.webp){kind=icon}
Македонските матуранти ги почнаа подготовките за комплетирање на средното образование. Тие веќе ги избираат проектните задачи што се дел од матурскиот испит. Ги избираат и интерните предмети што ќе ги полагаат во јуни и кои најчесто го покажуваат правецот во кој ќе се движи нивото натамошно образование.
Но голем дел матуранти, пред да го полагаат испитот на зрелоста, ќе си ја пробаат среќата, без средношколска диплома, да се запишат на факултет во Словенија. Зошто таму и зошто секоја година сѐ повеќе наши млади и надежни ученици одлучуваат да заминат?
Оваа држава овозможува веќе во февруари, матурантите од земјите што не се членки на Европската Унија да аплицираат на универзитетите во Љубљана, Марибор, Приморска во Копер, Нова Горица, Ново Место и други високошколски установи (Univerza v Ljubljani, Univerza v Mariboru, Univerza na Primorskem, Univerza v Novi Gorici, Univerza v Novem mestu, Nova univerza, javni in koncesionirani samostojni visokošolski zavodi), а дипломата да ја достават, ако бидат примени, кога ќе ја добијат.
Прочитај повеќе
Неверојатен раст на бројот на факултети, компаниите ‚плачат‘ за стручност
Бројот на факултети се зголемил од 19 во 1977 година на 134 годинава, а бројот на школи за високо образование во истиот период се намалил од 9 на 4.
21.10.2022
Уписните рокови следната година се од 15 февруари до 18 март. Предност ќе имаат матурантите со подобри оценки.
Зошто Словенија?
Од 40.000 студенти што оваа година студираат на Универзитетот во Љубљана (рангиран во три отсто најдобрите универзитети на светот), близу 3.000 се од земјите на Западен Балкан, најмногу од нив се од Македонија, најмалата држава по број на жители.
Најважната работа зошто најдобрите македонски матуранти без размислување се одлучуваат за Словенија е тоа што студиите се бесплатни, нема примени испити (во најголем број од факултетите) и во првата година не е потребно познавање на јазикот. Дополнително, сѐ повеќе катедри таму овозможуваат студии и на англиски јазик.
Следната, не помалку важна причина е што словенечкото образование се темели на практика, а дипломата е целосно признаена во сите земји од Европската Унија и речиси во сите други држави во светот. Студентите од Македонија што ќе ги завршат студиите во Словенија ќе имаат повеќе можности за вработување.
Универзитет во Љубљана
По запишувањето на еден од факултетите, студентите врз основа на студиите добиваат дозвола за престој, што автоматски значи можност за слободно движење низ шенген-зоната. Словенија има одлична инфраструктурна поврзаност со сите европски дестинации, што е од особена важност за младите луѓе.
Некои од нив остануваат таму. Таков е случајот со професорот Анастас Вангели, доцент на Економскиот факултет на Универзитетот во Љубљана. Тој предавам на Катедрата за меѓународна економија и бизнис.
Belgrade Security Forum
„Докторирав на Високата школа за општествени истражувања при Полската академија на науките во Варшава, а имам магистрирано современи кинески студии на Народниот универзитет во Пекинг, како и изучување на национализмот на Централноевропскиот универзитет (кога беше во Будимпешта). Додипломски студии по политички науки завршив на Правниот факултет ’Јустинијан Први’ на УКИМ. Имам истражувачки искуства низ повеќе европски земји, во Азија и САД. Се занимавам со глобална Кина, геополитички ризик, непазарни корпоративни стратегии и пресекот помеѓу економскиот развој и градењето мир“, вели Вангели за „Блумберг Адрија“.
И словенечката министерка за дигитализација е Македонка што никогаш не се вратила во земјава. Емилија Стојменова-Дух, родена во Виница, каде што завршила втора година гимназија, се преселила во Словенија со семејството и образованието го продолжила таму. Завршила електроинженерство на Универзитетот во Марибор, како најдобар студент.
Потоа докторирала со просек 10.00 и станала вонредна професорка на Електротехничкиот факултет во Љубљана. Особено е активна во иницијативата за „паметни села“, која се имплементира под чадорот на Европската комисија и Европскиот парламент. Таа ја претставува Словенија во мултирегионалниот проект #hiddennomore на Стејт департментот на САД, кој избра меѓу 50 жени од целиот свет што се на битни позиции во науката, технологијата и математиката.
Влада на Р Словенија
„Блумберг Адрија“ разговараше со родители на македонски студенти во Словенија. Тие велат дека иако им било тешко кога децата заминувале, сега воопшто не се каат.
„Странските студенти имаат бенефицирана исхрана во рестораните во Словенија, организиран превоз, бесплатно спортување, бесплатно учење словенечки јазик. Имаат и можности за работа со скратено работно време, со што си покриваат дел од трошоците, а давачките не се многу поголеми од тие во Скопје“, вели родител на двајца словенечки студенти.
Предност на словенечкиот образовен систем е и тоа што е рангиран на 26-то место според листата на Светскиот економски форум на најдобри универзитети. Македонија на истата листа се наоѓа на 79-то место. Од земјите во регионот, само Босна и Херцеговина е рангирана полошо од земјава.
Светски економски форум
Македонското високо образование тоне
Македонските студенти го поминаа Меѓународниот ден на студентите на улица, на протест. Незадоволни се што, спроведувајќи мерки за штедење, државата „чепна“ и во нивниот и така скромен студентски оброк. Каква е ситуацијата во македонските високообразовни институции најдобро покажува фактот дека во кампусот на Универзитетот „Свети Кирил и Методиј“, каде што се наоѓаат најголемите факултети во земјава, нема ниту едно бифе или ресторан каде што студентите може да се напијат кафе или да јадат.
Состојбата е сѐ полоша кога станува збор за финансирањето на научната дејност. Парите што се одвојуваат од буџетот за оваа намена секоја година се сѐ помалку. Со буџетот за следната година, кој е најголем досега, дефинирана е рекордно најмала сума за науката во последната деценија.
Професорот Горан Ајдински од Филозофскиот факултет во Скопје во изјава за „Блумберг Адрија“ вели дека постои незаинтересираност од надлежните органи да се направат позитивни промени.
„Нема ни оддалеку доволно средства за научни истражувања и уште една според мене еднакво важна, ако не и пресудна, работа е тоа што нема вработување на млад асистентски кадар на повеќето факултети. Тие, најдобрите, кои треба да творат и пишуваат и да го издигнат рејтингот на универзитетите, заминуваат надвор од државата. На пример, Филозофскиот факултет, како еден од најголемите факултети во државата, со околу 100 професори, замислете, има еден или двајца асистенти, двајца доценти и неколку вонредни професори. Сите други сме редовни професори, од кои половина се пред пензија. Позагрижувачко и поочајно не може да биде“, вели тој.
„Блумберг Адрија“ разговараше и со неколку матуранти што веќе ја пикирале Словенија за да го продолжат образованието. Една од причините што ќе си одат е токму „сиромаштијата“ на македонските факултети.
„Сегашниот систем не овозможува учениците и студентите да ги покажат своите вистински вештини и знаења. Според мене, потребно е повеќе практична, а помалку теоретска настава. Тоа ќе ја наметне потребата од повеќе простории за лаборатории. Друг проблем се честите случаи на корупција и непотизам во образованиот систем, кои ни ја кратат желбата за учење и нѐ демотивираат. Поради тоа системот нѐ разочарува и нѐ брка оттука“, вели Андреа, матурантка од Скопје.
Ги прашавме и дали им е тешко што ќе си одат. На некои - да. Мила, една од нашите соговорници, вели дека ќе ѝ биде тешко само заради родителите и заради храната. А матурант од скопската гимназија „Орце Николов“ ни рече дека не му е тешко воопшто. Кратко одговори дека им ја посакува сета среќа на тие „што ќе останат за да го средат овој лом од држава“.
