Џеко во даночен рај, Дончиќ во пекол: Колку пари земаат државите од спортистите

Кога професионалните спортисти од регионот потпишуваат договори вредни милиони во Италија, Шпанија или САД не размислуваат само за клаузулите и бонусите, туку и за тоа каде ќе плаќаат данок. Зашто, меѓу двe спонзорски реклами и три тренинга, една одлука за местото на живеење може да донесе или однесе десетици милиони евра.

Петтемина најпознати спортисти од регионот Един Џеко, Лука Модриќ, Лука Дончиќ, Новак Ѓоковиќ и Никола Јокиќ одамна не играат само против ривалите на теренот. Нивниот вистински предизвик е управувањето со даночната комплексност во земјите што ги сакаат – но и скапо ги наплатуваат.

Италија: Џеко на попуст

Со доаѓањето во Фиорентина, Един Џеко не само што потпиша нов договор туку влезе и во специфичен фискален режим. Италија нуди т.н. режим на имигранти (impatriate regime) – закон осмислен за привлекување странски професионалци. Доколку ги исполни условите (постојан престој, префрлување на центарот на животни интереси), Џеко ќе плаќа данок само на 50 отсто од својата плата, максимум 600.000 евра годишно.

Тоа значи дека ефективната даночна стапка ќе биде далеку под номиналната од 43 отсто, а дополнително намалена ако има малолетно дете. Сметката е јасна: на бруто-договор од 2 милионa евра, нето-добивката може да достигне и до 1,5 милион. Италијанската влада го задржува правото да ги укине олеснувањата, но засега тие се активна алатка во трката по фудбалски ѕвезди.

Модриќ и крајот на Бекам-ерата 

Лука Модриќ своите доцни играчки години ќе ги помине во Италија, но претходно во Шпанија неговиот даночен статус не бeше повластен. При одењето во Реал Мадрид, Модриќ го користел т.н. Бекам-закон – даночен режим што им овозможува на странците да плаќаат 24 отсто данок само на приходите остварени во Шпанија, и тоа шест години. Тој статус му истече во 2018 година.

Модриќ беше жртва на сериозни даноци во последните години во Реал/Depositphotos

Оттогаш Модриќ плаќа редовен данок во Мадрид, каде што стапката за приходи над 300.000 евра достигнува до 45 отсто. Со годишен бруто-приход што во „златните години“ изнесуваше околу 10 милиони евра, Модриќ годишно ѝ плаќал на шпанската држава повеќе од четири милиони евра – без да се сметаат придонесите.

Дончиќ: преселба од даночен рај во калифорниски пекол

Лука Дончиќ во 2025 година беше разменет од Далас во Лос Анџелес лејкерс. Со тоа ја изгуби највредната даночна предност – животот во Тексас, една од деветте сојузни држави во САД без данок на доход.

Преселбата во Лос Анџелес беше даночно харакири за Дончиќ/Bloomberg

Во Калифорнија, Дончиќ ќе плаќа дополнителни 13,3 отсто на државно ниво, покрај 37 отсто федерален данок. Тоа значи дека неговиот ефективен данок на доход ќе се искачи над 50 отсто. Со т.н. данок на спортист (jock tax) – данок што секоја сојузна држава им го наплаќа на спортистите што играат таму, Дончиќ годишно поднесува повеќе од 30 даночни пријави, а неговиот правен тим мора прецизно да ги води деновите поминати во секоја јурисдикција.

На годишен договор од 40 милиони долари, Дончиќ ќе изгуби повеќе од 20 милиони на даноци.

Ѓоковиќ: резидент без данок

Новак Ѓоковиќ со години е пријавен како резидент на Монако, каде што нема данок на доход ниту на капитална добивка. Сепак, тоа не значи дека не плаќа данок – туку плаќа таму каде што настапува.

На пример, Вимблдон автоматски задржува до 45 отсто од наградата. САД земаат 30 отсто паушален данок на награди за нерезиденти, а Австралија има прогресивна структура слична на онаа во Обединетото Кралство. Ѓоковиќ, како еден од најуспешните спортисти на сите времиња, има глобално распределен даночен профил.

Во тенисот правилата се исти со децении - Монако е единствената дозволена адреса/Depositphotos

Клучот е во структурата на приходите. Благодарение на навремено основани компании што управуваат со неговите права на имиџ, Ѓоковиќ поголем дел од спонзорските приходи насочува надвор од земји со високи даноци. Затоа е и резидент на Монако – не затоа што таму тренира, туку затоа што таму парите „остануваат“, како што велат во Кнежеството.

Јокиќ и американскиот механизам „работни денови“

Никола Јокиќ, како троен МВП на НБА, има едно од најкомплексните фискални портфолија меѓу спортистите од регионот. Пријавен е во Колорадо, каде што државниот данок на доход изнесува 4,4 отсто. Федералниот е 37 отсто, а данокот на спортист бара дополнително плаќање во сите држави во кои Денвер игра натпревари.

Методологијата е „едноставна“: данокот се дели според работните денови (duty days), односно деновите поминати во секоја држава. Ако Јокиќ во Њујорк одигра пет од 100 натпревари, 5 отсто од неговата годишна плата подлежи на данок во Њујорк – кој е 10,9 отсто.

За да ги пресметате даноците на еден НБА-играч ви е потребна компанија од сметководители/Depositphotos

За Јокиќ, тоа значи дека од договорот од 45 милиони долари годишно, повеќе од 20 милиони одат за даноци – пред да ги плати правниците, агентот и придонесите FICA (пензиски и здравствени).

Нулта стапка за богатите – но со многу исклучоци

Заеднички именител за сите: колку е поголем договорот, толку е покомплексна даночната структура. Кај Ѓоковиќ тоа е офшор структура, кај Дончиќ – планирање  резиденција, кај Јокиќ – евиденција по натпревари. Европските лиги користат даночни олеснувања за привлекување таленти – Италија го има режимот на имигранти, Шпанија го имаше Бекам-законот, а Португалија е привлечна за пензионираните спортисти.

Од другата страна на Атлантикот, сè повеќе спортисти се селат во држави без данок на доход: Флорида (Џими Батлер, Лионел Меси), Тексас (Дончиќ до 2025), Невада (Макс Крозби). Но данокот на спортист останува и го изедначува товарот.

Главното прашање што се поставува: кој победува – државата или спортистот? Одговорот не е едноставен. Играчи губат од една третина до половина од бруто-договорот преку даноци. Но спонзорските приходи, лиценцните права и правилното избирање резиденција можат да го оптимизираат товарот. Ѓоковиќ, Јокиќ и Дончиќ имаат софистицирани структури што ги минимизираат загубите – но цената за тоа се правни армии и советници.

Спортот повеќе не е само натпреварување на теренот. Во ерата на големи договори и глобална мобилност, најважниот натпревар се води во даночните правилници и тетратките на ревизорите. А како победници излегуваат само најдобрите – или оние со најдобри советници.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар