Брак од интерес: Заедничка организација на спортските првенства

Организирањето големи спортски настани отсекогаш било сложен танц на политика, пари и, се разбира, корупција, а во последните години го краси и интернационализација.

Сè поретко се случува само една земја да организира светски или европски првенства во популарни спортови, а географската „дисперзија“ на градовите и земјите домаќини брзо доби апсурдни размери.

На пример, следното Светско првенство, во 2026 година, ќе се одржи низ Северна Америка, додека првенството во 2030 година ќе биде интерконтинентално. Поточно, наредната година домаќини на најдобрите светски фудбалски репрезентации ќе бидат САД, Канада и Мексико, а на почетокот на следната деценија домаќини ќе бидат Шпанија, Португалија и Мароко, додека некои натпревари ќе се играат и во Аргентина, Парагвај и Уругвај како „почесни“ домаќини.

Европското фудбалско првенство веќе го усвои истиот модел на почетокот на милениумот, но првично тоа беше партнерство меѓу соседни земји, за во 2021 година да ескалира до точка каде што повеќе од десет земји станаа домаќини. Следниот таков настан ќе се одржи во Велика Британија и Ирска (2028), додека шампионатот во 2032 година ќе го организираат Италија и Турција.

Организацијата на Велика Британија и Ирска е типичен плод на дипломатијата во спортот, бидејќи фудбалот промовира политичко зближување меѓу островските земји, иако самата Англија има инфраструктура и искуство за организирање вакви настани. На властите на Обединетото Кралство ќе им биде тешко да поддржат само англиска кандидатура, бидејќи тоа би можело дополнително да ги поттикне постојано зовриените сепаратистички аспирации на соседите.

Плусови и минуси

За земјите домаќини е пожелна поделбата на организацијата бидејќи го намалува финансискиот товар. Споделувањето на трошоците го прави турнирот поисплатлив, особено за помалите земји, со што се охрабруваат финансиски послабите национални фудбалски сојузи да аплицираат. Само за пример, Катар потроши околу 220 милијарди евра за да го организира последното Светско првенство, во 2022 година.

Од друга страна, ФИФА и УЕФА можат да се пофалат со диверзификација и да се одморат од „матните“ кандидатури како тие од Русија, Катар и Саудиска Арабија, кои ги следи корупција. Да се ​​потсетиме само на приказната за илјадници работници што загинаа работејќи во нехумани услови на изградба на стадионите во Катар.

Претседателот на ФИФА, Џани Инфантино, тврди дека мултинационалните домаќинства се доказ дека „во поделен свет, ФИФА и фудбалот обединуваат“. Се разбира, тој вешто ги омаловажува контроверзиите околу примањето мито од земјите од Блискиот Исток, кои добиваа самостојни организации, што доведе дури и до преместување на летното првенство во зима.

Џани Инфантино |ФИФА ( FIFA)

Да ги ставиме настрана заткулисните намери на ФИФА, факт е дека како што се зголемува бројот на учесници на меѓународните турнири, барањата за инвестиции исто така стануваат сè поголеми, така што поделбата на организацијата во овој поглед има смисла бидејќи ги намалува инвестициите во инфраструктурата, кои се покажаа како особено болна точка. Одлични примери се новите стадиони изградени за Светското првенство во Бразил и Јужна Африка, за кои се инвестираа десетици милиони евра, но во голема мера беа напуштени и пропаднаа по турнирот.

Скапо хрватско искуство

Одличен пример за промашени инвестиции од овој тип има во Хрватска, за организацијата на Светското првенство во ракомет во 2009 година. Десетте многу успешни години на хрватската ракометна репрезентација на меѓународните турнири предизвикаа еуфорија, која ја искористија политичарите и градежниците, па за првенството започна изградбата на неколку нови сали низ земјата.

Една од нив беше арената „Спаладиум“ во Сплит, која пред неколку недели беше ставена на продажба за само едно евро, откако во неа беа слеани 70 милиони евра. Веднаш до самата сала требаше да се изгради цел деловен комплекс со гаражи, кој требаше да се самофинансира, но тоа не се оствари, а по првенството салата со години полека пропаѓаше и генерираше милионски долгови.

Хрватска повторно е домаќин на најдобрите светски ракометни репрезентации, но овој пат во коорганизација со Данска и Норвешка. За овој шампионат немаше мегаломанска инвестиција во инфраструктурата бидејќи салите од 2009 година, освен таа во Сплит, опстанаа, но проблем беше цената на билетите, поради што во најголем дел од натпреварите трибините останаа празни.

Претседателот на Хрватскиот ракометен сојуз, Томислав Граховац, ги оправда цените за четврт-финалето, кои се движат од 60 до 100 евра, со тоа што мора да бидат во согласност со тие во Норвешка и во Данска. На крајот се покажа дека во Скандинавија се дури поповолни во зависност од седиштата во салата и аранжманите.

За Хрватите дефинитивно се покажаа како прескапи, особено во комбинација со храна и пијалаци во салите, каде што цената на пивото беше шест евра (со депозит од две евра за чаша). Со други зборови, семејство со две деца што ќе оди да гледа натпревар и ќе се напие малку или ќе земе нешто за јадење, за тоа задоволство би платило речиси 500 евра.

Краткорочно неисплатлива пресметка

Големите првенства носат и придобивки за економијата на земјата домаќин, како што се доаѓањето и трошењето пари од страна на стотици илјади навивачи, како и продажбата на билети и ТВ-правата, но проблемот е што најголемиот дел од тие пари оди во џебовите на ФИФА.

На пример, за Светското првенство во Русија, ТВ-правата беа продадени за 4,6 милијарди долари, уште една милијарда се собра од продажбата на билети и сето тоа заврши на сметките на ФИФА. Додуша, дел од тој колач ФИФА им враќа на земјите домаќини, но тоа е минорен удел.

Спомнавме дека Катар потроши околу 220 милијарди долари за организација на првенството во 2022 година, а од ФИФА доби само 1,7 милијарда долари за трошоците за одржување на самиот турнир, што вклучува 440 милиони долари награден фонд за националните тимови.

Изградбата на стадионите во Катар беше проследена со многу контроверзии | „Блумберг“ (Bloomberg)

Во Катар отпатуваа околу милион луѓе од целиот свет, хотелите беа преполни, трошењето во рестораните порасна, но обемот на инвестиции во Катар го направи сето тоа непрофитабилно. Општо земено, таквиот наплив на гости од земјите домаќини бара изградба на дополнителен капацитет, чии трошоци обично се многу поголеми од краткорочните приходи.

„Цените на хотелите растат за време на распродадените настани, но платите на работниците во услужниот сектор не мора да се зголемуваат за истиот износ, што значи дека повратот на капиталот веројатно ќе биде поголем од трошокот за трудот“, тврдат од Светскиот економски форум (СЕФ).

Со други зборови, богатите ќе профитираат, додека тие што се без пари нема да ги почувствуваат придобивките. Парата на пара се лепи, велат кај нас.

Исто така, вреди да се напомене дека официјалните спонзори на ФИФА добиваат големи даночни олеснувања, па продажбата на нивните производи (како пијалаци, облека и сл.) не придонесува многу за приходите на земјата организатор. Германија, на пример, на брендовите што се партнери на ФИФА им даде повеќе од 270 милиони евра како стимулации во нејзиниот обид да го добие Светското првенство во 2006 година.

Еколошко влијание

Осудувајќи го форматот за организација на следното Светско првенство, во 2030 година, здружението на навивачи „Фудбал супортерс Јуроп“ (Football Supporters Europe) истакна: „ФИФА го продолжува својот циклус на уништување на најголемиот турнир во светот. Тоа е страшно за навивачите и ја запоставува околината. Ова е крајот на Светското првенство какво што го знаеме“.

Остри зборови, но во голема мера вистинити. ФИФА има политика на додворување на блиските и богати национални асоцијации, а тоа има своја еколошка цена.

Претстојните светски првенства во фудбал ќе резултираат со рекордно загадување поради патувањата | Depositphotos

На пример, поради големата оддалеченост меѓу стадионите во Америка, загадувањето ќе се зголеми од зголемениот воздушен сообраќај за фудбалерите и навивачите.

Една добра работа за првенството во Катар беше што сите стадиони на кои се играа натпреварите беа во радиус од околу 50 километри. Спротивно на тоа, градовите домаќини на шампионатот во 2026 година соборуваат рекорди за географска оддалеченост, а шампионатот од 2030 година ќе го собори и тој рекорд. Тоа значи дека, поради патувањата, и загадувањето ќе биде најголемо.

Навивачите главно се против

Вообичаено приговорите за мултинационалните домаќинства доаѓаат од навивачите, кои обично претпочитаат турнирот да се одржува во една земја, за да можат да патуваат и да присуствуваат на што повеќе натпревари. Сепак, овој аргумент им држи вода само на европските земји, бидејќи штом се преселиме во земја со поголема површина, географските растојанија сè уште стануваат главна пречка.

Да го земеме само примерот со САД како домаќини на Светското првенство во 1994 година. Таму растојанијата меѓу градовите домаќини беа неколку илјади километри, па излегува дека на навивачите им е полесно да патуваат од едниот до другиот крај на Европа отколку во Америка.

Навивачите се жалат, но тие што имаат пари, без разлика на географските растојанија, ја следат својата репрезентација | STA

ФИФА го надмина овој проблем со обидот да ги групира репрезентативните натпревари на географски блиски стадиони, а судејќи според посетеноста на претходните првенства, навивачите што можат да си го дозволат тоа немаат проблем да патуваат на другиот крај на светот за да ја бодрат својата репрезентација.

Прашање на престиж

Веќе објаснивме дека на краток рок нема финансиска смисла да се биде домаќин на големо глобално фудбалско натпреварување како Светското првенство, но некои придобивки ги надминуваат сувопарните финансии.

Организирањето вакви сложени настани е добар пиар за земјата домаќин, проектира меѓународна моќ, ја претставува земјата пред целиот свет и покажува дека има логистика и инфраструктура за сериозни работи. Инвестициите во инфраструктурата како патишта или хотели, па дури и стадиони, ако се градат паметно, остануваат за иднината и можат да привлечат нови инвестиции и бизниси. Значи, долгорочно, секое инвестирано евро може да се исплати ако мудро ги одиграте картите.

Да сумираме, споделувањето на одговорностите во голема мера го олеснува товарот на организацијата и финансирањето за земјите домаќини, додека меѓународната промоција на земјата и долгорочните придобивки од инвестирањето во модерна инфраструктура продолжуваат да ги прават големите спортски настани престижни и посакувани. Затоа партнерствата меѓу повеќе земји ќе бидат сè почеста појава на глобалната спортска сцена.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар