.webp){kind=icon}
Македонската економија почна да забавува. Трендот кој почна благо уште во вториот квартал, ќе биде поинтензивен во третиот. Раните знаци за тоа се гледаат од податоците на Министерствто за финансии за реализација на буџетот во првата половина од годината која ја анализираме детално. Индикатор за забавувањето на економската активност, според експерите се собраните пари од ДДВ и персонален данок.
Марјан Петрески, професор на Универззитетот Американ Колеџ, за Блумберг Адриа вели дека токму кај овие две ставки, ДДВ и персоналец, се гледа дека почнало благото забавување.
„Реализацијата на буџетските приходи во однос на проектираните со ребалансот покажуваат реализација пониска од 50 отсто, особено кај ДДВ и персоналниот данок, што може да биде ран знак за благо забавување на економијата уште во вториот квартал во контекст на тековната криза поттикната од руско-украинсккиот конфликт. Но, за поиздржана анализа ќе треба да ги почекаме буџетските бројки за понатамошните месеци бидејќи некои остварувања од првата половина на годината се и рефлексија на владините мерки за даночни царински и акцизни ослободувања кои беа на сила“, вели професорот.
Марјан Петрески
Анализираме каква е реализацијата на буџетот во првото полугодие. Државата прибрала 47, 37 отсто од планираните приходи.
Наплатата на даноци и придонеси е на истото ниво. За шест месеци собрани се 106 милијарди и 101 милиони денари ( милијарда и седумстотини милиони евра) или 47.84 отсто од планираното за 2022 година. Најмногу пари во буџетот по овој основ влегле во април. За 25 дена од јули пак, на приходната страна додадени се уште 446 милиони евра и заклучно со завчера реализацијата на приходната страна изнесува 54, 39 отсто.
„Во однос на првичната буџетска проекција забележуваме дека во првото полугодие прибирањето на приходите е благо натфрлено, што е резултат на растот на цените и на платите кои очигледно при таа проекција биле сметани за пониски. Ребалансот тоа го зема предвид, па затоа и очекуваните приходи, особено од ДДВ, каде што ефектот од растечките цени игра значајна улога се проектирани повисоко“, вели Петрески.
И на расходната страна се е според планот. За тековни трошоци, за половина година државата потрошила 118 милијарди 238 милиони денари (милијарда и 900 милиони евра) или 46,12 од проекциите. Најмногу пари отишле, како и секогаш, за социјални трансфери, а најмногу се трошело во јуни. До 25 јули потрошени се уште 430 милиони евра или 50,18 отсто од вкупните расходи планирани за годинава.
Капиталните расходи – ставка од која се зема кога нема од каде
Кога го носеше буџетот за годинава, Владата се пофали дека ова е развоен буџет и дека во него е планирана рекордна сума за капитални прокети – близу 620 милиони евра.
Експертите веднаш предупредија дека исто како и секоја година, при првиот ребаланс таа сума ќе настрада затоа што со години наназад предвидените пари за капитални проекти служат како резерва по која се посега секогаш кога ќе нема од каде.
Така беше и сега. Со ребалансот на буџетот кој помина неодамна низ собранискиот филтер беа скратени дури 100 милиони евра од овие пари.
Но, и без тоа, парите за капитални проекти слабо се трошат. За шест месеци реализирани се само 138 милиони евра или 26,57 отсто. Заклучно со завчера (25.07) реализацијата на капиталните проекти е зголемена за 18 милиони евра и сега изнесува 30,9 отсто од планираните средства.
„Во поглед на капиталните инвестиции на државата, го забележуваме истиот тренд кој го гледаме наназад 10-15 години. Тие се скратени со ребалансот, и од скратениот износ за половина година е реализирана само една четвртина. Едноставно, толкав е нашиот капацитет како држава да реализираме капитална инвестиција и навистина не гледам понатамошна причина да се врши вештачко надувување на ставката капитални расходи на почетокот на годината“, вели професорот Петрески.
Со ребалансот минусот во буџетот порасна за 150 милиони евра
Со ребалансот на буџетот, дефицитот е зголемен за 150 милиони евра – пари наменети за борба со последиците од енергетската криза. Во оваа сума влегуваат парите кои од буџетот одат во енергетските компании за да се обезбеди стабилно снабдување со енергенси, но ќе има и пари за антикризни мерки и за компаниите и за најранливите категории граѓани, кои министерот за економија Крешник Бектеши ги најави за септември.
Токму затоа што мерките се оставени за есен, потрошена е само четвртина од предвидениот дефицит на годинва.
За крајот на годината се оставени и задолжувањата. Досега се реализирани само 2,26 отсто од предвиднеите задолжувања кон странство. А според податоците на Министерствто за финансии, до крајот на годината оваа ставка ќе изнесува над една милијрда евра (со основиот буџет ваквото задолжување беше планирано на 345 милиони евра). Ова задолжување ќе биде делумно преку ММФ - кредитна линија за претпазливост и ликвидност која би била под поповолни услови, а делумно со еврообврзница за која каматите веќе растат и за земјава би изнесувале над 6,5 отсто.
