Вештачката интелигенција (ВИ) зазема сè позначајно место во технолошките стратегии на земјите од регионот, обликувајќи ги деловните модели и дигиталната иднина. Во Србија фокусот е на развој на суперкомпјутери и софтверски решенија, додека Франција ја предводи европската агенда за ВИ со големи инвестиции. Северна Македонија се подготвува за усогласување со регулативите на ЕУ, Словенија го унапредува финансискиот сектор преку алатки за ВИ, а БиХ и Хрватска ја користат технологијата за оптимизација на бизнисот и медиумските содржини. Овој преглед ги носи клучните увиди од секоја држава, истакнувајќи ги предизвиците и можностите што ги носи ВИ во регионот.
Србија
Париз неделава беше светската престолнина на вештачката интелигенција, бидејќи самитот за ВИ ги собра најважните европски и глобални играчи од таа област. Франција и цела Европа испратија порака дека не сакаат да бидат само набљудувачи во борбата за превласт во вештачката интелигенција туку и сериозна конкуренција на Америка и на Кина. Што е официјално, но и што можеше да се слушне меѓу редови на самитот во Париз и како Србија ќе учествува во развојот на софтверски решенија за суперкомпјутер, за ТВ „Блумберг Адрија“ зборуваше Стефан Баџа, советник на претседателката на Собранието на Србија, кој беше член на државната делегација на самитот во Париз.
Претседателот на Франција, Емануел Макрон, уште пред осум години започна да инвестира во иновации и вештачка интелигенција и Франција е европски лидер во таа област. На самитот за ВИ најавија инвестиција од над сто милијарди евра во вештачка интелигенција и со самото тоа што собра речиси сто делегации од целиот свет на самитот, Франција покажа дека има клучна улога во глобалниот развој на ВИ, рече тој.
„Во тек се преговори за инвестиции во нов суперкомпјутер, што е предвидено со планот ’Србија 2027’ и веруваме дека тоа наскоро ќе се реализира. Тоа е многу важно, бидејќи без таа инфраструктура не можеме да направиме поголем исчекор во развојот на вештачката интелигенција. Во моментов во Америка има најави за инвестиции од 500 милијарди долари во оваа инфраструктура. Нашите буџети се малку поскромни, но нашите амбиции се исто толку големи“, порача Баџа, додавајќи дека самитот во Париз донесе позитивни поместувања во преговорите и дека верува дека до крајот на оваа или почетокот на следната година Србија ќе има нов суперкомпјутер во Крагуевац, кој ќе им овозможи на компаниите и истражувачите во земјата побрзо да развиваат иновации и производи во областа на ВИ.
„Во нашата делегација беше и Марко Чадеж, претседател на Стопанската комора на Србија, која многу работи на развој и примена на вештачката интелигенција, особено во малите и средните претпријатија. Имаме посебна програма, која им овозможува на таквите претпријатија побрзо да применуваат ВИ со помош на консултанти и одредени субвенции. Во новата стратегија што Владата ја усвои пред еден месец е препознаено дека малите и средните претпријатија се најзагрозени бидејќи немаат толку капацитети за инвестирање во таа област“, рече Баџа, напоменувајќи дека исто така се важни обуките за вработените во јавниот и приватниот сектор за што подобро да ја користат вештачката интелигенција.
Македонија
Македонија неизбежно ќе мора да воведе законска регулатива за вештачката интелигенција по примерот на Европската Унија, вели Стефан Андонов од Факултетот за информатички науки (ФИНКИ), во интервју за ТВ „Блумберг Адрија“. На македонскиот пазар потенцијалот за развој на алатки поврзани со вештачка интелигенција е огромен, но, за жал, тие решенија главно се наменети за странските пазари, поради што се неопходни инвестиции во тој сектор за да се создадат алатки што ќе им служат и на граѓаните на земјата, вели Андонов.
Словенија
Генеративната вештачка интелигенција веќе се користи и во финансискиот сектор. Во осигурителната индустрија четботите се користат за комуникација со клиентите, што го намалува оптоварувањето на вработените, се користат и за претходна подготовка на одговори на клиентите и за анализа на штетни примери. За воведување вештачка интелигенција се неопходни претходна дигитализација на бизнисот и хармонизација на работните процеси и системите на податоци.
Како што изјави во интервју за ТВ „Блумберг Адрија“ Грегор Ковачиќ, извршен директор на одделот за дигитален бизнис на „Завараовалница Триглав“, технологијата ја користат две години, а придобивките се движат во десетици илјади евра. „Улогата на вработените е клучна, бидејќи некој мора да ја обработи пораката откако вештачката интелигенција претходно проверила дали веќе постои соодветен одговор во базата на податоци“, објаснува тој со пример за побрз одговор на прашањата на клиентите. Времето за подготовка на одговорот е намалено од околу пет минути на половина минута.
Полесно се препознаваат и обидите за измама во осигурувањето, вели Ковачиќ и наведува случај кога при утврдување на штетата со помош на вештачка интелигенција утврдиле дека клиентот користел фотографии што веќе биле доставени во барањето за обесштетување пред две години. Во иднина употребата ќе биде проширена, а Ковачиќ очекува дека, меѓу другото, и компензациите за обесштетување на клиентите ќе се исплаќаат побрзо со користењето вештачка интелигенција.
БиХ
Вештачката интелигенција несомнено создава нови деловни вредности, а до 2030 година речиси половина од економските придобивки што ги очекуваме дотогаш ќе бидат резултат на подобрувањата на вештачката интелигенција, што би можело да го зголеми БДП во Европа за околу 10 проценти. И компаниите во БиХ користат алатки за вештачка интелигенција, некои произведуваат свои, а сето тоа за да го подобрат бизнисот. За примената на технологиите за ВИ во БиХ, Нермин Хаџиќ, директор на компанијата „Блумбтек“ (Bloomteq), вели дека најперспективните индустрии во БиХ за примена на ВИ во секојдневното работење се оние што имаат голем број индивидуални корисници на кои секојдневно им треба некоја информација, образец или постапка, како што се банкарскиот сектор и секторот за осигурување.
Хрватска
Процесот на реставрација на видеа е еден од најкомплицикуваните во медиумската и филмската индустрија - а како решение и тука се покажува примената на вештачката интелигенција. Домашната компанија „Тенсорпикс“ (Tensorpix) од Загреб успеа за неколку години, со иновативен пристап во реставрација на видеа и фотографии заснована на вештачка интелигенција, да се наметне на глобалниот пазар, каде што има повеќе од милион корисници. Како функционира тој пазар на кој сè поголем предизвик претставуваат и дипфејк (deepfake) видеата, е тема за која Иван Врдолјак од ТВ „Блумберг Адрија“ разговараше со Бартол Фрешкура, директор на „Тенсорпикс“. Може ли видео старо со децении со помош на вештачка интелигенција да изгледа технички современо?
„Технологијата сè уште не е совршена, не можете да го вметнете кое било видео и да изгледа како да сте го снимале со модерна камера, секогаш има простор за напредок. Нашата долгорочна визија е да направиме ВИ што може да го направи токму тоа: што и да му дадете, кој било облик на лошо видео или слика, да го поправа магично, многу интуитивно, многу брзо и вие како корисник да сте многу задоволни од тоа. Така што тогаш во светот нема да има проблем со тоа што имате лошо видео или слика. Можно е и брзо, за неколку години“.
.webp){kind=icon}