.webp){kind=icon}
Откако милитантната исламистичка група Хамас ја презеде контролата врз Газа во 2007 година, малата пренаселена енклава стана жариште во воениот конфликт меѓу Израел и Палестинците. Илјадници жители на Газа се убиени во израелски воздушни напади, кои главно се предизвикани од ракетни напади извршени од борци на Хамас или други милитанти. Честите прекини на струја, зголемената сиромаштија и постојаниот страв од нови бомбардирања принудија многу жители на Газа да сонуваат за бегство. Сепак, тоа ретко е опција: со строго ограничено движење во и надвор од територијата, некои активисти за права ја опишаа ситуацијата како затвор на отворено.
Bloomberg
1. Што е Газа?
Познат и како Појасот Газа, тоа е територија долга околу 40 километри и широка 12 километри, граничи со Израел, Египет и Средоземното Море. Некогаш дел од Отоманската, а подоцна и Британската империја, стана засолниште за околу 200.000 Палестинци протерани во арапско-израелската војна од 1948 година. Египет владееше со Газа додека не ја загуби од Израел во Шестдневната војна во 1967 година. Во 2005 година, Израел ги повлече своите трупи од Газа и ги напушти населбите на израелските граѓани. Денес, Газа е една од двете територии, заедно со Западниот Брег, каде Палестинците имаат ограничена самоуправа. Израел ја одржува контролата над воздушниот простор и поморската територија на Газа и исто така одржува блокада, заедно со Египет.
2. Кој управува со територијата?
Околу една деценија, до 2006 година, Газа беше управувана од Палестинската управа, тело кое управува и со Западниот Брег, а доминира Фатах, главната фракција на Ослободителната организација на Палестина, која потпиша мировен договор со Израел. Таа година Хамас, кој го отфрла Израел, победи на парламентарните избори. По неколкумесечни борби, Хамас ја презеде контролата врз Газа. Израел одговори со воведување блокада, велејќи дека треба да го заштити својот народ. Оттогаш, милитантите на Израел и Хамас во Газа водеа четири значајни воени конфликти. Додека Хамас ја контролира безбедноста во Газа, средствата за здравство, електрична енергија и други услуги главно доаѓаат од Обединетите нации (ОН) и странски земји, директно или преку палестинската управа.
3. Како е да се живее таму?
ОН проценуваат дека повеќе од 5.200 жители на Газа се убиени во спорадични судири со Израел. Многу од нив се деца, а повеќето од нив загинаа како резултат на израелските воздушни напади. Во извештајот од 2021 година на непрофитната организација за човекови права Еуро-Мед Монитор се наведува дека девет од десет деца во Газа страдаат од некаква форма на траума поврзана со конфликти. Повеќето жители на Газа живеат во бегалски кампови кои беа формирани пред повеќе од седум децении за да се сместат Палестинците раселени во војната во 1948 година. Со ограничена економска активност, многу од нив продолжуваат да се потпираат на оброците на ОН. 15-годишната блокада на Израел, исто така, ја продлабочи сиромаштијата. Прекините на струјата се случуваат секој ден, по неколку часа одеднаш. Поголемиот дел од водата од чешма не е за пиење, што ги принудува домаќинствата да купуваат десалинирана вода од приватни продавачи. Отворените критики за Хамас се опасни, но многу жители на Газа се жалат меѓу себе, приватно.
4. Зошто работите не се подобруваат?
Изолираната територија без природни ресурси, со долга историја на сиромаштија и население кое претежно е составено од бегалци, се соочува со огромни предизвици. Дополнително, и Израел и Египет гледаат на Газа со страв и сомнеж се додека со неа управува Хамас. Тие ја одржуваат блокадата и ги уништуваат тунелите што се користат за шверц на стока. Израел презеде ограничени чекори за да ја олесни ситуацијата во Газа во последниве години, вклучително и издавање дозволи на 20.000 жители на Газа да работат во Израел, каде што заработуваат 10 пати повеќе од она што го заработуваат дома. Но, во моментов има мала надеж за мировен договор кој значително ќе ги подобри условите за живот. Ситуацијата е комплицирана со присуството на помала и уште помилитантна група, независна од Хамас, одговорна за нападите врз Израел во поновата историја.
Bloomberg
5. Што го предизвикало претходното насилство?
Групата Исламски џихад лансираше околу 100 ракети кон Израел на почетокот на оваа година, откако еден од нејзините членови почина за време на штрајк со глад во израелски затвор. Повеќето од нив беа пресретнати од израелскиот одбранбен систем „Железна купола“, спречувајќи каква било смрт. Израел одговори со убивање на четворица врвни команданти на Исламскиот џихад и околу 20 цивили. Како и Хамас, Исламскиот џихад добива поддршка од Иран. Тој е уште помалку подготвен за компромис со Израел и покажа дека е подготвен да дејствува сам против заедничкиот непријател.
