.webp){kind=icon}
Бизнисот е исправен пред уште една тешка година. По најлошата досега, 2022-та, следува уште една година полна со неизвесност. Македoнското стопанство ќе зачекори во неа без оптимизам. Уште сега знаат дека првиот квартал ќе донесе високи сметки за струја, а потоа нема да биде полесно.
Прогнозите и на аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ и на домашните и другите меѓународни финансиски институции одат во правец на тоа дека земјава, технички, нема да влезе во рецесија. Тоа, теоретски, значи дека бруто-домашниот производ нема да биде во минус два квартала по ред.
Но за бизнисот теоријата во моментов е неважна. За нив е важно дека економската активност веќе е намалена, особено од септември наваму. Работа нема затоа што главната европска локомотива, Германија, веќе не влече. Таму завршува над две третини од македонскиот извоз, што значи дека побарувачка за домашни производи нема.
Освен тоа, растат и трошоците за задолжување. Минатата недела Народната банка уште еднаш ја подигна каматната стапка на благајничките записи. Овој пат таа е зголемена за 0,50 процентни поени и сега е на нивото од 4,75 отсто. Ова е највисоката камата во последните 12 години.
„Блумберг Адрија“ ги праша македонските стопанственици што ќе донесат повисоките камати во следниот период. Сите се согласни дека мерките на НБРМ се очекувани, затоа што инфлацијата мора да се сузбие.
Некои од нив велат дека повисоките камати не се проблем колку што е проблем малата побарувачка за домашните производи. Тие велат дека иако се ликвидни, не можат да вршат нарачки на репроматеријали, затоа што не знаат дали ќе има побарувачка или кога ќе има побарувачка за нивните производи.
Други бизнисмени, пак, велат дека се зависни од кредитирањето и зголемувањето на трошоците за задолжување многу негативно ќе се одрази на нивното деловно работење.
„Затегнувањето на монетарната политика негативно ќе се одрази на реалниот сектор. Компаниите ќе добијат повисоки трошоци за кредитирање и тоа директно ќе ги одложи плановите за инвестирање, но и потрошувачката“, вели во изјава за „Блумберг Адрија“ Трајан Ангелоски, претседател на Сојузот на стопански комори.
Трајан Ангелоски, личен профил на Фејсбук
„Целиот европски континент влегува во тежок економски период, во некои земји ќе има рецесија, во некои само минимален економски раст. Ќе биде потребно време за да дојде до заздравување и повторно враќање на патеките на економски раст“, вели Ангелоски.
Металната индустрија прва на удар
Скапата струја силно влијаеше на работата на капацитетите од металопреработувачкиот сектор. „Еуроникел“, или поранешен „Фени“ од Кавадарци, не работи од летоска, а вкупно, според статистичките податоци за октомври, производството на метали бележи пад од над 20 отсто на годишна основа, најдлабок пад имало во септември годинава, од близу 70 отсто.
Петар Јанески, економски директор во „Макстил“, во разговор за „Блумберг Адрија“ вели дека кризата се чувствува уште сега, а особено ќе биде тежок почетокот на идната година.
„Промените во домашната економија се очекува значително да се почувствуваат во следниот прв квартал од 2023 година, бидејќи голем дел од веќе почнатите активности во 2022 година се при крај со нивната имплементација и беа водени во услови кога имавме многу порелаксирана монетарна и макроекономска политика. Каматните стапки веќе извесен период бележат раст и со тоа прават инвестициските проекти, но и финансирањето на краткорочните потреби на компаниите, да бидат поскапи и помалку исплатливи“, вели Јанески.
„Рецесијата што го зафати светот зеде замав и заедно со високите трошоци за производство негативно влијае на побарувачката на производите на компаниите“, вели Јанески и додава дека очекува во наредната година да има силен притисок за намалување на цените во нивниот сектор.
Петар Јанески, економски директор во „Макстил“
„По дефиниција, очекувано е да се намали целокупната економска активност, за примарно да се намали и стави под контрола инфлацијата и да се урамнотежат понудата и побарувачката на пазарите. За жал, ваквите мерки се непопуларни, но во одредени услови и неопходни за стабилизирање на тековите во една економија. Во нашиот случај, дополнително очекуваме зголемен притисок од страна на купувачите за надолна корекција на продажните цени во индустријата“, вели тој.
Јанески вели дека во вакви услови е тешко да се прогнозира каква ќе биде следната година, но јасно е дека ќе биде тешка и неизвесна.
„Почетокот на следната година сигурно ќе се одрази негативно на нашиот бизнис, пред сè поради енормно високите цени на енергентите и намалувањето на побарувачката поради намалената активност во ЕУ и Турција пред сè. Во моментов има премногу непознаници за тоа што може да нè очекува од вториот квартал во 2023 година и би било неблагодарно да се прогнозира, но сите анализи покажуваат дека следната година ќе биде тешка и неизвесна, со големи осцилации во глобалните текови и нарушувања во секојдневното работење“, вели Јанески.
Едни компании ќе се снајдат, други ќе издржуваат, на трети ќе им треба државна помош
Затегнувањето на монетарната политика веќе се чувствува и во градежниот сектор. Извршната директорка на „Адора инженеринг“, Драгана Чифлиганец, за „Блумберг Адрија“ вели дека тоа е логично.
Драгана Чифлиганец, извршна директорка на „Адора инженеринг“
„Соодветен одговор од банкарскиот сектор на ваквата монетарна политика веќе пристигна и каматите благо почнаа да се зголемуваат веќе неколку месеци, но тоа не е неодржливо за компаниите. Добрите компании беа подготвени на ваквите промени. Ќе беше неодржливо пасивните и активните камати на банкарскиот сектор да останат на минималното ниво од пред оваа инфлациска криза. Секако дека некои од последиците од ваквите настани не се пријатни за стопанството, но ниту депозиторите веќе не можат да издржат со досегашните речиси нулти или минимални камати на штедењето. Најтешкиот удар врз компаниите и економијата, а поради глобалната состојба, веќе се случи во периодот до денес и уверена сум дека нема да се повтори со истото ниво“, вели таа.
Чифлиганец очекува натамошно намалување на кредитирањето, „но тоа нема да биде од големи размери, бидејќи се очекува раст на инвестициите и економијата во 2023 година, а и каматите сè уште се издржливи за оние компании што работат со добивка и имаат организиран пристап во планирањето на среден и долг рок“.
„Зголемените трошоци за тековните кредити што ги имаат поголем дел компании ќе се одразат на нивната профитабилност и ликвидност“, вели Чифлиганец и додава дека ќе биде неопходно некои од фирмите да добијат и државна поддршка.
„Сепак, некои од компаниите имаат и пазарна позиција во која нивните номинални приходи исто така се зголемуваат поради растот на цените на пазарот. Во тој процес некои ќе поминат полесно, а некои потешко, но процесот мора да се издржи и доколку инфлацијата во 2023-та се намали на вообичаеното умерено (едноцифрено) ниво, да се надеваме дека и работењето ќе се подобри. Успешните компании ќе се снајдат и во новото опкружување, а оние помалку успешните ќе мора да најдат начин да го издржат овој притисок врз нивните каматни расходи. Секако, за најзагрозените сектори и области од економијата разните мерки за поддршка од државата, односно Владата, се добредојдени“, вели таа.
