Ренесанса на градежништвото во фудбалот - преку модерни стадиони до раст на приходите

Половина од 20-те најбогати фудбалски клуба во Европа градат нови стадиони или ги модернизираат постојните, свесни дека потребниот раст на приходите нема да може да дојде само од ТВ-правата. Важно е да имате покрив над главата, но денес тоа мора да биде во согласност со статусот и амбициите на клубот, дури и пред тоа.

Зголемувањето на капацитетот на клупските стадиони, цените на билетите и премиум договорите за денот на натпреварите предизвикаа раст на приходите од натпреварите за 11 отсто на годишно ниво, што го прави најбрзорастечкиот извор на приходите за клубовите што во минатата сезона ги анализираше „Дилојт“ (Deloitte) во рамките на својата „Фудбал мани лига“ (Football Money League).

Во време кога телевизиските права и спонзорските договори веќе го достигнаа плафонот, клубовите бараат дополнителни извори на приходи. Новите или модернизирани стадиони стануваат клучна алка во таа стратегија. Повеќе ВИП-ложи, ексклузивни содржини, продажни простори, музеи, ресторани, хотели и концертни сали – сето тоа се елементи што го претвораат стадионот во 365-дневен извор на заработка, независно од натпреварите.

Како функционира тоа?

На приходната страна на клупските сметки минатата сезона значајно се почувствува кога на стадионите беа организирани повеќе спортски настани бидејќи тоа ги зголеми комерцијалните приходи. На пример. француските клубови имаа корист од Светското првенство во рагби во 2023 година, а германските клубови од Евро во 2024 година.

Сепак, за да се разбере колку е важен еден нов модерен стадион, не треба да се оди подалеку од најголемиот клуб, како според традицијата така и според приходите - Реал Мадрид. Минатата сезона беше историска за овој спорт бидејќи Реал Мадрид стана првиот фудбалски клуб што заработи една милијарда евра во една сезона. Потребниот финансиски исчекор дојде со реновираниот и проширен стадион „Сантијаго Бернабеу“, кој донесе значително зголемување на приходите од самите натпревари и комерцијалните приходи во споредба со претходната сезона.

Како би требало да изгледа „Вембли“ на Северот Фото: „Фостер енд партнерс“ (Foster+Partners)

Последниот во низата клубови што тропнаа на вратата на архитектонските бироа беше Манчестер јунајтед. Великанот што резултатски се бори, но кој сè уште е во многу добра финансиска состојба, сака да го замени својот дотрајан легендарен стадион „Олд Трафорд“ (Old Trafford). Проектот со работен наслов „Вембли од Северот“ (Wembley of the North) се очекува да чини неверојатни две милијарди фунти, а финансиската структура сè уште е далеку од финализирање.

Новиот „Камп ноу“

Финансиите се сериозен предизвик и за изградбата на новиот „Камп ноу“, култниот стадион на Барселона, кој во секој поглед е направен по моделот од Манчестер. Клубот сака да ги намали плаќањата на каматите преку делумно рефинансирање на кредитот од 1,45 милијарда евра, што го подигна во 2023 година за финансирање на проектот, а во процесот му помага „Голдман Сакс“ (Goldman Sachs).

А, дури колку визионерски изгледа проектот на Баерн за неговата „Алијанц арена“ во Минхен од оваа перспектива. Стадионот, кој и денес сè уште за многумина е модел за тоа како треба да изгледа еден модерен фудбалски храм, е изграден пред 20 години, за тогаш огромни 340 милиони евра. Приспособено на инфлацијата во овие две децении, оваа сума се зголемува на 525,4 милијарди евра, што е повторно многу помалку од сумите за кои конкурентните клубови ги градат своите стадиони денес. Целосната слика се добива кога приказната се гледа низ призмата на опортунитетни трошоци.

Најзначајните нови проекти

Стадионот на Тотенхем, „Хотспур“, стана златен стандард на новата генерација. Отворен во 2019 година, стадионот на Тотенхем постави сосема нови стандарди. Капацитетот од 62.000 седишта и исклучително флексибилната инфраструктура овозможуваат НФЛ-натпревари, концерти и други големи настани. Клубот инвестираше околу 1,2 милијарда фунти, но веќе бележи раст на приходите благодарение на побогатата понуда и поголемиот комерцијален потенцијал.

Евертон го гради својот нов дом – стадионот „Бремли-Мур Док“, со капацитет од 52.000 седишта, со цел да ја зајакне својата позиција во Премиерлигата и да привлече нови спонзори. Трошоците се проценуваат на околу 760 милиони фунти, а стадионот е замислен како двигател на урбаниот развој за целата област.

Манчестер Сити не гради нов стадион, туку значително го проширува постојниот „Етихад“, додавајќи нови ВИП и зони за навивачи, како и хотел во рамките на комплексот. Како дел од стратегијата клубот гледа создавање  сеопфатен спортски кампус (Etihad Campus), кој комбинира спорт, забава и комерцијални содржини - што директно генерира дополнителен приход.

Оваа градежна ренесанса не е само тренд туку длабока трансформација на фудбалот во комерцијално одржлив и повеќедимензионален бизнис-модел. Стадионот повеќе не е само сцена за 90 минути игра - тој е центар на брендот, доживувањата и профитот. Како што клубовите го препознаваат потенцијалот на нивните домашни терени, така и инвеститорите, спонзорите и навивачите сè повеќе разбираат дека модерната инфраструктура не е луксуз туку е неопходност во трката за спортски и финансиски успех.