.webp){kind=icon}
Иако е тешко, сепак бизнисот ќе се снајде за работници, но државата нема да ги задржи младите. Затоа се потребни сериозна соработка и комуникација меѓу институциите за да се овозможи плодна почва за развој на вештините на младите и на долго невработените лица за да одговараат на потребите на бизнисот и да останат во државата. Ова е само еден од заклучоците на денешната дебата за вештините на младите и потребите на пазарот на трудот, организирана од страна на Европската куќа во Скопје.
Извештаите неколкупати досега забележуваат дека вештините на младите во земјите на ЕУ се десеткратно повисоки во споредба со бројките од Македонија.
Europe House
„Вештините значат добри работни места, надградувањето е добро за економијата, а најважно од сè, добро е за луѓето. Потребите на пазарот на трудот рапидно се менуваат и ја нагласуваат неопходноста од нови вештини, дигитални, зелени вештини“, рече евроамбасадорот Дејвид Гир за време на дебатата насловена „Способностите на младите луѓе и потребите на пазарот: Какви вештини се неопходни“. Според него, проблемите може да се надминат исклучиво со соработка меѓу сите чинители во општеството.
Според Извештајот за прогрес, 80 отсто од долгорочно невработените немаат доволно развиени вештини и тоа е последица на невработеноста. Годишните извештаи, пак, на Агенцијата за вработување покажале дека повеќе од 60 отсто од барателите на работа се со минимално завршено основно или незавршено средно образование.
Бизнисот упатува јасна порака дека не им е важно образованието, важно е дека им требаат работници, и тоа веднаш. „За бизнис-заедницата најголем проблем се огромното стареење на населението и иселувањето на младите“, вели Бојан Тодоровски од Бизнис-конфедерацијата. Секаде во светот младите се под големо влијание на дигитализацијата и интернет-технологиите. Компаниите секојдневно се соочуваат со недостиг од кадар, без оглед на големината или видот на претпријатието, до моментот кога веќе не бараат диплома, туку исклучиво вештини. Според Тодоровски, комотни се само големите компании што имаат пари и технологија да вложуваат во наградување на своите вработени. Од друга страна, огромна е бројката на микропретпријатија што се оставени сами на себе и немаат можност за развој. Тодоровски вели дека треба да се поттикне комуникација помеѓу државните институции, бизнис-секторот и образовните институции.
„Во моментов најмногу трпат образовните институции. Не навлегуваме во тоа дали поради погрешни политики, ниту вперуваме прст. Но за состојбата со невработеноста не можеме да ги обвиниме јавните образовни институции. Има перцепција на неатрактивност на формалното образование, за сметка на скапите неформални образовни институции. Бизнис-секторот не треба да се доведе во прашање дали воопшто вреди средното образование да се остави задолжително“, вели Тодоровски.
Europe House
Од Министерството за труд велат дека активно работат на програми и проекти за подобрување на вештините на невработените и за поттикнување на вработеноста во земјава, потенцирајќи дека за мерките за вработување годинава се издвоени 33 милиони евра.
„Значи имаме работна сила од околу 80.000 работници, кои компаниите што се членки на стопанските комори можат да ги ангажираат. Затоа во обуките дефиниравме дека може да бидат и лица со завршено основно образование. Добиваме податоци од центрите за социјална работа, лицата добиваат психолошко-социјална и менторска поддршка, па се пренасочуваат во делот за услуги каде што се изработува индивидуален план за вработување“, објасни Младен Фрчковски од Министерството за труд и социјална политика (МТСП).
Од Агенцијата за вработување велат дека годишните планови се темелат на две активни мерки, директно вработување и зајакнување на капацитетите преку обуки. Но за дел од програмите бараат поголем буџет.
„Голем е интересот за обуки, особено кај младите. Правиме анализа за потребата на вештини според потребите на барателите. Тука е и можноста 'Гаранција за млади', чиј фокус се напредни вештини што бараат предзнаење. Но голема е бројката на млади лица што немаат доволно основни познавања. Неопходно е да се фокусираме и на оваа група млади на кои им се неопходни брзи обуки за основни вештини во текот на целата година за да се зголемат нивните капацитети. Имаме проблем со мал фонд за оваа намена“, вели Горан Петровски од Агенцијата за вработување.
Невладините апелираат за поголема сериозност во решавањето на овој проблем, кој од година на година станува сè поизразен.
Europe House
Билјана Стојческа повеќе од 12 години работи со млади, вработувања и претприемаштво како дел од невладиниот сектор. Таа посочи дека со светската економска криза до 2025 година 85 милиони луѓе ќе ја загубат работата и ќе бидат заменети со машини. Таа гледа голема шанса за вработување преку меѓуграничната соработка со Бугарија и Грција.
„Работиме на повеќе проекти паралелно. Еден од нив е решавање комплексни проблеми. Треба да ги научиме младите како да живеат и да се справуваат со проблемите, не да бегаат од нив или да се иселуваат од државата“, вели Стојческа, која упати апел и до бизнис-заедницата да биде поотворена за соработка со младинските организации.
Зоран Илиески од коалицијата за младински организации СЕГА потенцира дека владините институции треба да имаат повеќе слух за реалните состојби на терен. Соработката мора да биде интензивна и младинските организации да не бидат вклучени само во креирањето политики и стратегии, туку и во нивното спроведување и во мониторингот и евалуациите.
„Ние уште пред 10 години укажувавме дека земјава ќе остане без работници, проблемот со кој денес се соочува бизнис-секторот. Денес, податоците од терен кажуваат дека младите немаат доверба во програмата 'Гаранција за млади'. Мерките не се стабилни, тие се краткорочни и не гарантираат долгорочно вработување. Сево ова ги обесхрабрува младите. Државата мора да ја врати довербата. Таа ќе покаже поголема свесност ако во текот на целата година ги регрутира младите. Граѓанскиот сектор има капацитет да работиме заедно и да направиме промени. Во моментот во Струмица се увезува работна сила од Романија. Бизнисот секогаш ќе најде работници, но државата нема да ги задржи младите“, вели Илиески.
Инаку, ЕУ ланската ја прогласи за „Годината на младите“, а 2023-та ќе биде „Година на вештините“, со зголемени фондови за специфични програми.
