.webp){kind=icon}
Кои се темите кои ќе бидат во фокусот во 2023 година? Главно, тоа се истите кои ни го окупираа вниманието и годинава. Забавувањето на економската активност, високата инфлација и зголемените каматни стапки се прашањата за кои, според аналитичкиот тим на „Блумберг Адрија“ одговори ќе бараме и следната година.
На овие теми, нашите аналитичари ја додаваат и демографијата, односно масовното иселување од регионот и недостигот на работна сила.
Во оваа анализа, даваме одговор и на прашањето во што да инвестирате следната година.
Depositphotos
Економска активност
Економскиот раст во 2023 година ќе тргне по надолна линија откако 2022 година ја одбележа нагласено закрепнување, по двете лоши пандемиски години.
Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ предвидуваат релативно мал пад на вкупната активност во Словенија, симболичен пад на реалниот БДП во Хрватска и забавување на растот на економијата во останатите земји од регионот каде стапките ќе бидат ниски, едноцифрени, но позитивни.
Слабеењето на економската активност е последица на се помалата потрошувачка и кај домаќинствата и кај компаниите заради се повисоките стапки на инфлација. Странската побарувачка е уште еден елемент кој придонесува за надолниот тренд на БДП, а таа влијае не само на инвестициите, туку и на извозот.
„За среќа, економиите во регионот сега структурно се многу подобро позиционирани отколку за време на претходната економска криза што најмногу се гледа по растот на извозот“, сметаат аналитичарите.
Обемот на трговската размена сега е многу поголем отколку во времето на финансиската криза. Словенија извезува 60 отсто повеќе споредено со 2007 година, а стапките на раст во другите земји се уште повисоки: БиХ има раст од 240 отсто, Србија 180 отсто, Македонија 170 отсто, Хрватска 90 отсто.
Позитивна работа, според нашите аналитичари, е тоа што не постои значајна потреба за „намалување на долгот кој во земјите во регионот се движи меѓу 57 и 70 отсто од БДП“. За споредба, во Германија изнесува 83 отсто, во Австрија 92 отсто, а во Франција и Шпанија над 100 отсто.
Инфлација
Пресврт за инфлацијата се очекува да биде овој, последен квартал од 2022, како и првиот квартал од идната година. Во втората половина од идната година се очекува позначајно забавување на инфлаторниот притисок.
Сериозен проблем за наредната година останува геополитичката неизвесност која може да влијае на инфалцијата и во 2023 година, но и потоа. Аналитичарите очекуваат дека просечната стапка на инфлацијата во регионот ќе се движи меѓу 8 и 13 отсто. Најниските нивоа се прогнозираат за Словенија и Хрватска, а највисоката за Македонија.
„Не гледаме постигнување на целната стапка од два отсто инфлација пред 2025 година“, велат аналитичарите на „Блумберг Адрија“.
„Тоа неповолно ќе влијае на инвестиците затоа што инвеститорите избегнуваат да вложуваат додека не се стабилизира инфлацијата и не бидат сигурни дека ќе си го вратат влогот“.
Демографија и недостиг на работна сила
Една од клучните последици од глобалната финансиска криза во периодот од 2008 и 2009 година беше брзото зголемување на бројот на невработените. Имено, економиите во регионот во тоа време структурно беа многу послаби со најголем дел од активностите насочени кон домашниот пазар и значителна нерамнотежа во надворешната трговија.
„Тоа доведе до брз раст на надворешниот долг кој го покриваше големиот увоз на стока, додека во исто време извозот беше значително помал“, велат аначитичарите на „Блумберг Адрија“.
Сега економиите структурно се многу посилни, но негативната демографија односно иселувањето придонесува за недостиг на квалификувана работа сила.
Како резултат на тоа гледаме дека работодавачите преферираат „повеќе работници од тоа што реално им е потребно, наместо веднаш да ги отпуштат моментално непотребните работници“, велат нашите аналитичари. Со негативна демографија, работодавачите мислат дека ќе им треба многу повеќе време да пронајдат работници кога економијата повторно ќе земе замав.
„Како резултат на тоа, невработеноста само благо ќе се влоши во 2023 година“, велат аналитичарите на „Блумберг Адрија“.
Каматни стапки
Аналитичарите предвидуваат дека монетарната власт на еврозоната ќе ги зголеми стапките на 2,75 отсто (главната стапка на ЕЦБ), а циклусот на покачување ќе заврши во првата половина на 2023 година. Причината за дополнителното заострување на политиката лежи во потребата да се ограничат среднорочните инфлаторни очекувања .
Инфлацијата не се очекува да падне под два проценти пред 2025 година.
„Европската централна банка ќе ги следи случувањата во врска со вишокот ликвидност во банкарскиот систем, при што банките во еврозоната најверојатно ќе отплатат до 1,8 трилиони евра од TLTRO (таргетирани операции за долгорочно рефинансирање) во јануари 2023 година“.
„Ова е важно за стабилноста на финансискиот систем на eврозоната, особено во случај повторно да се појави страв од фрагментација“, додаваат тие.
Според нашите аналитичари, Народната банка на Србија и Народната банка на Македонија каматните стапки ќе ги зголемат на 5,5 отсто, односно на 5,25 отсто, соодветно.
„Што се однесува до прогнозите за каматните стапки, предвидуваме дека шестмесечниот Еурибор ќе порасне на три отсто во следните неколку месеци во согласност со заострувањата на ЕЦБ“, велат тие.
На побарувачката за кредити ќе влијае и општото слабеење на економската активност што ќе влијае на некои од влезните притисоци врз каматните стапки.
Во што ќе се инвестира?
Аналитичарите очекуваат намалување на цените на недвижностите за најмалку 10 отсто во 2023 година. Тие веруваат дека главните двигатели на ваквите движења се агресивните зголемувања на стапките од страна на централните банки, рецесиското опкружување и инфлацијата.
„Станбените кредити стануваат поскапи, согласно прогнозите за раст на шестмесечниот Еурибор на три отсто како клучен репер“, додаваат тие.
Финансиските пазари ќе бидат обележани со поголема нестабилност во поголемиот дел од 2023 година.
Во нестабилно опкружување, фокусот на инвеститорите ќе биде насочен кон кредитниот ризик на издавачите, што значи дека инвеститорите ќе претпочитаат изложеност кон издавачи со подобар кредитен квалитет.
Canva
Аналитичарите на „Блумберг Адрија“ очекуваат дека ќе имаат корист издавачите од секторите кои се помалку зависни од цикличните трендови и оние со силна регулаторна рамка (финансискиот сектор, телекомуникациите).
Од друга страна, под притисок ќе бидат производителите во цикличните индустрии и секторите за производство на дискрециони стоки за широка потрошувачка.
„Во однос на вреднувањето на акциите, мислиме дека словенечките акции се потценети и имаат потенцијал за раст, просечниот P/E однос (Price–earnings ratio ) е меѓу најниските во централна, источна и југоисточна Европа, па дури и во остатокот од Европа “, велат аналитичарите.
Од друга страна, според нив, акциите во Хрватска, БиХ и Македонија се „потенцијално преценети бидејќи стапките на P/E се многу повисоки таму отколку во остатокот од регионот на централна, источна и југоисточна Европа, но и во многу други акции на пазарите во развој низ целиот свет.
Сепак, додека не дојде до значително зголемување на обемот на тргување на локалните берзи, аналитичарите не очекуваат позначајните движења на цените кои би ги направиле поправедни.
