Ураганот Милтон, кој ја опустоши Флорида, не остави само материјална штета, туку испрати и јасна порака за заканите кои доаѓаат во време на климатски промени.
Со ветрови посилни од 250 километри на час, Милтон со неверојатна брзина ескалираше од тропска бура во еден од најсилните урагани оваа сезона. Климатолозите, како професорот Бранко Грисогонo, предупредуваат дека топлата површина на морето е клучна за развојот на вакви бури, а трендот на глобално затоплување само ја зголемува нивната зачестеност и интензитет.
„Сè потоплите океани ги прават ураганите сè посилни. Тоа е научно докажано“, истакнува климатологот и професор по атмосферска физика на загрепскиот ПМФ.
Прочитај повеќе
Ураганот Милтон ја напаѓа Флорида со разорни ветрови и дождови
Над два милиона дома и деловни простории се без струја, уште нема официјални податоци за повредени или за жртви.
10.10.2024
Моќниот ураган Милтон се движи кон Флорида, во тек е масовна евакуација
Ураганот Милтон се движи кон брегот на САД, а властите ги повикуваат жителите веднаш да се евакуираат.
09.10.2024
Неговите зборови го нагласуваат растечкиот проблем со кој ќе се соочуваме во иднина, а тоа е дека со затоплувањето на океаните, ураганите како Милтон би можеле да станат норма, а не исклучок.
Ветровите беа побрзи од 250 километри на час
Bloomberg
Разорниот траг на Милтон
Милтон пристигна на брегот на Флорида како ураган од 5-та категорија, носејќи со себе ветрови посилни од 250 километри на час. Како резултат на овие удари, регионот беше погоден од смртоносни торнада, уништени беа многу домови, а над два милиона луѓе останаа без електрична енергија.
Дури и откако ослабе на 1-ва категорија, ветровите од 150 километри на час продолжија да му се закануваат на атлантскиот брег на Флорида. На својот разорен пат, Милтон предизвика значителна штета во Тампа, каде што го сруши покривот на стадионот „Тропикана филд“ (Tropicana Field) и уништи кран во Сент Питерсбург. Но патот на Милтон не заврши. Иако ослабе на патот кон Атлантикот, сè уште постои закана од негово враќање, поттикнато од топлите води на Атлантскиот океан.
„Постои можност ураганот Милтон повторно да зајакне. За среќа, прогнозите кои вчера предвидуваа уште посилен удар не се остварија. Иако пристигна како ураган од 5-та категорија, брзо ја загуби силата по ударот на Флорида и ослабе, што ниту еден модел не можеше прецизно да го предвиди. Сепак, додека продолжува кон североисток, наидува на топли води кои можат повторно да му послужат како гориво за зајакнување. Понатамошниот пат на ураганот би можел да го следи брегот, но постои и можност да сврти кон Азорите или дури кон Европа“, истакнува Грисогоно.
Како настануваат вакви бури?
Според Националната управа за океани и атмосфера (НОАА), ураганите настануваат над топли океански води. Топлината на океанот создава услови за подигнување на топол воздух, што доведува до формирање на подрачја со низок притисок. Како што воздухот се крева и лади, се создаваат облаци и грмежни бури кои започнуваат да ротираат. Кога брзината на ветровите ќе надмине 120 километри на час, тропскиот циклон станува ураган.
Сепак, многумина се прашуваат зошто ураганите како Милтон стануваат толку силни за толку кратко време. Одговорот, во голем дел, се крие во сè потоплите океани, последица на климатските промени.
Влијанието на климатските промени
Според истражувачката група „Ворлд ведер атрибушн“ (World Weather Attribution / WWA), климатските промени значително ја зголемуваат веројатноста за екстремно високи температури на морската површина, кои го поттикнуваат развојот на бури како Милтон. Студиите покажуваат дека таквите температури се 200 до 500 пати поверојатни поради глобалното затоплување отколку што би биле без тој фактор.
Климатските промени можеби не ги предизвикуваат ураганите директно, но кога се формираат, ги прават значително посилни. Температурата на океаните е пресудна бидејќи колку е повисока, толку е поголема можноста за посилни бури.
„Кога температурата на океанот ќе надмине 27 степени, доаѓа до формирање на силни бури. Милтон забележа температура на морето од 30 степени“, истакнува професорот Грисогоно. Овие високи температури не само што ја забрзуваат брзината на ветерот, туку ја зголемуваат и количината на врнежи, што предизвикува поплави, дури и далеку од брегот.
Милтон забележа температура на морето од 30 степени
Bloomberg
Милтон за помалку од 48 часа премина од тропска бура во ураган од 5-та категорија, односно еден од најбрзите забележани случаи на ескалација. Овој феномен не е изолиран бидејќи во последниве години сме сведоци на сè поголем број брзо интензивирани урагани. Климатските експерти, како оние од ВВА, нагласуваат дека климатските промени ја зголемиле веројатноста за појава на вакви екстремни настани, а топлите океани се клучен фактор во тој процес.
Категоризација и разорните ефекти на ураганите
Ураганите се категоризираат според Сафир-Симпсоновата скала, која ја мери јачината на ветровите. Ураган од 5-та категорија, како што беше Милтон, може целосно да уништи домови, да разори инфраструктура и да остави цели подрачја без струја за подолг временски период. Заедниците на бреговите, како оние во Тампа и Кејп Канаверал, сега се соочуваат со долготраен процес на опоравување по бурата.
Но, штетата предизвикана од ураганите не е ограничена само на физичките објекти. Економските трошоци од овие бури се неверојатно високи. Проценките за штетата предизвикана од Милтон веќе надминуваат 200 милијарди долари, додека ураганот Хелен, кој неодамна го опустоши источниот брег на САД, предизвика штета од 250 милијарди долари.
Дали Европа ќе ги почувствува ваквите последици?
Иако ураганите како Милтон обично ги погодуваат западните брегови на Атлантскиот океан, климатските експерти предупредуваат дека слични сценарија не се невозможни ниту во Европа. Ураганот Кирк, кој се приближи до северна Франција и јужна Англија, се трансформира во силна тропска бура, додека Медитеранот веќе бележи појава на помали, но значајни медикани.
„Јадранското Море е премало за развој на силни урагани, но помали системи се сè почести“, истакна Грисогоно.
Климатска неизвесност во иднина
Иако сè уште не можеме со стопроцентна сигурност да тврдиме дека климатските промени се исклучива причина за ваквите бури, трендовите се јасни.
„Најдобро е да претпоставиме дека климатските промени имаат врска со овие настани“, вели Грисогоно.
Иако климатските симулации се скапи и сложени, сè повеќе укажуваат на тоа дека иднината ќе донесе сè посилни и почести екстремни временски услови.
Експертите предупредуваат дека вакви сценарија не се невозможни и во Европа
Bloomberg
„Рекордите се поставени за да се рушат, статистички гледано“, рече Грисогоно, но покрај бурата која руши рекорди по својата јачина, и нашата способност за адаптација на климатските промени мора да стане сè подобра.
Објекти отпорни на бури, подобра инфраструктура и побрзи одговори на итни ситуации ќе бидат клучни за заедниците кои ќе се соочуваат со идните бури.
Сезоната на урагани во 2024 година сè уште не е завршена, а Милтон е само еден од потсетниците на опасностите кои ги носи иднината под влијание на климатските промени. Заедниците ширум светот треба да се подготват, бидејќи ваквите настани стануваат новата норма.
.webp){kind=icon}