.webp){kind=icon}
Домашните миленици се како членови на семејството. Сè поприсутна е тенденцијата за хуманизација на домашните миленици. Сопствениците трошат повеќе од 100 евра месечно на своите миленици, а тоа го знаат и продавачите. Цените на производите и услугите за домашни миленици нагло растат во последните години, а се зголемува и разновидноста на понудите.
„За јоркширскиот бивер териер Тилди и долговлакнестата чивава Џој месечно трошам од 300 до 500 евра“, ни изјави Тена Мајетиќ од Загреб. Таа своите четириножни пријатели ги носи со себе и на одмор. „Авионски билет за куче чини исто колку и за човек, а сразмерно скапо е и ноќевање во хотел. Неодамна бевме во Сплит, кучињата беа со нас во собата, во нивните креветчиња, но сепак моравме да платиме 70 евра од ноќевање, кое по човек чини 90 евра“, вели Тена.
Териерката Тилди почесто оди во салон за кучиња бидејќи никогаш не се митари, па нејзиното влакно побрзо расте. „Ја носам на потстрижување на секои три недели, а на бањање еднаш неделно, бидејќи е помала и при прошетка ја привлекува целата нечистотија“, објаснува соговорничката. Според нејзината процена, цените за бањање се од 30 до 70 евра, во зависност од тоа што сака муштеријата, колку е големо кучето и колку време е потребно за негово негување.
Таа купува шампони, регенератори и четки затоа што своите кучиња повремено и сама ги бања, чешла и потстрижува. „Покрај тоа, тие имаат различни палта и јакни“, наведува Тена. Секое има свое креветче во спалната и дневната соба, па дури и во автомобилот. Таа им купува бисквити, коски и други слатки. „Им купувам и масло од лосос, кое е добро за телото и за кожата, како и пробиотици и витамини“, додава Тена. Таа вели дека кучињата се здрави, па затоа не треба да ги носи на кучешка акупунктура или киропрактика, иако во иднина не го исклучува тоа. Ги носи на ветеринар само за вакцинација.
„Ветеринарите можат да бидат многу мили. Еднаш мислев дека Тилди е болна, па ги нарачав сите тестови: тест на крвта, ултразвук и други. Платив околу 300 евра“, изјави Тена. Џој е посвоена, па за неа платила две илјади евра.
Истото тоа го слушаме и од други љубители на кучиња. На пример, Жига Главан од Љубљана вели дека неговиот вајмарски птичар Мак не бара многу. Покрај дневен престој за кучиња, специјална храна и повремено ново ќебенце, има и турпија за нокти. „Тој е многу скромно и едноставно куче“, вели тој за својот четириножен пријател Мак.
Лична архива
Иако Мак можеби не е куче што бара многу, на улиците и во трговските центри во поголемите градови во регионот можеме да видиме многу видови кучиња со педигре.
Сопствениците ги гледаат своите миленици како членови на семејството и честопати не сакаат да размислуваат за трошоците за нив. Износот на потрошените пари во голема мера е во согласност со класата на платата - колку е поголема, толку повеќе сопствениците трошат на своите миленици, заклучуваат аналитичарите на „Блумберг Адрија’. Според податоците на Евростат, во Централна, Источна и Југоисточна Европа најголем удел во приходите посветени на домашни миленици има Унгарија - 7,5 отсто во 2023 година.
Домаќинствата во земјите од регионот Адрија трошат меѓу 1,2 и 4,9 отсто од својот приход на производи за домашни миленици. Подеталните податоци откриваат дека најголем дел од приходите на домашни миленици трошат Словенците, 4,9 отсто од нив, следуваат Хрватите со 2,8 отсто, па Србите со 1,8 отсто и Македонците, кои трошат најмалку, само 1,2 отсто. Евростат не објавува податоци за Босна и Херцеговина. Потрошувачката во регионот Адрија е помала од просекот на Европската Унија (ЕУ), каде што домаќинствата трошат 5,9 отсто од својот приход на домашни миленици. Процентот на трошоците на домаќинствата за домашни миленици е двојно зголемен во последните пет години. Многу аналитичари предвидуваат раст во иднина.
Експлозивен раст на цените
Во последните 12 години порасна не само потрошувачката на домашни миленици туку и трошоците за храна за малите животни, при што Хрватска забележа најголем раст во тој период, дури 44 отсто. Порастот на цените првенствено беше последица на повисоките влезни трошоци, кои компаниите поради зголемената побарувачка практично целосно можеа да ги префрлат на крајните потрошувачи. Од друга страна, цените најмалку се зголемија во Србија и Македонија, бидејќи таму, според аналитичарите на „Блумберг Адрија“, трошоците за домаќинствата и куповната моќ се најниски.
Да погледнеме конкретен пример. Ако ги споредиме онлајн цените на брикетите „Адванс“ за мачки во ќеса од 1,5 килограм во Словенија и Србија, ќе видиме дека истата ќеса во Словенија чини 16 евра, а во Србија 12,7 евра. Цените на брендот „Ројал канин“, кој е достапен и во Хрватска, се споредливи во сите три земји.
Во цените на услугите во регионот се видливи поголеми разлики. На пример, во салонот за мали животни „Пет спау“ во Нови Сад, покрај бањање, четкање, потстрижување и педикир, има и кафуле во кое се добредојдени домашните миленици и нивните сопственици. За потстрижување мали кучиња наплаќаат околу 13 евра, а за бањање мачки само пет евра. Колку за споредба, бањањето мало куче во салоните за кучиња во Љубљана чини меѓу 30 и 40 евра, а во Загреб меѓу 20 и 30 евра. Притоа треба да се нагласи дека цените на услугите многу тешко се споредуваат на регионално ниво.
Некои раси чинат илјадници
Домашните миленици, особено кучињата, може да бидат и статусен симбол. На пример, додека шетаме во шопинг-центрите во Белград, како „Галерија“ или „Ушќе“, можеме да видиме голем број раси на кучиња - померанци, чивави и слично, облечени во убави палта со сјајни ремчиња. Се разбира, и сопствениците често се облечени во познати брендови.
Некои раси се многу скапи, и до неколку илјади евра.
Србија и Босна и Херцеговина се познати дестинации за одгледување поевтини раси. Разговаравме со одгледувач од Сремска Митровица, кој ја чува ретката раса лајжоу хонг. Овие кучиња се познати по тоа што се многу мирни, приврзани и нежни. „Првпат ги увезовме во 2018 година, но дури неодамна успеавме да им ги средиме документите. Цената за кученце се движи од 500 евра нагоре“, ни изјави одгледувачот.
Како што вели тој, практично од целиот свет бараат кученца. „Многу разговараме со идните сопственици, бидејќи не може секој да дојде, така што разговорот е многу важен. Станува збор за раса што бара многу внимание, љубов, посебна исхрана, така што е важно да се запознаат идните сопственици“, вели тој.
По прегледувањето на српските интернет-портали, преку кои одгледувачите продаваат кученца, заклучокот е дека најчесто се одгледуваат померанци. Таа раса е убедливо најзастапена меѓу огласените, па нејзината цена е од 300 до 400 евра. Повеќето одгледувачи на таа раса потекнуваат од Нови Сад. Цените во Словенија се астрономски, па таму померанците се продаваат и по 2.500 евра. Цената најмногу зависи од педигрето, расата, наградите и изложбите.
Одгледувањето стана многу профитабилен бизнис, затоа треба да се биде внимателен при купувањето. Некои се занимаваат со тоа само за профит, а притоа воопшто не ги интересира благосостојбата на животните.
Клучен сегмент е храната
Во целата индустрија за домашни миленици, според анализата на „Блумберг Адрија“, клучна категорија е храната, па во тој сегмент има висока концентрација на светски брендови: „Педигре“, „Вискас“ и „Ројал канин“, произведени од „Марс пет кер“. Во регионот Адрија производствениот сектор е многу слаб и е составен од релативно мали приватни компании, со помал опсег на производство и продажба.
Единствена компанија што се издвојува е „Фармина пет фудс“ од Србија, која е дел од италијанската групација „Фармина“ . Таа во 2021 година беше меѓу десетте водечки европски производители во однос на обемот на продажба. Регионалните производители на храна за домашни миленици најмногу се фокусирани на премиум-производи.
Тоа го потврдува и Тимо Терво, извршен директор на „Пет нетворк“, кој работи во пет земји од Југозападна Европа - Хрватска, Словенија, Србија, Романија и Бугарија. „Пазарот на регионот Адрија не е познат, но е многу развиен“, вели Терво во интервју за ТВ „Блумберг Адрија“. Тој тврди дека за време на пандемијата нагло се зголемило посвојувањето животни, кои треба да се хранат и по вдомувањето.
Анализата на „Блумберг Адрија“ покажа дека трговците на мало за домашни миленици имаат приближно двојно поголема маржа пред каматите и даноците (EBIT) од поголемите трговци на мешана стока. „Историјата покажува дека во пазарните сегменти со помала конкуренција е полесно да се одржуваат повисоки маржи. Ние сме специјализирана индустрија, што значи дека треба да одржуваме приближно 30 проценти бруто-маржи“, објасни Терво.
Еден од помалите производители е словенечката „Пасја пекарна“, со продавници во Љубљана и во Марибор. Тие во понудата имаат и специјални бисквити за кучиња. „Клиентите се главно редовни, бидејќи купуваат поголеми пакувања брикети или друга храна, а странските туристи често бараат и бисквити“, ни рекоа од пекарницата. Кај нив има голем избор на бисквити, а ги произведуваат во Марибор. „Прво мешаме брашно и јајца, како да печеме обични бисквити, потоа додаваме месо и билки што имаат благотворно дејство на варењето. Потоа го расукуваме тоа на голема површина и го обликуваме, па печеме“, го откриваат рецептот.
Кучешки школи
Маја Мартинуч, која се претстави како „кучешка мама“, ни раскажа за важноста на домашните миленици за семејството. Таа ја основа првата кучешка школа за деца во Словенија. „Целта на кучешката школа за деца е да научат децата безбедно и нежно да им приоѓаат на животните“, објаснува Мартинуч. Децата ги посетуваат тие курсеви главно за да го надминат својот страв. „Во кучешката школа имаме предвидено пет редовни и пет дополнителни средби со децата. Вкупниот трошок е 170 евра“, рече Мартинуч. За детските работилници, кои траат час и половина, цената по дете е 25 евра. Но таа не се занимава само со деца, туку им помага и на кучињата со емоционални трауми.
Хуманизација на домашните миленици
По процутот на пазарот за домашни миленици за време на пандемијата, сега сè повеќе од нив може да се видат во засолништа. „Иако трошењето на домаќинствата за домашни миленици е сè уште многу високо, до крајот на 2023 година тоа би можело да забави, бидејќи купувачите ги заменуваат премиум-производите со поевтини верзии“, велат аналитичарите.
Демографските и социјалните промени се позитивни за пазарот на долг рок, бидејќи со стареењето на населението се зајакнуваат позитивните изгледи за индустријата за домашни миленици. „Во поразвиените земји постарите жители трошат повеќе за своите миленици отколку другите возрасни групи. Помладите луѓе го одложуваат почетокот на родителството
додека расте бројот на едночлени домаќинства, што дополнително ја зголемува потребата за друштво, кое може да се најде и во домашните миленици“, велат аналитичарите на „Блумберг Адрија“. Тенденцијата за хуманизација на домашните миленици е сѐ поприсутна, а токму тоа ќе ја движи индустријата во иднина.
Иднината
„Пазарот на храна за домашни миленици ќе порасне за четири отсто до 2027 година. Во 2021 година, 86 милиони домаќинства имале барем едно домашно милениче“, вели Тимо Терво. Причина за оптимизам, и покрај зголемената инфлација, е секако тенденцијата за хуманизација на домашните миленици, што ќе доведе до зголемена потрошувачка. „Во овој инфлациски период многу е тешко да се погледне во далечната иднина. Но историјата покажува дека во пазарните сегменти со помала конкуренција е полесно да се одржат повисоки маржи. Ние сме специјализирана индустрија, што значи дека треба да одржуваме приближно 30 проценти бруто-маржи“, додава тој.
И самата понуда ќе стане поразновидна токму поради хуманизацијата на домашните миленици. Веќе се нудат осигурувања за домашни миленици, акупунктура, масажи, специјализирани линии за облека, болници итн.
Кога станува збор за прогнозите за индустријата за домашни миленици во регионот Адрија, аналитичарите очекуваат забавување на растот на продажбата бидејќи луѓето постепено, иако не целосно, се враќаат во канцелариите, а дополнителен притисок претставуваат и постојано високата инфлација и слабеењето на куповната моќ.
Одлуката за домашен миленик пред сѐ треба да се сфати како одговорност. Тој ќе биде дел од нашите животи десет или повеќе години.
Преведе Сузана Митревска
