Најскапиот фудбалски проект конечно на врвот на Европа

Чекањето долго 14 години и милијардите евра вложени во потрагата по слава конечно се исплатија – Париз Сен Жермен (ПСЖ) е првак на Европа. Во спектакуларното финале на Лигата на шампионите 2024/25, одиграно синоќа во Минхен, парискиот клуб го декласираше Интер од Милано со резултат 5:0 и се запиша во историјата како шампион со најубедливата победа во финале од основањето на натпреварувањето во 1955 година.

Сепак, зад оваа фудбалска бајка стои многу повеќе од трофеј – станува збор за враќање кон инвестициска стратегија, ребрендирање и најскапата трансформација на еден спортски колектив досега.

Катарски капитал и долгорочен поврат на инвестиција (ROI)

Титулата на ПСЖ не е само спортски триумф – таа е кулминација на стратешки проект што започна во 2011 година, кога клубот го презеде Qatar Sports Investments (КСИ), инвестициското крило на катарската држава. Од тогаш, ПСЖ вложи повеќе од 1,7 милијарди евра во трансфери, вклучувајќи светски рекорди како Нејмар (222 милиони евра) и Килијан Мбапе (180 милиони).

Сепак, токму нивните заминувања, заедно со она на Меси, означија пресврт. Наместо парада на ѕвезди, клубот под водство на Луис Енрике го префрли фокусот на системот, младоста и колективот. Неговата изјава на почетокот од сезоната дека „ПСЖ мора да изгради тим, а не мит“ сега изгледа како стратешки манифест.

Иако повеќе не го предводи најскапото офанзивно трио во светот, составот на ПСЖ оваа година не е ништо помалку импресивен од финансиски аспект. Според податоците на „Трансфермаркт“ (Transfermarkt), пазарната вредност на тимот надминува 1,1 милијарда евра, а годишната сума за плати надминува 400 милиони евра. Иако „нема ѕвезди“, овој тим е сè уште производ на ултра богат екосистем.

Луис Енрике располага со сè – модерна инфраструктура, неограничен буџет, анализа во реално време и скаутинг мрежа фокусирана на млади таленти како Дезире Дуе и Сени Мајулу, стрелци во финалето, двајцата со само 19 години.

Финансиската страна на титулата

УЕФА за сезоната 2024/25 издвојува 2,437 милијарди евра за распределба меѓу учесниците во Лигата на шампионите – рекорден износ, зголемен благодарение на новиот формат на натпреварувањето. ПСЖ, според првичните проценки, ќе инкасира меѓу 125 и 135 милиони евра директно од фондовите на УЕФА, вклучувајќи фиксни награди, бонуси за учинок, маркетинг-пул и коефициентски додаток.

Сепак, вистинскиот ефект оди многу подалеку. Се очекува раст на спонзорските договори (Nike, Qatar Airways, Accor), активирање на бонуси за глобална видливост и продажба на дресови. Титулата првак на Европа ќе донесе дополнителна заработка преку меѓународна дистрибуција, бидејќи ПСЖ станува глобална приказна, а не само спортска сензација. Титулата во Лигата на шампионите има речиси немерлива вредност за позиционирањето на ПСЖ како премиум спортски бренд, особено во конкуренција со Реал, Сити и Баерн.

Спортски „спортвошинг“ или глобално градење бренд?

Освојувањето на Лигата на шампионите, само две години по триумфот на Манчестер Сити – клуб во сопственост на АДЈГ (Abu Dhabi United Group) – повторно го отвора прашањето за легитимноста на државниот капитал во фудбалот. Критичарите овој модел го нарекуваат „спортвошинг“ (sportswashing), односно обид на држави преку спортот да ја исперат својата репутација и да изградат „мека моќ“.

Сепак, од перспектива на бизнис стратегија, победата на ПСЖ може да се чита и како доказ дека државните инвестиции, со доза на трпение и промена на моделот, можат да донесат поврат не само на теренот, туку и на глобално ниво.

Падот на Интер: симбол на европскиот пазарен јаз

Од другата страна, Интер – клуб кој пред само еден месец беше во трка за тројна круна – ја завршува сезоната со празни раце. Италијанскиот гигант, кој се соочува со долгови и недостаток на инвестициска моќ во споредба со државни проекти како ПСЖ, изгледаше инфериорно во секој сегмент од играта.

Ова не зборува само за разлика во форма, туку и за структурната нееднаквост во европскиот фудбал, каде традиционалните клубови често се немоќни пред „државните фондови“.