Социјалните мрежи во голема мера го олеснија начинот на комуникација. Додека од една страна ни олеснуваат да одржуваме контакт со семејството и пријателите кои се далеку, од друга страна тие длабоко го променија начинот на кој го правиме тоа. И наместо да им се јавуваме на пријателите и семејството како во минатото за да споделиме добри или лоши вести со нив, денес тоа го правиме со објавување на социјалните мрежи. Споделувањето фотографии од патувања, од ресторани, прослави, приватни и деловни успеси е секојдневната рутина на многу корисници на овие мрежи.
Тоа влијае и на родителството. Една од карактеристиките на современото родителство е таканареченото „шерентинг“ (од англискиот sharenting, кованица која произлегува од зборовите sharing и parenting односно споделување и родителство), што е термин кој се однесува на споделување фотографии од деца на социјалните мрежи.
Мотивите за оваа практика се различни, а многу ризици често се забораваат.
Што се крие зад среќните лица на фотографиите
„Родителите често не се свесни за можните ризици кога споделуваат фотографии од деца на социјалните мрежи“, изјави проф. д-р Небојша Мачановиќ за „Блумберг Адрија“.
Тој објасни дека родителите тоа повеќе го доживуваат како ширење публицитет и запознавање на своите пријатели со настаните, активностите и успесите на нивните деца.
„Секогаш кога сакаме да споделиме фотографија од нашите деца, треба да знаеме зошто го правиме тоа: дали тоа е за нас самите, за фалење, за успехот на детето, за рекламирањето, за комплексот дека вашето семејство е подобро и поуспешно од туѓото, навика, личен комплекс кој го третираме преку децата и слично“, додаде тој.
Мачановиќ вели дека мотивите најчесто се желбата да споделат информации со своите пријатели за успесите на нивните деца, стилот на облека, миленичињата, друштвените собири - со други зборови, тие често сакаат да го претстават своето семејство како идеално, во најпозитивно можно светло, често од престижни дестинации, во скапа облека...
Инфлуенсерите на удар на критики
Најкритикувани кога станува збор за споделување се таканаречените „Инстаграм мајки“ - инфлуенсери кои често се обвинуваат дека користат деца за да заработат пари.
Мачановиќ вели дека живееме во општество со криза на системот на вредности, па често за да добиеме некаков материјален бенефит ги користиме нашите деца како бренд или реклама која ќе привлече клиенти, а со тоа и заработка.
„Само погледнете ги текстовите во таблоидите за тоа како овие мајки ги заспиваат децата, како децата се вегани, како се најпаметни и најспособни, како мајките прават специјални каши, како пеат на десет години како нивните мамички - турбо ѕвезди или се караат и се намќорести како нивните татковци-криминалци. Како прават пустош во градот...Денес таквите информации го привлекуваат вниманието на читателите, а не „тој нешто положил, победил, свири на виолина, ги има сите петки, хуман е и слично“, вели Мачановиќ.
„И всушност, во некои случаи, незадоволството и кризата во семејството често се прикриваат на таков начин. Сепак, тие сакаат да се претстават во најдобро светло на социјалните мрежи, без разлика колку време трае и без разлика како навистина изгледа во реалниот живот“, додава Мачановиќ.
Како пример ги наведува случаите на семејства од сферата на јавниот живот - како се претставувале, и како завршувале нивните врски и бракови.
„Денес сите живеат во виртуелен свет на социјалните мрежи и многу е важно како го прикажувате вашиот виртуелен живот, а не како го живеете и доживувате во реалноста. Имав можност да запознаам родители кои се многу пасивни и далечни во своето комуникација со нивните деца, но на социјалните мрежи и фотографии изгледаат како бунтовници, полни со живот и адреналин, интимни, блиски“, нагласува тој.
Depositphotos
Сепак, споделувањето фотографии на социјалните мрежи носи бројни ризици за децата.
„Ризиците се најголеми во оние случаи кога на социјалните мрежи прифаќате пријателства од луѓе кои не ги ни познавате, но сакате да имате што повеќе следбеници. Некои од овие луѓе имаат злонамерни намери, сакаат да загрозат нечија репутација, што често се однесува на нивните деца“, вели Мачановиќ.
Семир Дедиќ, претседател на Здружението за е-Трансформација за „Блумберг Адрија“ изјави дека ризиците од споделување фотографии од деца на социјалните мрежи вклучуваат можност за малтретирање, навреди или коментари со омраза, зголемен ризик од кражба на идентитет, физичка повреда или киднапирање и ширење фотографии во педофилски кругови. Исто така, постои опасност фотографиите да се користат за создавање лажни профили или како дел од материјал за сексуално вознемирување. Во повеќето случаи, родителите не се свесни, ниту пак размислуваат за овие ризици.
„Свеста на родителите за ризиците варира. Родителите споделуваат фотографии од своите деца со добра намера, по правило, тоа се семејни собири или значајни моменти, меѓутоа, тие честопати се целосно несвесни за можните опасности или веруваат дека тоа им се случува на другите, не на нив“, додава Дедиќ.
Сите овие ризици се‘ уште поизразени со развојот на вештачката интелигенција. „Дипфејк“ видео објавено од „Дојче Телеком“ како дел од кампањата „Шер уит кер“ (ShareWithCare) покажува мало девојче кое се трансформира во возрасна жена со вештачка интелигенција. Видеото покажува како оваа технологија може да се користи за лесно манипулирање со фотографии објавени на Интернет. Протагонист е деветгодишното девојче Ела, кое претставува цела генерација деца.
„Улогата на вештачката интелигенција во зголемувањето на ризикот сè уште не е целосно обработена во достапните извори, но јасно е дека технологијата може да го олесни ширењето и злоупотребата на фотографиите на начини кои тешко се предвидуваат или контролираат. Важно е да се забележи дека вештачката интелигенција е алатка која може да го зголеми или намали ризикот во зависност од тоа кој и како ја користи“, вели Дедиќ.
Нашите соговорници се согласуваат дека во никој случај не смееме да споделуваме фотографии и видеа од деца во компромитирачки или приватни ситуации, како што се фотографии на кои децата се голи, локации каде што често се наоѓаат деца (училишта, домови), податоци за лична идентификација (датуми на раѓање, имиња) и фотографии кои може да го изложат детето на ризик од злоупотреба или кражба на идентитет.
Поради споделувањето, децата уште од мали нозе создаваат сопствен дигитален отпечаток, а додека да почнат да објавуваат своја содржина, всушност зад себе имаат многу содржини што не ги објавиле. Токму овие фотографии кои нивните родители ги објавиле може да имаат негативни последици за нив во тинејџерските години или во зрелоста. Поради оваа причина, Мачановиќ им порачува на родителите дека, ако направиле профил на некоја од социјалните мрежи, нека биде нивно огледало и нивна приказна и место каде што ги споделуваат своите добри или лоши работи.
Како да се најде рамнотежа
„Не ги вовлекувајте вашите деца во тоа, бидејќи кога ќе станат доволно возрасни, што значи веќе на 14 години, ќе имаат разни профили и ќе имаат свој живот, без разлика дали е виртуелен или не, тоа е нивен избор, а наша задача како родители е да ги упатиме до она што можат да го донесат сите социјални мрежи - и добри и лоши работи“, вели Мачановиќ.
Прашањето е како да се најде баланс помеѓу желбата да се сподели нешто со пријателите на социјалните мрежи и потребата да се заштити детето. Дедиќ вели дека тоа може да се постигне со претпазливост и разумно споделување. Ова вклучува контрола на приватноста на социјалните мрежи, споделување фотографии само со доверливи луѓе, избегнување објавување детали за идентификација и потенцијално опасни ситуации.
„Важно е да се едуцираат и учат децата за дигиталната безбедност за да се обезбеди нивната безбедност во светот на интернет. Додека технологијата им овозможува на родителите да ги споделат посебните моменти на своите деца со семејството и пријателите, важно е да се свесни за ризиците и да се управува со нив за да се заштити приватноста и безбедноста на децата на интернет“, заклучи Дедиќ.
.webp){kind=icon}
