Кога фудбалерите на фудбалскиот клуб Евертон, познати како Тофис (англ. Toffees – карамели – името потекнува од карамелите што навивачите ги купуваат пред натпреварите во продавниците во близината на првиот стадион), во август ќе излезат на теренот на нивниот сосема нов стадион во Ливерпул, навивачите ќе можат да седат покрај поранешните играчи во зоната „Клуб вју“ (Club View). Тие исто така ќе можат да уживаат во премиум пијалаци и скапа храна пред да седнат на главните места во таа зона, која се наоѓа во повисоките редови на стадионот и се протега по средината на теренот. За таа привилегија ќе треба да се одвојат 1.200 фунти (1.494 долари) по сезона.
Уште поексклузивна ВИП-екипа ќе биде сместена во зоната „Енкложр“ (Enclosure), низа заградени ложи со по четири седишта на првото ниво, што нуди панорамски поглед на теренот. Оваа област нуди удобно седење, лични телевизори за гледање повторена снимка и персонализирана услуга за испорака на храна и нарачување такси за да се вратите дома. Ако навистина треба да прашате колку чини, тоа не е за вас - на крајот на краиштата, тоа е веќе распродадено.
Целиот овој луксуз е далеку од работничките корени на навивачката традиција во англискиот фудбал. Типичниот распоред на денот на натпреварот изгледаше вака: се пијат неколку пива во близината на стадионот, се навива страсно 90 минути, се исмевате со губитниците и потоа брзо излегувате за да го избегнете метежот на пат кон дома. Доколку не бевте ВИП-член, како обичен обожавател можевте да купите билет по пристапни цени. Тоа значи дека стадионите не заработувале многу, имајќи предвид дека биле посетени само накратко и дека немало многу други содржини и услуги што се нудат.
Сега ситуацијата е поинаква бидејќи се промени економската динамика на овој спорт, особено кога станува збор за платите на играчите и надоместоците за нивни трансфер, кои достигнуваат астрономски износи. Регулативите на Премиерлигата го одредуваат максималниот износ што клубовите во Англија смеат да го трошат за суперѕвезди, а на милијардерите, кои се сопственици на клубовите, им е забрането да плаќаат за нив од свој џеб. Финансиските загуби може да изнесуваат најмногу 105 милиони фунти во три последователни сезони; дополнително, на клубовите може да им се одземат бодови, како што доживеаја Евертон и ФК Нотингем Форест минатата сезона кога беа казнети со осум односно четири бода. Притоа, одземањето бодови може да доведе до испаѓање од лигата. (На крајот од сезоната трите екипи со најмалку бодови испаѓаат од првата и се преселуваат во англиската втора лига, позната како Чемпионшип (Championship), додека трите најдобри екипи во таа дивизија се искачуваат односно преминуваат во Премиерлигата.)
Приходите од емитувања стагнираат, додека приходите од комерцијални активности, како што се продажба на брендирани производи и спонзорства, зависат од резултатите што клубот ги постигнува на теренот. Во такви околности, приходот од продажба на билети и услуги на стадионот (како што се храна, пијалаци и сувенири) е единствениот преостанат извор на приход што клубот може да го искористи за да си дозволи победнички тим.
Според последните податоци, само четири од 20-те клуба оствариле профит од нивните редовни деловни активности во сезоната 2022-2023. Значи, ако се земе предвид дека половина од клубовите се во сопственост на Американци, не случајно американскиот бизнис-модел во спортот пристигна на англиските стадиони.
„Американскиот пазар на услужни дејности во спортот традиционално е многу повеќе ориентиран кон активности надвор од теренот. Во Англија и остатокот од Европа овој пазар е повеќе ориентиран кон подобри и поексклузивни места за седење, обично без многу можност за пристап до играчите“, вели Пол Кејн, претседател на „Он локејшн“ (On Location) и „ИМГ ивентс“ (IMG Events), компанија што нуди врвни услуги и ексклузивна содржина за широк спектар на спортски настани, вклучувајќи ги и Олимписките игри, НФЛ и Светскиот куп што го организира ФИФА. Меѓутоа, англиските клубови се будат, свесни за можноста за заработката што ја пропуштаат, додава тој.
Навивачите на ФК Астон Вила сега можат да избираат од 18 различни категории на билети за натпреварите и придружните настани; ФК Тотенхем Хотспур има речиси 22 категории според цената и нивото на луксуз. Помеѓу 17-те опции во ФК Челси, најскапите билети овозможуваат пристап до новата област „Дугаут“ (Dugout) зад клупите за резервни играчи, а тие со билетите можат да одат на теренот додека играчите се загреваат; цените достигнуваат и до 12.500 фунти за еден натпревар.
Најбогатите навивачи на стадионот „Емирати“ (Emirates) на ФК Арсенал, кој има седум категории на билети, можат да му се приклучат на „Дајмонд клуб“ (Diamond Club), спонзориран од „ЏП Морган Чејс“ (JPMorgan Chase & Co.), за повеќе од 30.000 фунти годишно. Таму тие можат да се сместат на загреани седишта во студените зимски ноќи и да се напијат нешто од барот направен од оникс, со заднинско осветлување, пред да вечераат во луксузниот ресторан или на некој од штандовите. Ваквите дополнителни услуги сега се копираат низ Англија.
Ама, не се сите навивачи баш најсреќни. „Без живот, без душа и без страст“, така Доминик Росо, заменик-претседател на Здружението на навивачи на клубот Челси, преку електронска пошта ја опиша иднината на стадионот „Стемфорд бриџ“ (Stamford Bridge) доколку луксузните зони продолжат да се шират.
Моментално околу една четвртина од седиштата се дел од премиум категоријата. Стефан Морли од Здружението на навивачи на Астон Вила исто така пишуваше за тоа незадоволство, наведувајќи ги како примери промената на распоредот на седиштата или раздвојувањето на групи пријатели поради ширење на луксузните зони и дејностите на стадионот: „Не може да постигнете успех на сметка на врвните верни навивачи што со години го поддржуваат клубот“.
„Овој тренд постои веќе 20 години“, вели Кристофер Ли. Како главен архитект во глобалната архитектонска фирма „Популус“ (Populous), тој е вклучен во дизајнот и изградбата на повеќе од 30 стадиони на пет континенти, вклучувајќи ги и најновите стадиони во Премиерлигата за Арсенал, Фулам, Манчестер Сити и Тотенхем Хотспур. Наместо униформирани корпоративни ложи, вели тој, денешните навивачи сакаат помали специјализирани клубови во рамките на клубовите, со различни карактеристики и опсег на цени, кои на гледачите им даваат чувство на ексклузивност, но и чувство дека се дел од нешто поголемо. „Кога го изградивме стадионот ‘Емирати’ во 2006 година, имаше 152 ложи“, се сеќава Ли. Тотенхем има само околу 70.
Тој стадион, вреден една милијарда фунти, со отворањето во 2019 година стана референца за луксуз во новата ера на ексклузивни услуги во Премиерлигата. Покрај луксузните и удобно опремени простори со врвен избор на ресторани и барови, Спарси, навивачите на Тотенхем, имаат пристап до пиварница и најдолгиот бар во Европа, како и до областа „Маркет плејс“ (Market Place), која може да прими 17.000 луѓе во часовите пред и по натпреварот. „Приходите само од овој простор ги надминуваат вкупните приходи од просторот наменет за обичните навивачи на стадионот ‘Емирати’ на Арсенал“, вели Ли.
Тука е и клубот „Тунел“ (Tunnel Club), каде што членството чини приближно 15.000 фунти по сезона (плус еднократен надомест за зачленување). Овој тип на удобности што брзо се развива е инспириран од ексклузивните ложи во еден од најскапите и најпрофитабилни спортови во светот, Формула 1. Новите удобности првпат беа претставени на стадионот „Етихад“ (Etihad) на Манчестер Сити во 2017 година: во ресторан-салон со ограничен пристап со стаклен ѕид љубителите на фудбалот можат одблиску да ги гледаат играчите додека се подготвуваат. Минатата сезона Брајтон и Хоув Албион претставија сопствена верзија на ексклузивен простор, а надвор од Англија, ФК Барселона исто така ја разгледува таа опција, вели Ли.
Благодарение на таа комбинација на атрактивни објекти достапни во различни ценовни категории, навивачите со стандардни билети сега трошат околу 15 фунти по натпревар, вели Ли. На стариот стадион на Тотенхем „Вајт Харт Лејн“ (White Hart Lane) трошеле помалку од две фунти. Тотенхем сега остварува просечен приход од 4,8 милиони фунти по натпревар на домашен терен, што е најголем приход во лигата. Ако сака, клубот може да ги вложи сите тие пари назад во плати на играчи и во буџет за трансфери.
Евертон е добар пример за придобивките од воведувањето поскапи опции и полуксузни содржини: сопственикот во заминување Фархад Мошири предвидува дека приходите од денот на натпреварот (кои вклучуваат различни извори на приход - продажба на билети, спонзорство, реклами и друго) на новиот стадион ќе се зголемат на 43,7 милиони фунти по сезона, додека на стадионот „Гудисон парк“ (Goodison Park) тие изнесуваат само 20 милиони фунти. Тој значителен раст на приходите може да обезбеди средства за доведување на играчи како Мохамед Салах, високооценетиот напаѓач на Ливерпул, чија годишна бруто-плата е околу 18 милиони фунти.
FC Tottenham Hotspur
Бил Фоли, сопственик на ФК Борнемут, чиј стадион со 11.000 седишта е најмалиот во Премиерлигата, сосема е свесен за тоа колкав е потенцијалот за приходите на денот на натпреварот. „Треба да го надградиме нашиот стадион или да изградиме првокласен, најсовремен стадион со соодветни услуги за да може да ги зголемиме приходите и да можеме да инвестираме повеќе во тимот наместо да продаваме играчи пред да биде навистина неопходно“, вели тој.
Стадионите што генерираат повисоки приходи исто така можат да обезбедат финансиска стабилност во периоди кога работите се одвиваат лошо на теренот, на пример во случај на испаѓање на клуб од лигата, што може да им нанесе значителен удар на приходите од правата за емитување и комерцијалните активности. Овие приходи не мора да останат неискористени. Навивачката зона на северната трибина на Манчестер Сити, вредна 300 милиони фунти, која треба да се отвори следната сезона, ќе има не само врвни барови и ресторани и 7.900 дополнителни седишта туку и хотел со 400 кревети и деловен простор, како и нова клупска продавница и музеј. „Во суштина, се работи за тоа како да создадеме неверојатни доживувања во деновите на игра, а потоа и максимизирање на ресурсите за да направиме стадионот вистински да работи седум дена во неделата“, вели Ли.
Новата трибина „Риверсајд“ (Riverside) на стадионот „Крејвен котиџ“ (Craven Cottage) на ФК Фулам, која исто така треба да биде отворена годинава, е дизајнирана да работи како приватен клуб во текот на целата година, со опција за воведување седишта доколку е потребно. За време на фудбалските натпревари од неа може да го гледате натпреварот, а во преостанатите пет-шест дена од неделата нејзиниот луксузен хотел, баровите, рестораните, спа-центарот и базенот на самиот раб на покривот, со што сами по себе стануваат атрактивни дестинациите покрај реката Темза. Кејн, чија компанија за спортски маркетинг и услуги ИМГ (IMG) минатата година склучи партнерство за услуги со Фулам, вели: „Оваа градба го трансформира шеталиштето покрај реката до стадионот во врвна дестинација за одмор и уживање“.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...