Руските упади во воздушниот простор на НАТО отвораат можности за инвестирање

Неодамнешните нарушувања на воздушниот простор на НАТО од страна на Русија ја поттикнаа Европа да ја забрза изградбата на т.н. „ѕид од дронови“ на источната граница на Алијансата. Главните производители на оружје ја поздравија оваа иницијатива, нагласувајќи дека новата политика може да стане клучен одговор на сè поголемите безбедносни закани.

Да потсетиме, европскиот одбранбен сектор минува низ длабока трансформација. Војната во Украина, зголемените геополитички тензии и намалената зависност од американската воена поддршка ги тераат членките на НАТО забрзано да вложуваат во дронови и противвоздушни системи. Само во 2025 година европските сојузници на НАТО ќе издвојат во просек 2,2 отсто од БДП за одбрана, додека Естонија, Латвија и Полска ќе надминат 4,7 отсто.

 

 

За инвеститорите, тоа значи дека одбранбениот сектор останува во фокусот, и покрај веќе високите процени и значителниот раст на цените во последниве години.

Од етаблирани гиганти до нови иноватори: кој го привлекува капиталот?

Европскиот одбранбен сектор излегува од сенка и сè почесто се појавува во инвестициските портфолија. Причината не е само зголемената геополитичка нестабилност туку и структурната промена во безбедносната политика на ЕУ и НАТО.

Во самото срце на овој процес се „Ербас“ (Airbus) и „Леонардо“ (Leonardo), клучни играчи во проекти како што се „Евродрон“ (Eurodrone) и борбениот систем од новата генерација FCAS. Нивниот ангажман обезбедува долгорочни договори, а постепеното повлекување на застарените платформи дополнително ги поттикнува приходите. „Леонардо“, притоа, го проширува фокусот на дронови со вештачка интелигенција (ВИ) и на партнерството со турскиот „Бајкар“ (Baykar), целејќи кон брзорастечкиот европски UAV пазар вреден околу 100 милијарди долари.

„Талес“ (Thales) и „Рајнметал“ (Rheinmetall) го шират бизнисот кон дигиталното бојно поле, каде што алгоритмите и софтверските решенија сè почесто имаат иста тежина како и традиционалното оружје. Нивната експертиза во системи управувани од вештачка интелигенција ги вбројува меѓу лидерите во сегментот на хибридното војување – приоритет во стратегијата за одбрана на ЕУ.

Шведскиот „Сааб“ (Saab) активно се вклучува во европските иницијативи за зајакнување на одбраната и го гледа „ѕидот од дронови“ како можност за соработка и дополнителен раст. Компанијата е позната по флексибилност и иновативност во одбранбените сегменти.

Покрај овие познати одбранбени гиганти, се истакнува и една интересна француска компанија – „Ексаил“ (Exail), која годинава ги надмина дури и најпопуларните акции според раст. „Ексаил“ претходно дејствуваше главно во цивилно и истражувачко опкружување – од мапирање на морското дно до роботска инспекција на тешко достапни области. Сепак, во последниве години компанијата сè повеќе го насочува својот фокус кон одбранбената индустрија. Растечката побарувачка за напредни решенија во противминско морско војување и автономни системи отвори огромен простор во одбранбениот сектор, а „Ексаил“ имаше подготвени производи и знаење да одговори на тие потреби.

 

 

Иако процените за овие компании веќе значително пораснаа од почетокот на годината, аналитичарите оценуваат дека простор за раст и понатаму постои. Причината лежи во повеќегодишните договори и стратегиската автономија што Европа сака да ја постигне во одбраната.

Вештачката интелигенција и автономните системи отклучуваат нова вредност за инвеститорите

Јасно е дека ова повеќе не е само ентузијазам на мали инвеститори. Институционални инвеститори и големи банки отворено се оптимистични, а трошоците за одбрана во Европа не се минлив тренд. Сепак, остануваат две прашања.

Едно од најчесто поставуваните прашања во финансиските кругови е дали одбраната може да се смета за сектор отпорен на рецесија. Одговорот е – да. Станува збор за едно од ретките подрачја во кои државните буџети растат дури и кога пошироката економија стагнира. Тоа е политички неприкосновено, особено во сегашните околности. Одбраната можеби не е целосно отпорна на сите удари, но во време на рецесија останува единствено заштитена.

Второто прашање е дали веќе е предоцна за инвестирање во одбранбени акции. Некои велат дека експлозивната фаза веќе поминала, додека други тврдат дека „паметниот капитал“ дури сега влегува. Она што е сигурно е дека фабриките што денес се градат ќе почнат да испорачуваат дури во 2027 година, а буџетите што сега се потпишуваат ќе важат сè до 2030 година. Значи, инвеститорите што на одбраната гледаат како на технолошки скок (англ. rally), може да ја пропуштат вистинската природа на растот на самиот одбранбен сектор – кој е бавен, постепен и целосно поддржан од државата.

Инвестирањето во европски одбранбени акции денес можеби нема да донесе такви приноси какви што беа забележани на почетокот од 2023 година. Но сè појасно е дека секторот повеќе не е толку цикличен, туку стратешки. Тој се наоѓа во срцето на најсериозниот индустриски и политички проект на Европа по воведувањето на еврото.

Затоа прашањето не е само дали го пропуштивме летот туку дали го разбираме новото нормално. А за оние што го разбираат и што бараат стабилност во нестабилен свет, долгорочното финансирање и отпорноста на макроекономски шокови го прават одбранбениот сектор и понатаму интересен.