Патување на Гренланд: Заводлива ледена привлечност

Гренланд, најголемиот остров во светот, сочинува 1,5 отсто од копнената маса на Земјата. Ледената покривка што се протега на 80 проценти од неговата површина е втора по големина на планетата; таа е помала само од Антарктикот. Медиумското присуство на Гренланд сега е речиси со исти размери како и неговата физичка големина.

Островот е мал во однос на населението: според последниот попис, таму живеат нешто помалку од 57.000 луѓе во текот на целата година. Во 2023 година бројот на туристи го надмина бројот на Гренланѓани – кога имало нешто повеќе од двајца туристи на секој жител.

Тоа беше тогаш. Од неодамна полуавтономниот регион на Данска има проширен аеродром во главниот град, Нук (нуук е гренландски збор за „’рт“). Главниот град, опкружен со фјордови, е местото каде што живее поголемиот дел од населението.

Почнувајќи од јуни, „Јунајтед ерлајнс“ (United Airlines) ќе лета до Гренланд двапати неделно од меѓународниот аеродром „Њуарк либерти“ во Њу Џерси. Секој лет ќе носи до 166 посетители, а ќе трае само четири часа и 15 минути. Кога ќе слетаат, посетителите ќе се сретнат со навидум бескрајна арктичка дивина со глечери големи колку планини, а од есен ќе имаат можност да ја видат и магичната северна светлина, аурора бореалис. Сето тоа го прави Гренланд попривлечен од кога било, и тоа не само за политичарите што се заинтересирани за неговата стратешка локација и неискористените природни ресурси.

„Побарувачката е неверојатна. Ова е година на пресврт за Гренланд“, вели Сунил Меткалф, советник во „Блек томато“ (Black Tomato Ltd.), туристичка агенција што во 2017 година започна со продажба на пакет аранжмани за Гренланд. Со ограничен капацитет на хотелите, додава тој, бројот на достапни соби летово веќе е намален на речиси едноцифрена бројка.

Нук е динамична појдовна точка, мешавина од традиционални дрвени куќи од 18 век и модерна арктичка архитектура, како што е културниот центар Катуак, чија фасада е обложена со брановидни дрвени панели инспирирани од поларната светлина. Центарот организира претстави (често бесплатни) што ја слават богатата историја на жителите на Гренланд, од кои девет од десетмина може да се пофалат со инуитско потекло.

Во лето може да уживате во белите ноќи, кога максималната температура е над 10 Целзиусови степени, а сонцето едвај заоѓа. Може да веслате на штица, да набљудувате арктички морски папагали - пуфини или да го посетите Музејот на уметноста во Нук, сместен во поранешна црква. Потоа може да се повлечете во некој од удобните бутик-хотели како што е „Ханс Егеде“ (Hans Egede), изграден во модерен нордиски стил во центарот на градот. Како што завршува шпицот на сезоната и деновите стануваат пократки, можеби дури и ќе ја видите северната светлина; неверојатно искуство е да ја видите додека се враќате дома по вечерата.

Меѓутоа, повеќето патници веднаш се упатуваат кон суровата природна убавина на Гренланд. Во долината Киатуа, до која од Нук може да се стигне со глисер (за час и половина) или со хеликоптер (за 20 минути), се наоѓа вториот најголем систем на фјордови во светот, по Скорсби Санд на источниот брег на островот. Тоа е идеално живеалиште за грбави и други видови китови. Може да возите кајак во близината на ледени брегови, да пешачите крај диви цвеќиња и тревни предели на најстариот планински венец во светот и да ловите арктичка пастрмка во кристално чистите потоци користејќи го традиционалниот метод – со раце.

Околу 560 километри северно, во Арктичкиот Круг, се наоѓа Илулисат, главното село во заливот Диско, каде што посетителите ги пречекуваат завивање на кучиња и постојани громогласни удари од кршење глечери во близината. (Сермек Кујалек е најактивниот глечер надвор од Антарктикот, кој се движи околу 40 метри дневно.) Тука се дресираат прочуените кучиња за влечење санки, а екскурзиите вклучуваат „кафемик“ (kaffemik) - дружење со локално семејство со кафе и традиционални приказни. Поавантуристичките туристи може да нурнат во поларната, речиси замрзната вода.

За Гренланд, кој зависи од риболовот, туризмот претставува огромна можност. Туристичката организација на Гренланд, „Визит Гренланд“ (Visit Greenland), вели дека до 2035 година територијата би можела да ги зголеми своите годишни приходи од странски туристи на 250 милиони евра. До 2027 година се планирани нови аеродроми во Илулисат и Какроку, град во близината на најјужната точка на островот. Благодарение на тоа, туристите ќе можат да ја истражуваат тундрата на западниот брег без да мора со часови да патуваат со брод.

Но целта е да се развие одржлив, а не масовен туризам. Квалитетот на живот на локалното население е добар таков каков што е, вели Аника Крог, староседелка и сопственичка на „Номад Гренланд“ (Nomad Greenland), туристичка агенција што управува со луксузни кампови во долината Киатуа и околу Сакака, населба стара 270 години во заливот Диско. Рибарите од Гренланд веќе заработуваат добро благодарение на нивната вештина во фаќањето некои од најдобрите риби, ракчиња и бакалар во светот. Ниту владата ниту локалното население немаат планови да отворат големи хотелски синџири и ресторани со ѕвезди на „Мишелин“.

Наместо тоа, се воведуваат политики што треба да го намалат бројот на еднодневни патувања на гостите со крстосувачките бродови и да го зголемат бројот на ноќевања и гости што остануваат подолго и трошат повеќе додека го истражуваат островот. Анкета на туристичката организација „Визит Гренланд“ (објавена во 2024 година) покажа дека бројот на патници со крстосување во 2023 година се зголемил за 64 проценти во споредба со 2019 година, која важи за година со најголем број посети. А, во однос на 2022 година бројот на туристи се зголемил за 73,8 проценти, но бројот на ноќевања останал речиси непроменет. Во јануари владата како одговор на таа ситуација донесе закон што пропишува дека мора да се ангажираат локални водичи за екскурзиите на копно.

„Пред тоа, бродовите доаѓаа со свои чамци и сопствени водичи, а нашето општество немаше корист од тоа“, вели Крог. „Единственото нешто што туристите го купуваа беа сувенири произведени во Кина“.

Новите аеродроми и авиокомпании треба да донесат повеќе туристи на копното - оние што бараат вистинска авантура.

„Најдобар начин да се замисли тоа е како еден вид сафари“, вели Меткалф, кој редовно резервира престој за клиенти во луксузните кампови на Крог, каде што пакетите со „сè вклучено“ од четири до десет дена чинат повеќе од 1.200 евра по лице за ноќ. Цената вклучува трансфери, екскурзии и шатори во вигвам-стил, опремени со крзнени ќебиња, приватни бањи и моќни грејачи. (Дури и во лето, температурите може да паднат под нулата.) Кујната се базира на она што Меткалф го нарекува „директно од природата“. Готвачите приготвуваат јадења од она што го нуди локалната средина - свежи морски плодови, месо од ирваси, диви бобинки, печурки и диви билки.

Токму туризмот со повеќе предизвици ги привлекува богатите клиенти на агенцијата „Блек томато“. Таму нема сместувачки капацитети со цврст материјал, нема спа-центри или други погодности, но нивото на услуга е високо. „Фактот дека има само неколку шатори во овие кампови само го зголемува чувството на ексклузивност“, вели Меткалф. „Тие сакаат уникатно искуство - нешто со кое можат да се фалат на нивната следна вечера со пријателите“.

Сепак, тешко е точно да се пренесе суштината на Гренланд: убавината на оддалеченоста, екстремностите, мирот и неописливата тишина. „Не може тукутака да му ветите некому нешто што ќе го промени, но кога луѓето ќе се најдат овде, во дивината, тоа е она што се случува“, вели Крог за подлабоките искуства.