Што ќе направи светот во врска со ураниумот на Иран?

САД потрошија милијарди долари за евидентирање и пресметки на нивоата на ураниум во грамови низ целиот свет од крајот на Студената војна. Платија за мониторинг на ОН и самити за безбедност, додека директно репатрираа околу 7.000 килограми радиоактивен материјал од 47 земји за да се минимизира можноста дека некогаш би можел да се користи во оружје.

Но, на 13 јуни, тие децении меѓународни напори беа уништени прекуноќ. Дури и кога израелските напади му нанесоа сериозна штета на капацитетот на Иран да произведува ново нуклеарно гориво, со тоа се елиминираше и следењето на огромните резерви од збогатен ураниум на Исламската Република.

Според последното пребројување, Иран поседува 409 кг материјал близу до квалитет за бомба, заедно со 8.000 кг ураниум збогатен на пониски нивоа. Локацијата на таа резерва не е потврдена откако започнаа нападите.

Иран предупреди дека ќе го однесе материјалот на безбедна локација доколку биде нападнат. Со оглед на тоа што на нуклеарното надзорно тело на ОН му е забрането да врши инспекција за првпат откако Иран почна да произведува гориво на почетокот на 2000-тите, сега постои можност Техеран да ги однел своите резерви во таен објект.

Со тоа што не ги земаат предвид или не ги уништуваат резервите од нуклеарно гориво, Израел и САД му дадоа на Иран „стратешка двосмисленост“ што ја немаше пред почетокот на војната - адут за преговарање во какви било потенцијални преговори за тоа што ќе се случи следно.

Дилемата е како да се одговори.

Извор: Maxar Technologies

 

Еве низа сценарија и опции што САД и Меѓународната агенција за атомска енергија би можеле да ги земат предвид во нивниот пристап кон справување со ситуацијата. Можните сценарија за развој на настаните што ги предвидува и анализира „Блумберг“ се достапни на овој линк.

Поминаа недели откако Израел и САД ја нападнаа нуклеарната инфраструктура на Иран. Иако нападите оштетија познати објекти, тие не ја зедоа предвид големата резерва од збогатен ураниум на Иран. Додека трае кревкото примирје, Иран презеде чекори за да ја продлабочи својата нуклеарна програма под земја и ја суспендира соработката со Меѓународната агенција за атомска енергија. Местото каде се наоѓаат 409 кг високо збогатен ураниум на Исламската Република не е потврдено од 10 јуни.

Наследство од Студената војна

Концептот на стратешка двосмисленост беше развиен за време на Студената војна, а најзначаен беше добитникот на Нобелова награда за економија Томас Шелинг за управување со неизвесноста на почетокот на нуклеарната ера.

Ефективната мерка за ризик или закана дозволуваше одредено ниво на претпоставка за капацитетот и намерите, што имаше за цел да спречи лизгање кон тотална војна. Израел, на пример, го користи за управување со перцепцијата за сопствените нуклеарни резерви, ниту негирајќи ниту потврдувајќи го нивното постоење.

Иако разузнавачките агенции можеби ќе можат да ја намалат двосмисленоста со користење шпиони и анализа на сателитски снимки, целосното елиминирање бара дипломатија или сила. Тоа е затоа што нуклеарниот материјал има потреба од одредено ниво на физичка верификација за да се осигури дека не е пренасочен за воена употреба. Потребни се помалку од 25 кг високо збогатен ураниум за изградба на бомба. Според последното пребројување, Иран поседува ураниум збогатен на различни нивоа, што вкупно е доволна суровина за дваесетина оружја.

Главни локации за производство на нуклеарно гориво во Иран

Откако Израел и САД во јуни бомбардираа три локации, владите се обидуваат да ги откријат иранските напори за реконструкција на активностите.

Количеството на двосмисленост што САД и Израел можат да го толерираат ќе игра одлучувачка улога во нивните постапки до крајот на годината. Колку од нуклеарниот инвентар на Иран се подготвени да го препуштат на случајот? Тоа е прашањето со кое се соочуваат носителите на одлуки.

Фото: Julian Abram Wainwright/Bloomberg

 

Со оглед на тоа што администрацијата на Трамп инсистира на тоа дека ја уништила нуклеарната програма на Иран, САД и Израел може да не преземат понатамошни дејства. Во такво сценарио актерите би морале да бидат многу толерантни кон двосмисленоста, и не само затоа што резервите ураниум што последен пат биле видени во посед на Иран ќе бидат употребливи како оружје во следните илјадници години.

Друга можност е дека САД и Израел имаат ниска толеранција кон двосмисленоста и дека се подготвени да вложат сѐ за да го принудат Иран да ги потврди состојбата и локацијата на својот ураниум. Во отсуство на иранска капитулација, тие ќе треба да спроведат попис почитувајќи ги правилата, потенцијално со војници на терен за верификација. Дури и со најмоќното оружје што им е на располагање, воздушните напади сами по себе не можат да ја елиминираат нејаснотијата околу статусот на иранските резерви од гориво.

Заемно прифатлива или договорена двосмисленост, односно нејаснотија, е уште еден потенцијален исход. За да се пресмета материјалот се користи комбинација од далечинско набљудување, статистички методи и физичка верификација на терен. Тоа го правеа нуклеарните инспектори на ОН пред нападот, објавувајќи ги резултатите на секои три месеци.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар