Целосно прекина испораката на руски гас за Европа

Русија престана да испраќа гас во Европа преку Украина, затворајќи ја рутата што функционира пет децении откако Киев одби да дозволи каков било транзит кој ќе ја финансира руската воена машинерија.

Двете страни го потврдија прекинот во средата по истекот на клучниот транзитен договор. Исклучувањето значи дека голем број централноевропски земји кои се потпираат на протокот ќе бидат принудени да набавуваат поскап гас на друго место, зголемувајќи го притисокот врз снабдувањето бидејќи регионот го исцрпува зимското складирање со најбрзо темпо во последните години.

Украина беше клучна рута за испорака на гас во Европа, дури и во последните три години по почетокот на војната. Иако оваа рута покрива само 5 отсто од потребите на регионот, земјите се уште се опоравуваат од шокот од енергетската криза предизвикана од руската инвазија на соседната земја. Денешниот прекин неодамна помогна да се зголемат цените на гасот, кој е зголемен за повеќе од 50 отсто на годишно ниво.

Руската компанија „Гаспром“ го прекина снабдувањето на Нова година по истекот на петгодишниот транзитен договор, наведувајќи го недостатокот на „технички и правни способности“ за испораки поради „повторено и експлицитно одбивање на украинската страна да ги продолжи овие договори“.

Исклучувањето беше потврдено од Министерството за енергетика во Киев, кое соопшти дека руските текови низ нејзината територија престанале од 7 часот наутро по локално време. Словачкиот мрежен оператор исто така потврди дека не добива гас.

Крајот на договорот го истакна континуираното потпирање на Европската унија на рускиот гас, и покрај плановите да се откаже од испораките од Москва. Неколку земји бараа алтернативен аранжман, но неколкумесечните политички преговорине вродија со плод.

Словачка, Унгарија

Претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен постави политичка цел за постепено укинување на руските фосилни горива до 2027 година и рече дека крајот на транзитот ќе има мало влијание врз регионалните енергетски пазари. Сепак, земји како Словачка и Унгарија водеа сè поагресивна кампања за да го одржат протокот на горивото.

„Знаевме дека договорот за транзит нема да се обнови“, рече Џонатан Стерн, истакнат научен соработник во Оксфордскиот институт за енергетски студии. „Прашањето е дали некој во Европа - а особено Словаците, кои ќе бидат најмногу погодени од ова - ќе може да постигне договор со кој  ќе продолжат да добиваат гас.

Европа, исто така, се соочува со се позатегнат глобален пазар на гас. Референтните цени ја затворија 2024 година по највисока цена за повеќе од една година.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски отфрли каков било аранжман што на крајот ќе испрати пари во руската каса додека трае војната. Во меѓувреме, словачкиот премиер Роберт Фицо ѝ се закани на Украина со можно прекинување на струјата, покренувајќи прашања за пошироката енергетска безбедност во регионот.

Во последниот обид за време на викендот, Фицо ја повика ЕУ да се справи заканите за сопирање на гасот Украина, велејќи дека економското влијание врз блокот ќе го надмине влијанието врз Русија. Тој процени дека европските потрошувачи може да се соочат со дополнителни 50 милијарди евра (52 милијарди долари) дополнителни цени на гасот секоја година и дополнителни 70 милијарди евра повисоки трошоци за електрична енергија.