Доаѓа ли времето кога пазарите на предвидување ќе станат составен дел од инвестициските портфолија е прашање кое станува се поактуелно во услови кога овие платформи што овозможуваат обложување на какви било настани од секојдневието земаат историски замав и добиваат легитимитет од реномирани брокерски куќи и институционални инвеститори.
Според Матеј Вујаниќ, пазарен аналитичар во „Блумберг Адрија“ има неколку причини поради кои пазарите на предвидување може да бидат одличен додаток на инвестициското портфолиото односно да се користат за различни цели. Како прво, тие би можеле да се искористат за „hedging“ (обезбедување) во однос на специфични ризици.
„Тие може да се користат како осигурување од јасно дефинирани идни настани (регулаторни промени, избори, одлуки на централната банка). На пример, ако моето портфолио е силно изложено на технолошкиот сектор, можам да се заштитам со заземање позиција на пазарот на предвидување дека Федералните резерви ќе ги зголемат каматните стапки на својот следен состанок: ако тоа навистина се случи, технолошките акции веројатно ќе паднат, но добивката од тој облог делумно или целосно ќе ја компензира загубата на портфолиото“, објаснува Вујаниќ.
Како второ, тој наведува дека тие се извор на уникатни информации односно цените на договорите одразуваат колективна проценка на веројатноста за настан.
„Тие често се попрецизни од анкетите и мислењата на индивидуалните аналитичари (на пример, на ‚Полимаркет‘ за време на американските избори беше сосема сигурно дека се очекува победата на Трамп)“, посочува Вујаниќ.
Како трета причина, нашиот аналитичар ја наведува можноста за диверзификација на портфолиото и тоа преку изложеност на настани кои не се поврзани со акции и обврзници. Како четврто, се таканаречените шпекулации за грануларни настани односно овозможувањето обложување на „микро-настани“ недостапни за класичните пазари, за инвеститори со информативна предност.
Сепак, Вујаниќ укажува дека постојат и ризици поврзани со пазарите на предвидување. Меѓу нив, ги наведува можноста за неликвидност на договорите на нишните пазари, високата волатилност - што бара позиционирање како алокација со висок ризик (треба да се внимава овие договори да не се голем дел од портфолиото), како и карактерот на нулта сума: во некои ситуации, добивката на некои е загуба на други, што значи дека нема долгорочно создавање вредност.
Како функционираат пазарите за предвидување?
Како што објави „Блумберг њуз“ на пазарите за предвидување, т.е. платформите каде што луѓето се обложуваат едни против други за исходот од реални настани, трговците се обложуваат на шансите голем метеорит да ја погоди Земјата пред 2030 година, дали Тејлор Свифт ќе го спомене својот вереник на нејзиниот следен албум и кој ќе биде „Личност на годината“ на списанието „Тајм“ (TIME). На платформите „Полимаркет“ (Polymarket), „Калши“ (Kalshi) и „Предикт“ (PredictIt) трговците се обложуваат со „да“ или „не“ во однос на тоа дали нешто ќе се случи - на пример, дали Демократската партија ќе го контролира Претставничкиот дом на САД следната година, дали „Бугонија“ ќе биде номинирана за најдобар филм на Оскарите, дали Денвер Нагетс ќе го освојат финалето на Националната кошаркарска асоцијација или дали Чикаго ќе добие повеќе од еден метар снег овој месец. Како што расте побарувачката за можност за обложување на речиси сè, пазарите за предвидување се справуваат со милијарди долари промет неделно.
Bloomberg
Ова е многу слично на онлајн обложувањето, но за разлика од компаниите за коцкање, нема „куќа“ што ги поставува коефициентите или ја зема спротивната страна од вашиот облог. Кога купувате акција со „да“ или „не“, или „договор за настан“, како што се нарекуваат овие облози - некој друг на берзата ви го продал и се обложува против вас. Берзата ги поврзува купувачите и продавачите и ги чува парите сè додека не се случи настанот. Купувањето акција „да“ или „не“ обично чини помеѓу нула и еден долар, а цената се одредува според понудата и побарувачката: силната побарувачка за „да“ ја зголемува цената на облогот на таа страна и ја намалува цената за „не“; силната побарувачка за „не“ ја менува насоката.
По случувањето на настанот, трговците кои го погодиле исходот - добиваат еден долар за секој договор што го купиле. Оние кои не успеале - губат пари. На пример, ако купите договор „да“ за 40 центи дека ќе падне повеќе од 30 см снег и тоа се случи, добивате еден долар назад - тоа е профит од 60 центи (минус надоместоци). Ако не падне 30 см снег, тогаш ги губите 40 центите што сте ги платиле. Цената „да“ на акцијата, пред да се случи настанот, функционира како пазарна проценка на веројатноста дека настанот ќе се случи. Ако акцијата „да“ се тргува за 40 центи, пазарот практично ви сугерира дека има околу 40 проценти шанса да се случи настанот. Тој број не го избира едно лице - тој е одраз на активностите за купување и продажба на трговците.
Всушност, договорите за настани се структурирани слично на деривативните договори на традиционалниот финансиски пазар, каде што трговците купуваат и продаваат договори чија вредност е изведена од перформансите на основната актива и се регулирани од истите регулатори. Ова им овозможува на овие бизниси да работат надвор од високо регулираните правила за обложување што американските држави ги наметнуваат на традиционалните спортски обложувалници и казина.
Каква е регулативата?
Пазарите за предвидување работат според крпеница од регулативи, или во некои земји практично без никаква регулатива. Во САД, платформите се надгледувани од Комисијата за тргување со фјучерси на стоки (CFTC), која ги третира како берзи за деривати. Идејата е дека понудите се слични на класичните финансиски деривати регулирани од CFTC, како што се фјучерси договори, кои овозможуваат обложување на идната цена на стоки како што се нафта, пченица, биткоин.
Како што платформите за пазари за предвидување добиваа на популарност, CFTC првично им забрани да нудат обложување на избори. Агенцијата тврдеше дека овие договори ја кршат регулативата на CFTC која забранува производи „базирани на таканаречени исклучиви стоки“. Според законот, исклучоците вклучуваат стоки поврзани со коцкање или која било активност забранета со американските или федералните закони, од кои некои забрануваат обложување на избори. Обложувањето на избори беше меѓу оние што ги нудеше „Полимаркет“ пред платформата да постигне спогодба во 2022 година со CFTC, која приговараше дека платформата нуди договори за настани и не е регистрирана како пазар на деривати. „Полимаркет“ вети дека ќе престане да им служи на американските трговци како дел од спогодбата. Но, „Калши“ се бореше против одлуката на регулаторот да го забрани неговиот предложен договор врз основа на резултатите од изборите за Конгресот на САД во 2024 година и победи односно судот пресуди дека договорот поврзан со изборите е легитимен, бидејќи изборите не се коцкање или активност забранета со закон. Победата му овозможи на „Калши“ да објави обложување на избори непосредно пред ноемвриските избори и го отвори патот за сериозно проширување на пазарот на предвидувања во САД.
Потенцијални ризициКритичарите тврдат дека пазарите за предвидување можат да имаат исти последици како коцкањето, иако се регулирани поинаку. Учесниците сè уште можат да ги изгубат сите свои пари на облози или да паднат во зависност од циклусите на тргување - штетно за нивната финансиска состојба на долг рок. Некои облози што ги нудат платформите за пазари за предвидување покренаа прашања за тоа дали постоењето на тргување може да поттикне неодговорно однесување во реалниот свет. Дневните пазари што следат дали ќе биде фрлен реквизит со сексуална конотација на теренот за време на натпревар за женска кошарка - се чини дека ги охрабруваат луѓето да присуствуваат на натпреварите и сами да го сторат тоа. Во такви случаи, структурата на пазарот го олеснува манипулирањето: едно лице може да се обложува на настан, а потоа да се осигури дека тој ќе се случи. Исто така, постојат загрижености дека пазарите за предвидување може да овозможат инсајдерско тргување. На пример, учесниците со претходно знаење би можеле да ги искористат информациите за претстојното лансирање на производ или добитник на награда - и да се обложуваат соодветно, пред веста да стане јавна. |
Милијарди неделен промет и инвестиции
Како што пазарите за предвидувања се шират, се повеќе компании и инвеститори се натрупуваат. „Полимаркет“ и „Калши“ собраа дури 3,6 милијарди долари инвестиции во акции од фирми за ризичен капитал и инвеститори од Волстрит во 2025 година.
Depositphotos
Партнерството со „Калши“ му овозможи на „Робинхуд маркетс“ (Robinhood Markets Inc) да почне да нуди облози на пазарот за предвидувања на своите американски корисници на почетокот на 2025 година, што резултираше со голем пораст на обемот за „Калши“, особено на спортски обложувања. Неодамна, „Робинхуд“ објави дека ќе започне свој пазар за предвидувања кој ќе се натпреварува со „Калши“.
Во однос на прашањето колку би можела оваа индустрија да порасне, „Блумберг њуз“ пишува дека пазарот е се уште во зачеток, но и дека повеќе од два милијарди долари во „номинален“ обем - целиот износ што би го исплатиле облозите ако сите се исплатат одеднаш - секоја недела ги менуваат сопствениците на „Полимаркет“ и „Калши“, според јавно достапните податоци на „Дјун Аналитикс“ (Dune Analytics) од ноември. Тоа е повеќе од двојно повеќе од она што беше на крајот на 2024 година, што покажува како овие платформи продолжија да растат дури и без поттикот од претседателските избори за поттикнување на побарувачката. Во декември, двете компании беа проценети на вкупна вредност од 19 милијарди долари.
Со помош на Емили Никол/Блумберг
.webp){kind=icon}
