.webp){kind=icon}
Состојбите како што се деменција, епилепсија и депресија може да се прошират и влошат како што се загрева светот.
Во една студија истражувачите од Универзитетскиот колеџ во Лондон ја анализираа литературата за невронаука за да откријат како екстремните горештини и катастрофите предизвикани од климатските промени влијаат на клучните невролошки болести и нарушувања на менталното здравје. Тие откриле дека факторите на животната средина не само што влијаат на распространетоста на болеста туку може да го зголемат ризикот од прием во болница, инвалидитет, па дури и смрт.
Влијанието на климатските промени врз здравјето е добро проучено, особено кога станува збор за заразни и респираторни заболувања. Но тоа, исто така, зема данок за невролошкото здравје.
„За да функционира правилно, мозокот треба да се одржува во релативно тесен температурен опсег“, вели Санџај Сисодија, професор на невролошкиот институт на Универзитетот, кој го водел истражувањето. „Ако мозокот е болен, тогаш способноста на мозокот за терморегулација е загрозена. Земете некој со невролошка болест и ставете го во извонреден топлотен бран, ќе видите како тоа може да ја влоши неговата невролошка болест“.
Точниот механизам што ги поврзува невролошките нарушувања со повисоките температури треба дополнително да се истражи, додаде Сисодија. Како што се влошуваат и зачестуваат екстремните временски услови, така сè поважно е да се разоткрие точниот однос, особено за најмладите, најстарите и најранливите популации.
За новата студија истражувачите разгледаа 332 извештаи што ги проучуваа влијанијата на животната средина на 19 невролошки состојби со најголем товар на болеста, вклучувајќи ги и Алцхајмеровата болест и други форми на деменција, мигрена, мозочен удар, мултиплекс склероза и менингитис. Тие исто така собраа истражувања за депресија, анксиозност и шизофренија бидејќи психијатриските нарушувања често се придружени со невролошки заболувања. Наодите покажуваат дека времето влијае на секоја болест на различни начини, но повеќето состојби во голема мера се поврзани со поголема преваленција и влошување на симптомите.
Меѓу нивните наоди е дека луѓето со Алцхајмерова болест и други типови деменција се борат да се приспособат на екстремната топлина преку барање помош, носење полесна облека и пиење повеќе вода. Потоплото време исто така веројатно ќе доведе до повеќе фатални или потешки мозочни удари и може да влијае на епилепсијата, која се влошува со лишување од сон. Високите ноќни температури се карактеристика на климатските промени и можат да влијаат на режимот на спиење. (Истражувањето исто така покажа дека и екстремниот студ може да влијае на здравјето.)
Фреквенцијата на нарушувања на менталното здравје заедно со болничкото лекување и ризикот од смрт беше најсилно поврзана со зголемената температура на околината. Еден извештај вклучен во новата студија покажа дека барањата за здравствено осигурување во САД за посети на итни случаи поврзани со менталното здравје се зголемиле во деновите со екстремна топлина помеѓу 2010 и 2019 година. Екстремните временски настани како бури и шумски пожари можат да предизвикаат акутни случаи на анксиозност, посттрауматски стрес, депресија и самоубиствени идеи.
„Одговорот на мозокот на затоплувањето на климата предизвикува штета што може да остане неоткриена, а медицинската интервенција не биде ефикасна“, рече Бурчин Икиз, невролог што го проучува влијанието на моделите на животната средина врз мозокот. Кога топлината се зголемува, рече таа, „нашиот мозок реагира на стрес“ што може да се претвори во воспаление и други форми на дегенерација што влијаат на когнитивното здравје.
„Она што најмногу ме плаши во ова сценарио е дека до 2050 година не само што ќе видиме експлозија на луѓе со невролошки нарушувања туку тоа ќе се случи во нашите 40-ти и 50-ти наместо во нашите 70-ти и 80-ти, бидејќи нашиот мозок е бомбардиран од различни стресови како топлината, загадувањето и микропластиката“, додаде Икиз, основачка и претседавачка на Меѓународната работна група за невроклима, иницијатива за промовирање на повеќе истражувања и застапување за заканите за мозокот од климатските промени.
Сисодија и Икиз повикаа на повеќе истражувања и политички интервенции за да се ублажи економскиот данок што климатските промени ќе го имаат врз поединците и системите за јавно здравје, особено во посиромашните земји. Додека светот се соочува со уште еден круг рекордни летни горештини, поединците исто така можат да преземат чекори за да се заштитат од екстремната топлина.
„Мора да престанеме да согоруваме фосилни горива, да престанеме да емитуваме гасови во воздухот“, рече Сисодија. „Но, надвор од тоа, можеме да се осигуриме дека временските предупредувања се релевантни, информативни, дека луѓето можат да дејствуваат според нив и дека знаат како да преземат едноставни мерки, како што се останување дома за време на најтоплите периоди, затворање на прозорците и спуштање на ролетните, користење работи што ладат и хидрираат и соодветно снабдување со терапија“.
