.webp){kind=icon}
Комерцијалните банки „пливаат“ во ликвидност и затоа мерките на ФЕД, ЕЦБ и македонската Народна банка имаат послаб ефект, вели во интервју за „Блумберг Адрија“ универзитетскиот професор Синиша Наумоски, кој смета дека растот на каматните стапки е задоцнет.
„Практично, ова е проблем со инфлацијата на трошоци и тука монетарната политика нема голем простор на дејствување ако тоа не е поврзано и со фискалната политика и затоа ЕЦБ драстично ги зголемува, неколкукратно, а македонската монетарна власт го прави истото тоа, ја следи таа политика на ЕЦБ. Каде го гледам проблемот? И eвропските банки и македонските банки низ годиниве, една деценија наназад, имаат високи профити и натрупана ликвидност и токму тоа покажува дека тие не се зависни, имаат превисока ликвидност или, ние често знаме да кажеме, пливаат во ликвидност и затоа мерките што ги носи и ФЕД во американската монетарна политика, ЕЦБ, која ги носи мерките во еврозоната, и македонската Народна банка, која ги носи овде, кај нас, имаат послаб ефект или тоа оди многу побавно. Погледнете ги комерцијалните банки, само во минатата година покажуваат некаде профитабилност од 160 милиони евра, раст за околу 6 отсто од 2021. Ако ја погледнеме 2023 година, исто така ќе добиеме повисок податок во контекст и како раст на кредитирањето и раст на депозитната база. Сето тоа говори дека проблемот треба да се погледне од страна, колку ЕЦБ и ФЕД имаат директно влијание или можеби треба да се постави прашањето дали сето ова е задоцнето покачување. Тоа требаше да се направи брзо уште во 2022-та, некаде во летниот период“, вели Наумоски.
Професорот како проблем го посочува „пумпањето“ на цените од дел од компаниите, кои и покрај критиките за раст на нивните трошоци, лани покажаа раст на профитите.
„Ние, стручната јавност, често коментираме дека кога компаниите ги објавија финансиските извештаи за 2022 година, сите оние компании во македонската економија што критизираа дека инфлаторните притисоци имаат високи трошоци итн., покажаа повисоки профити од 2021 година. Сега тука се поставува прашањето зошто сите оние компании што најмногу ги подигнаа цените во кошничката за граѓаните и сето тоа што го поминавме како искушение оваа година, на крајот се покажа дека нивните профити се поголеми. Логично се поставува и прашањето ако профитите се поголеми во 2022-та во споредба со 2021-та, тогаш каде бил тој инфлаторен притисок. Сакам да кажам дека вината, без да замерат некои од претприемачите, морам да потенцирам дека профитите беа можеби и свесно вештачки зголемени“, вели професорот.
Во контекст на олабавување на инфлаторните тенденции, Наумоски очекува позитивни ефекти и од издавањето на граѓанските обврзници.
„Кога вие ќе направите емисија на обврзници, има троен ефект. Граѓаните што имаат вишок средства ќе ги пласираат парите во купување државни обврзници, значи ќе се извлечат горе кај централната власт, тоа е едниот ефект. Оние што немаат заштеди или посиромашните граѓани ќе имаат можност да бидат помогнати од државата преку овој апарат, со вртење на тие пари, и најважен ќе биде ефектот на олабавување на инфлаторните притисоци. Охрабрувачки е тоа и што можеби и цената на електричната енергија и храната на глобалните пазари најавува едно мало олабавување, но морам објективно да кажам дека не постои економист што може цврсто да ги предвиди настаните. Зошто? Затоа што имате исклучителна неизвесност во источните земји, во војната во Украина. Згора на сè, ако ја земеме предвид и македонската економија, таа е директно зависна од политичката состојба, а политичката состојба кај нас е таква каква што е. Ние може да имаме избори и оваа година, може да имаме и регуларни избори и наредната година и сите тие варијабли имаат на некој начин мала предвидливост“, додава Наумоски.
