Иако многумина од нас сакаа да веруваат поинаку, се чини дека сè уште живееме во ера на непријатни закани со високи царини за пријателите на Америка, трговските партнери и - ова е релативно нова ситуација - домашните корпоративни суперѕвезди. Вчера претседателот Доналд Трамп предупреди дека стоките од Европската Унија (ЕУ) ќе добијат царина од 50 проценти од следниот месец, а дека „Епл“ (Apple Inc.) може да биде погодена со посебни давачки од „најмалку“ 25 отсто ако не ги произведува телефоните ајфон (iPhone) во САД. Ваквите настани доаѓаат во исклучително лошо време за економијата: трошоците за позајмување уште се повисоки отколку што беа претходно, потрошувачката опаѓа, а пазарот на трудот е нестабилен.
Да почнеме со трошоците за позајмување. Приносите на 30-годишните државни обврзници влегоа во овој период на волатилност за околу половина процентен поен повисоко отколку што беа пред трговскиот шок на „Денот на ослободувањето“ на 2 април, што е одраз на вознемиреноста на пазарите околу постојано високиот фискален дефицит. Републиканците во Сенатот сега го испробуваат својот прв обид за сеопфатен план за даноци и трошоци од Претставничкиот дом, кој - барем во сегашната форма - би ја влошил веќе неодржливата фискална траекторија.
Дополнителни знаци на вознемиреност донесе намалувањето на рејтингот на САД за едно ниво од страна на агенцијата за кредитен рејтинг „Мудис“ (Moody’s Ratings). Нејзиното намалување на рејтингот на САД за едно ниво се случи минатата недела и оваа агенција е последната од трите големи кредитни проценители што го стори тоа. Негативното расположение на пазарот се одрази на аукцијата на 20-годишни обврзници оваа недела. Ништо од ова не значи дека приносите не можат да се намалат од нивните сегашни нивоа, но пониските трошоци за позајмување можеби не се баш вентилот за ослободување на економијата како што беа во минатото.
Федералните резерви се уште еден фактор овде. Трамп активно се залага за пониски каматни стапки на социјалните медиуми, а гувернерот Кристофер Волер во четвртокот претстави пат преку кој претседателот ќе ја оствари својата желба. „Ако можеме да ги намалиме царините поблиску до 10 проценти, а потоа сè да биде запечатено, готово и испорачано некаде до јули, тогаш сме во добра форма за втората половина од годината“, изјави Волер за „Фокс бизнис“ (Fox Business), зборувајќи за намалувањето на цените. За жал, Трамп се чини дека е решен да спроведува политики што спречуваат да се случи тоа.
Најновите изјави на претседателот ја зголемува неизвесноста. Ако администрацијата смета дека кампањата за притисок ќе го забрза договорот, постои и незанемарлива шанса дека ќе го стори токму спротивното, односно ќе го спречи, принудувајќи ги Федералните резерви (Фед) да останат подолго во фаза на чекање. Остан Гулсби, претседател на Фед на Чикаго, во петокот по веста за царините за „Си-ен-би-си“ (CNBC) изјави дека постојано променливото опкружување би можело да биде пречка за залагањата за намалување на каматите. „На краток рок, само треба да почекаме прашината да спласне“, рече тој, додавајќи: „Чувствувам дека скалата за мене е малку превисока за дејствување во која било насока додека чекаме да добиеме јасна слика за состојбите“.
Комбинацијата од повисоки трошоци за позајмување и неизвесност со царините веројатно негативно ќе влијае врз економијата, но колку ќе се влоши во голема мера зависи од интерпретацијата на основниот економски моментум.
Пристојниот раст на потрошувачката во првиот квартал беше донекаде е ублажен со воведувањето на царини и почна да се заладува во април. Извештајот од Институтот „Банк оф Америка“ (Bank of America) покажа дека потрошувачката преку кредитни и дебитни картички во првата половина на мај во суштина останала непроменета во споредба со пред една година. При ситуација во која што потрошувачите ги забрзаа купувањата на скапи производи како што се автомобили, со цел да ги избегнат најавените царини, извештајот сугерира дека поттикот исчезнал. Пазарот на трудот, слично, има мешана слика. Иако податоците за отпуштањата и невработеноста генерално се позитивни, вработувањата се исклучително бавни, а континуираните барања за надомест за невработеност се вратија на највисоко ниво од 2021 година.
На позитивната страна, министерот за финансии Скот Бесент за „Блумберг“ во петокот изјави дека очекува „неколку големи зделки“ со трговски партнери во текот на следните неколку недели и потенцијално повеќе лични средби со Кина. Тој претходно гостуваше и на „Фокс њуз“ (Fox News), токму кога се отвораше пазарот на акции, со слична смирувачка реторика за да помогне во ублажувањето на претходните падови на фјучерси на американските акции. Во времето на пишување, индексот S&P 500 беше во пад од околу 0,8 проценти, но сепак околу 2,9 отсто над неговото затворање на 1 април пред Денот на ослободувањето.
Во однос на ЕУ конкретно, пазарот е во право кога е скептичен дека се неизбежни значително повисоките царини: на крајот на краиштата, Трамп сега се повлече или ги одложи царините за поголемиот дел од светот, вклучително и масовно (но кревко и привремено) смирување на односите со Кина. Толкувањето на чашата како полупразна е дека, ако разговорите поминале толку лошо со ЕУ, тие веројатно повторно ќе станат тешки со Кина, трговскиот партнер и глобален противник со кој Америка има многу подлабоки проблеми.
На крајот на краиштата, администрацијата се обложува на тоа колку неизвесност може да издржи оваа економија - и колку долго. Во разговор со Салеха Мохсин од „Блумберг“, претседателот на Советот на економски советници на Белата куќа, Стивен Миран, призна дека нерешените трговски и даночни прашања може да доведат до тоа компаниите да ги одложат инвестициите и вработувањата. „Но, чекањето на решение, справувањето со неизвесноста, тоа не предизвикува рецесија“, рече Миран. „Тоа само ја поместува активноста од еден временски период во друг.“ Тоа е веројатно, но имплицитно претпоставува дека неизвесноста на крајот ќе се намали - а не само да биде заменета со нови видови економска неизвесност. Претседателот Трамп веќе четири месеци упатува закани со царини, и сè уште нема гаранција дека политиката на крајот ќе заврши на разумно ниво.
.webp){kind=icon}
