Како да купам спортски клуб во Македонија и во регионот?

Често пишувајќи и анализирајќи ги состојбите во спортот во нашиот регион, си го поставивме и прашањето како може да се инвестира во еден спортски клуб, односно кои се условите и законските процедури. Па, замисливме инвеститор што сака да вложи во спортски клуб во регионот Адрија и почнавме да истражуваме.

Дојдовме до податоци врз чија основа може да се каже дека нашиот имагинарен инвеститор од оваа приказна веројатно би ја избрал Хрватска како најдобро место за инвестирање во нашиот регион. Има законска регулатива и веќе воспоставена практика, а земјата има важно место на спортската мапа на клупски план.

По неа, на нашиот совршен „индекс на водење бизнис во спортот“ би биле Словенија и Македонија. Преостанатите држави имаат недоречени законски одредби и многу пречки за инвестирање во спортски клуб, што по некое непишано правило би требало да биде лесно изводливо ако се донесе одлука за вложување, а во практика не е.

Во Македонија прволигашките клубови мора да се АД

Според Законот за спорт во Македонија, секој клуб што е дел од највисок ранг на натпреварувања во сите спортови мора да биде акционерско друштво (АД), а сите други клубови што се натпреваруваат на пониски нивоа може да се регистрираат и како трговски друштва. Според тоа, за секаков вид вложувања во некој од тие спортски клубови условите ги пропишува Законот за акционерско друштво, како впрочем и за секое друго акционерко друштво.

Од македонското министерство за спорт напоменуваат дека сепак од гореспоменатото постојат и некои исклучоци, како на пример во одбојката, каде што главно поради помалата заинтересираност за вложување не е облигаторно клубовите да бидат АД, со цел да не бидат изложени на дополнителни поголеми трошоци.

Инаку, за формирање нов клуб мора да се добие прво дозвола за вршење дејност спорт од новоформираното Министерство за спорт.

Меѓу посвежите примери е Академија Пандев, фудбалскиот клуб што го основа еден од најдобрите македонски фудбалери, Горан Пандев. Откако ја заврши својата кариера како професионален фудбалер на напаѓачка позиција, репрезентативец што 22 години ги бранеше боите на Македонија на фудбалските терени и постави рекорди во бројот на настапи и постигнати голови за нашата селекција (122 натпревара во националниот дрес и 38 постигнати голови), Пандев целосно му се посвети на својот фудбалски клуб од Струмица.

Горан Пандев / Приватна архива

Основан во 2010 година под името ФК Академија Пандев, по купувањето 90 отсто од акциите од страна на „Брера холдинг ПЛЦ“, струмичкиот клуб во 2023 година се ребрендира во ФК Академија Пандев Брера Струмица АД, или скратено АП Брера Струмица. Нивните акции се тргуваат и на американската берза Nasdaq.

Летово компанијата „Брера холдингс“ стана првиот странски инвеститор во женски фудбалски клуб во Македонија. За да се реализира тоа вложување во согласност со законската регулатива, ЖФК Тиверија Струмица претходно мораше да се трансформира во АД.

Последниот пример е со ФК Вардар. Клубот од пред два месеца има нов сопственик, унгарскиот бизнисмен со турско потекло Бижен Жалили, кој купи 85 отсто од акциите на најтрофејниот македонски фудбалски клуб. Инаку, Жалили поседува компанија за производство на енергија од обновливи извори.

ФК Вардар е македонското првенче што заигра во групната фаза во Лигата на Европа во сезоната 2017/2018, а откако се повлече неговиот претходен сопственик Сергеј Самсоненко, клубот западна во тешка финансиска состојба, натрупа долгови од неколку милиони евра и мина дури две сезони во Втората фудбалска лига. Новиот сопственик го презеде ФК Вардар во услови кога клубот е на дното на табелата од Првата фудбалска лига на Македонија.

Хрватска има спортски акционерски друштва

Пред 18 години Хрватска донесе Закон за спорт, кој овозможи клубовите, покрај здруженија на граѓани, да бидат и спортски акционерски друштва. Шансата ја искористија Осиек и Риека, кои со помош на странски инвеститори ја намалија разликата во однос на големото дуо Динамо и Хајдук.

Simon Bellis/Bloomberg

ФК Осиек е во мнозинска сопственост на Лоринч Мезарош и Иван Мештровиќ, кои го презедоа клубот во 2016 година. Мезарош е унгарски претприемач и поранешен градоначалник на малиот град Фелцут. Тој се смета за еден од најбогатите луѓе во Унгарија и близок соработник и пријател на премиерот Виктор Орбан. Со унгарската инвестиција во Славонија се направи и нов стадион, „Опус арена“, вреден 65 милиони евра. Изградбата на стадионот, кој моментално е најмодерен и најубав во регионот, е финансирана речиси исклучиво со унгарски пари.

Во 2012 година италијанскиот претприемач Габриеле Волпи ја презеде ХНК Риека преку неговата компанија „Соушал спорт фондејшн“ (Social Sport Foundation). Тоа резултира со финансиска стабилност и спортски успеси, вклучувајќи го и најголемиот успех на клубот со освојување на шампионската титула во сезоната 2016/2017.

Словенија во спортот има друштво со ограничена одговорност

Во Словенија повеќето спортски клубови се организирани како здруженија на граѓани или друштва со ограничена одговорност, што овозможува одредено ниво на приватна сопственост или управување.

ФК Марибор е еден од најуспешните фудбалски клубови во Словенија и иако е формално регистриран како здружение, има елементи на приватен менаџмент. ФК Цедевита Олимпија е создаден со спојувањето на Олимпија Љубљана и Цедевита Загреб. Клубот има силна приватна поддршка, особено ако се земе предвид сопственичката структура на Цедевита пред спојувањето. РК Целје Пивоварна Лашко е ракометен клуб со долга традиција и спонзорство од „Пивоварна Лашко“ (Pivovarne Laško), која обезбедува стабилно финансирање и елементи на приватен менаџмент.

Инвестиција во спортски клуб во БиХ е како научна фантастика

Потенцијален инвеститор што размислува да инвестира или да купи спортски клуб во нашиот регион, нема апсолутно никаква причина да размислува за Босна и Херцеговина (БиХ), смета поранешен фудбалски репрезентативец на оваа земја, кој веќе 20 години е успешен бизнисмен. Немањето законска регулатива, лошите даночни политики и недостигот од кадар и инфраструктура се само дел од причините.

Depositphotos

Навистина, има клуб во БиХ што има сериозен инвеститор, но истиот тој инвеститор не може да си исплати добивка, што повторно ја доведува во прашање смислата на инвестирањето. Фудбалскиот клуб Сараево доби приватен инвеститор во 2013 година, кога малезискиот бизнисмен Винсент Тан, познат и како сопственик на Кардиф Сити, реши да инвестира во клубот. Овој пресврт му овозможи на Сараево значајна финансиска поддршка, модернизација и професионализација на клубот. Винсент Тан го купи мнозинскиот удел и со текот на годините инвестираше во развој на инфраструктура, младински капацитети и засилувања за тимот.

Бидејќи според законот спортските клубови во БиХ може да бидат само здруженија на граѓани, Тан ги купи мнозинските права за одлучување во собранието на клубот, што е малку франкенштајнско решение, но не е реткост во регионот.

Србија сè уште нема целосна правна рамка

Ситуацијата во Србија е слична на таа во БиХ. Во Србија повеќето спортски клубови се регистрирани како здруженија на граѓани, што значи дека формално не се во приватна сопственост. Сепак, некои клубови работат под приватно управување или имаат приватни инвеститори. Примери за такви клубови се ФК Чукарички и ФК Вождовац.

И покрај овие примери, процесот на приватизација на спортските клубови во Србија не се спроведува систематски. Иако Законот за спорт беше донесен во 2016 година, тој не го регулира детално прашањето за приватизацијата. Наместо тоа, предвидува имотот и капиталот во општествена или јавна сопственост да се регулираат со посебен закон, кој инаку сė уште не е донесен.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар