Албумот со сликички не е само сувенир - тој е патување низ фудбалската историја. Секоја страница од албумот раскажува приказна за репрезентациите, ѕвездите, градовите домаќини и легендарните стадиони.
„Колку што се сеќавам, татко ми ми го купи првиот албум од ваков фудбалски тип, на ’Панини’, за Аргентина во 1978 година. Тогаш тоа беше лиценцирано издание на ’Дечје новине’ од Горен Милановац, угледна домашна издавачка куќа. Тоа би значело дека во ова сум 45 години“, се сеќава на своите почетоци и првата средба со сликичките Борис Черкуч, колекционер со долгогодишно новинарско искуство.
Бидејќи имал само три години, Борис верува дека неговиот татко го купил првиот албум повеќе за себе отколку за него. Албумот целосно го сфатил дури во следните години, додека непополнет му стоел во домот, повремено користејќи го како прозорец кон светот, не само фудбалскиот туку и за земјите и приказните што во тој момент му биле несфатливи.
Како што вели самиот, токму тоа била важноста на албумот во тоа време, кога немало интернет и многу работи биле недостапни.
Bloomberg Businessweek Adria
„Албумите со сликички беа и извор на информации и ја будеа страста за собирање и поседување, па им беше простено што беа лажипари, како што ги нарекуваа постарите и, веројатно, помудри луѓе. А за инает на нив, собирањето продолжи до ден-денес, кога по малку веќе тропам на вратата на границата на возраста и, претпоставувам, мудроста“, вели Борис.
Во времето на поранешна Југославија беа популарни албумите со сликички од тогашната сојузна фудбалска лига, но секако најважни беа од европските и светските првенства.
Особено важен беше албумот за Италија во 1990 година, кој за многу генерации беше влез во светот на колекционерството, љубов што трае и денес. Неговата важност произлезе од атмосферата што владееше пред тоа првенство, но и од амбицијата на репрезентацијата што од клупата ја предводеше легендарниот Ивица Осим, додека на теренот брилираше денешниот српски селектор Драган Стојковиќ-Пикси.
Сликичките не се само наш феномен туку и глобален. Во Соединетите Американски Држави особено се култни оние за бејзбол, а нивната вредност може да стигне до небото.
Иако албумите повеќе не се врвен и релевантен извор на информации, тие се незаменлив дел од фолклорот што неминовно ги придружува големите фудбалски настани.
Собирањето албуми може да се смета за економски неисплатливо за поединецот. Но, како што истакнува Борис, страста и повторното преживување на возбудата од чекањето на европското или светското првенство, отворањето на пакетчето со надеж дека меѓу стотиците можни ќе го најдете својот омилен играч, не може да се измерат со пари.
Miloš Šaranović
Економијата и албумите
Од дамнешните денови на албумот на „Панини“, објавен пред Светското првенство во 1970 година, до новото партнерство со „Топс“, собирањето сликички стана неразделно од фудбалските првенства, не само како традиција туку и како важен економски фактор. Албумите со сликички станаа архива на фудбалската историја, документирајќи ги најголемите играчи, највозбудливите моменти и најважните турнири.
Но албумите не се само носталгија и страст за играта. Тие имаат значително влијание и врз економијата.
Прво, тука е самата индустрија за производство на албуми и сликички, која се мери во милиони евра.
Понатаму, цените на сликичките може да варираат од неколку центи до ретки копии вредни стотици или дури илјадници евра. Тоа зависи од голем број фактори, вклучувајќи ги популарноста на играчот, реткоста на сликичките и нивната состојба. На пример, сликичката на некој легендарен играч како Лионел Меси или Кристијано Роналдо може да има значително поголема вредност од онаа на помалку познат играч од помалку популарна репрезентација.
Но она што го прави собирањето сликички толку посебно не е само нивната финансиска вредност туку и социјалната димензија што ја носат. Собирањето сликички обединува луѓе од сите возрасти и општествени кругови. Од мали деца, кои се натпреваруваат да соберат што е можно повеќе сликички на игралиште, до возрасни, кои се состануваат за да разменуваат сликички што им недостасуваат. Не е невообичаено да се видат и организирани настани како што се берзи на сликички.
Заедницата на собирачи на слики во Босна и Херцеговина заживува пред големите првенства. Иако има голем број годишни изданија, албумите за светско или европско првенство собираат најмногу ентузијасти благодарение на долгата и силна традиција. Различноста на луѓето што ја делат оваа страст често е изненадувачка бидејќи колекционери има од сите генерации и со различни финансиски можности.
Така, во Сараево, најчесто место за собирање и разменување е некогашното ББИ, денешна „Арија“. Но, освен физичките состаноци, важна улога играат социјалните мрежи, особено наменските групи на „Мета“, каде што ентузијастите можат да се поврзуваат и да разменуваат сликички.
Милош Шарановиќ
Очигледни генерациски разлики во пристапот
„Ние што некогаш бевме млади, сега можеме да купиме многу повеќе сликички од порано, бидејќи сега не мора да бараме некој да ни купи пакетче во киоск. Имаме свои пари и не е реткост да купиме цела кутија со 50 пакетчиња и 300 сликички. Но, на крајот, за да ги собереме сите 700 и повеќе сликички, секој од нас мора да разменува со други. Инаку, трошокот за купување на целиот албум може да надмине 500 марки (повеќе од 250 евра)“, објаснува Борис.
Тој додава дека на младите им е потешко, токму поради финансиските можности, но дека сепак имаат поголема можност за размена во рамките на генерацијата. Меѓутоа, генерацискиот јаз не ги спречува постарите активни колекционери на интернет да најдат нови начини за споделување сликички.
„Морам да кажам дека и јас денес по малку се вадам со мојот мал син, исто како што татко ми се вадеше со мене во 1978 година. Му купувам сликички, барем така им велам на продавачите во киоск, како да треба некому да му се правдам. Или велам дека собираме заедно, но ми се чини дека во тоа сепак јас уживам малку повеќе од син ми“, признава Борис продолжувајќи ја повеќедецениската традиција.
И Милош Шарановиќ, спортски новинар и главен уредник за спорт во Б92, истакнува дека сликичките остануваат нераскинлива врска со детството, клучно место каде што без поголеми проблеми се враќаш во минатото. Уште додека растел, тој поминувал време собирајќи сликички, пребарувајќи на специјализирани веб-страници или следејќи ги трендовите и важните теми.
„Во однос на овие најголеми натпреварувања, европски и светски првенства, тука има најголем број колекционери и едноставно тоа е моментот кога целиот свет се занимава со сликички и тие стануваат тема дури и во оние куќи каде што вообичаено ништо не се собира. Секако дека е така и кај нас, еуфоријата е малку поголема и повеќе се зборува за тоа и повеќе се гледа дека ова е моментот кога Србија игра на некое важно и големо натпреварување“, вели Шарановиќ.
Сепак, како што вели тој, цените станаа премногу високи, што е промена во однос на минатото, кога сладоледот и за пакетчињата со сликички беа подостапни. Тоа може да им отежне на родителите да им овозможат на своите деца да учествуваат во собирањето, иако тој смета дека тоа е вредно искуство за учење, не само за фудбалот туку и за други животни лекции.
Шарановиќ е среќен што сè уште постои возбуда за сликичките, надевајќи се дека тие ќе продолжат да живеат дури и ако тој и неговата генерација ја надминат таа фаза. За него годините не прават разлика меѓу сериозни и несериозни колекционери и одбива да ја прифати улогата на „човек во сериозни години“ кога станува збор за сликичките.
Текстот е создаден во соработка со Јелена Стјепановиќ - „Блумберг Адриjа“
.webp){kind=icon}
