Дали фудбалските школи во регионот имаат шанси да создадат нов Меси?

Фудбалските школи во регионот Адрија, каде што децата одат со желба да научат да дриблаат како Меси, да напаѓаат како Роналдо или Левандовски и да постигнуваат голови како Халанд или Мбапе, најчесто работат под покровителство на најпознатите фудбалски клубови, но сė повеќе има приватни школи што се во сопственост или ги водат познати тренери или фудбалери. Нивната атрактивност расте, а несомнено и нивните успеси. Дури, може да се каже дека во некои земји приватните школи испорачуваат значајно поподготвени и поквалитетни фудбалери отколку младинските екипи што функционираат во рамките на прволигашките клубови. Сепак, веројатно упорноста, дисциплината, истрајноста и посветеноста на индивидуално ниво се клучни за тоа дали едно дете што е активно со рекреативно спортување во помала возраст ќе прерасне подоцна во професионален фудбалер.

Фудбалските школи организирани од најголемите клубови собираат најголем број учесници и на тој начин создаваат играчи за првиот тим уште од најрана возраст, а потоа кога детето ќе порасне во професионален играч, тие имаат можност да профитираат од неговото играње во матичниот клуб или од неговиот трансфер, односно продажба во друг клуб. Некои од училиштата во рамките на познатите клубови во регионот имаат групи на деца за кои не наплаќаат членарина, иако повеќето од нив остваруваат значителни приходи токму на овој начин.

Од друга страна, постојат приватни фудбалски школи, или како што често се нарекуваат фудбалски академии, кои исто така остваруваат приходи од членарина, но тие имаат и дополнителни трошоци за изнајмување терени, спортски сали, плати на тренери, опрема итн., бидејќи во најголем број случаи немаат сопствена инфраструктура и трајно вработени тренери како во традиционалните клубови. Друга важна разлика е што во случајот на приватните школи младите надежни фудбалери мора сами да се погрижат за својот натамошен пат во светот на фудбалот, бидејќи приватните фудбалски академии не секогаш имаат сениорски тимови, што на некој начин ќе гарантира просперитет за талентите.

Фудбалските школи се разликуваат по нивото на стручност на персоналот, програмите и условите за развој на таленти и добрите врски со агентите. Од сето тоа зависи и цената на месечното членство, која варира од училиште до училиште и во регионот Адрија се движи од 15 до 100 евра, но едно нешто ги поврзува - посветеноста на развојот на играчите и организацијата на турнири, кампови и натпревари за развој на дисциплина и натпреварувачки дух.

 

 

Успешноста, односно профитабилноста на водење фудбалска школа несомнено може да биде на високо ниво, имајќи го предвид интересот за фудбалот во регионот. Ако основачот е добропознат клуб или добропозната професионална личност, тоа влијае на угледот на училиштето, а со тоа и на бројот на ученици.

Сепак, во практика не е сè толку едноставно... „Денес е голем предизвик да се води фудбалска школа поради силната конкуренција“, се согласуваат соговорниците на „Блумберг Адрија“ во Македонија, Босна и Херцеговина, Србија и во Хрватска.

Македонија: За подмладокот на прволигашите илјадници евра годишно, за приватните школи само топки

Генерално, секој клуб што е дел од првата лига мора да има младински категории, почнувајќи од помлади пионери, па до младинци. Другите функционираат претежно како приватни клубови, односно школи, каде што генерално се плаќа од 1.000 до 2.000 денари месечно, во зависност од тоа колкупати неделно им се овозможува тренирање на децата.

За децата од клубовите од прва лига на возраст од седум до 12-годишна возраст постои и функционира детската лига (поделена регионално во седум региони), каде што функционираат во систем и секоја недела имаат натпревари. Но, се игра на терени од помали размери со помали голови, кои во Скопје се во сопственост на Фудбалската федерација на Македонија (ФФМ), а во другите региони некаде се општински, а некаде клупски терени.

Блумберг Адрија ТВ

„За нив трошоците ги презема клубот, а родителите евентуално треба да платат за клупска опрема или некакви трошоци за административни работи, на пример. И затоа клубовите добиваат потоа трансфер-компензации ако подоцна детето излезе надвор од државата по основа на тоа дека тие како клуб учествувале во неговиот развој како фудбалер. Тоа е строго определено од УЕФА за тие работи, поточно за трансфер-компензациите“, вели Златко Андоновски, портпарол на ФФМ.

Но, во реалноста секаде се плаќа за фудбалски тренинзи на децата, иако би требало трошоците за екипите на подмладокот да ги преземат самите прволигаши.

„За жал, сите школи што се дел од фудбалските клубови на некој начин се самофинансираат со членарини“, вели Ѓорѓи Христов, спортски директор на ФК Парк.

Конкретно во школата под негово водство членарината чини 1.500 денари (околу 25 евра), а тренинзи се одржуваат четири пати неделно (во зависност од групите) плус се одржува по еден натпревар во неделата. Тој вели дека кај нив родителите не мора дополнително да трошат пари за спортска опрема на децата бидејќи самата школа го нуди потребното.

„Ние сме единствена школа што функционира во текот на целата година, без паузи во јануари и јули како што прават другите школи“, вели Христов, споменувајќи дека интересот е голем, и тоа не само за фудбал туку генерално за повеќе спортови, што, според него, треба да нė радува сите бидејќи, како што вели, колку поздрава нација толку подобро општество.

Ѓорѓи Христов, спортски директор на ФК Парк Приватна архива

„Имаме неколку категории од шест до 16-годишна возраст. Тие што ќе наполнат 16 години и се поталентирани деца треба да се на вратата на првите екипи без разлика на тоа дали станува збор за клубови што се во прва или, на пример, во втора лига. Тоа е филтерот, инката за најдобрите да си го најдат патот. Во секој случај, мора да се има предвид дека нашата е меѓу најнеквалитетните лиги во Европа“, вели Христов, кој инаку десетина години беше репрезентативец во македонската сениорска селекција.

ФК Парк има четири групи на повозрасни младински екипи за кои клубот плаќа котизација, а за помалите генерации котизацијата ја плаќаат самите родители преку клубот.

„ФФМ добива пари од УЕФА и потоа ги распределува по 150.000 евра на годишно ниво за развој на младински фудбал за сите клубови што се во прва лига, што, според мене, се сериозни суми од ФФМ и се повеќе од доволно за да функционираат како што треба. Додека ние не добиваме ништо, бидејќи немаме сениори што играат во лигата. Ние како школи од ФФМ добиваме само по шест топки за секоја генерација играчи. И покрај тоа, школите се многу поорганизирани, подобро се рангирани и вадиме поквалитетни деца“, вели Христов, кој инаку 15 години работи во младински фудбал, напоменувајќи дека се доведуваме во ситуација да немаме квалитет во селекциите бидејќи ако нема добри младински екипи во лигите, тешко се црпи квалитет за добри резултати.

„Клубовите треба да обрнат повеќе внимание на своите млади школи“, посочува Ѓорѓи Христов.

ФК Парк Приватна архива

Токму ФК Работнички е една од најдобрите младински школи во рамките на прволигашките клубови во Македонија, која има деца од секоја категорија, односно од сите 11 категории, почнувајќи од седумгодишна возраст до 19 години, и за секоја возрасна категорија има посебен тренер. Имаат околу 300 деца, младинци и кадети и сите се регистрирани преку ФФМ. Генералниот секретар на ФК Работнички, Ненад Монев, вели дека има преодни рокови и во текот на сезоната, кога децата може да се префрлат од еден во друг клуб, наместо тоа по правило да се случува на крајот од сезоната.

„Сега, на пример, тие од 2006 година во мај ја завршуваат младинската лига и ако не бидат регрутирани во клубовите, ќе мора сами да си го најдат патот бидејќи поради возраста немаат веќе право да играат во тие лиги“, вели Монев.

ФК Работнички Приватна архива

Кај нив месечната членарина изнесува 1.000 денари и ја плаќаат сите кадети и младинци, односно до генерацијата 2006/2007 година. Секако дека има одредени исклучоци, на пример, за тие деца за кои клубот ќе процени дека се особено талентирани, потоа за други категории, како деца на самохрани родители, или социјално ранливи категории, како и за две деца од исто семејство кога се плаќа само како за едно дете, но тоа се работи за кои клубот интерно одлучува.

Босна и Херцеговина: Од клубовите велат дека „креираат ѕвезди“

Фудбалските школи во Босна и Херцеговина (БиХ) што работат под покровителство на најуспешните фудбалски клубови, како Железничар, Сараево, Борац и Зрињски, се фалат дека создаваат фудбалери што прераснуваат во светски и европски ѕвезди.

Од ФК Железничар од Сараево наведуваат дека младинската школа со 440 учесници е гордоста на овој клуб бидејќи со генерации произведуваат големи фудбалери што имале значајни меѓународни кариери.
„Политиката на нашиот клуб се заснова на внимателна и посветена работа со младинските категории“, нагласуваат во овој клуб.

Академијата на ФК Сараево има селекции во кои тренираат деца од 10 до 19 години. Во школата на ФК Зрињски од Мостар играат пионери, кадети и јуниори (од 15 до 19 години).

ФК Сараево У10 (fksarajevo.ba)

 

Младинската школа од првиот ден од своето постоење е еден од столбовите на ФК Борац од Бања Лука, основана со цел да собере талентирани деца желни за фудбалско знаење и преку професионална работа да создава фудбалери за сениорскиот тим на клубот.

„Нашето училиште нуди различни програми за обука приспособени на возраста и способностите на учесниците, и тоа почетно ниво (возраст од 6 до 10 години), средно ниво (возраст од 10 до 14 години) и напредно ниво (возраст од 14 до 18 години). Програмите се дизајнирани да им овозможат постепен развој на играчите, со фокус на техниката, тактиката, физичката подготвеност и психолошката стабилност. Уписите во Младинската школа на ФК Борац се отворени во текот на целата година“, велат од овој клуб.

Една од приватните фудбалски школи во Босна и Херцеговина е и СБ академи, која во Бања Лука ја основа стоперот на Спартак Москва и репрезентативец на Србија, Срѓан Бабиќ.

Момчињата, но и неколку девојчиња, на возраст од четири до 10 години сонуваат да играат на големи стадиони, а дали тој сон некому ќе му се оствари, Бабиќ во интервју за „Блумберг Адрија“ одговори дека „никогаш не се знае“.

„Ако има тренинзи и ако има поддршка, децата и спортистите од овој регион можат да успеат во многу поголем број. Овде секогаш имало талентирани деца, но ние немавме најдобри услови за развој“, нагласува Бабиќ, кој решил да влезе во бизнисот преку основање академија уште додека бил активен играч.
„Јас сакам да ги искористам моите врски што ги имам направено во текот на кариерата, за денес и утре тие деца да одат на турнири во странство, во Италија, Австрија..., зошто да не и во Москва, да видат како се работи во мојот клуб Спартак“, истакнува тој.

СБ академи/Facebook page

 

Месечната членарина во фудбалските школи во најуспешните фудбалски клубови во БиХ варира од 20 до 50 евра, а истото тоа важи и за приватните фудбалски школи. Цените сепак подлежат на промена во зависност од тоа дали се организираат посебни летни, зимски или други лиги или кампови во кои се играат дополнителни тренинзи или игри, што влијае на зголемувањето на месечните трошоци по дете.

Емир Куртиќ, кој раководи со една од фудбалските школи, „Академика Сараево“, вели дека цената на членарината се одредува и според локацијата, а ретко се наоѓа школа во Сараево по цена од 30 евра месечно.

„Во другите делови на Босна и Херцеговина, поради пониската цена на теренот и трошоците за живот, членарината може да биде и до 20 евра“, вели Куртиќ.

Србија: Околу 30.000 деца во земјата секоја година се запишуваат во фудбалска школа

Околу 30.000 деца во Србија секоја година се запишуваат во фудбалски школи, покажуваат достапните податоци на фудбалските федерации и спортските здруженија, иако таа бројка зависи и од популарноста во конкретниот момент, успехот на репрезентацијата и поголемите клубови, како и од условите во училиштата. Очекувано, градовите како Белград, Нови Сад, Ниш и Крагуевац имаат најмногу учесници.

„Во последно време има многу нови школи, така што разликата во цената и квалитетот на работата е поголема. Пред сė мислам на тоа што добива детето за платената членарина и како тренер морам да кажам дека е опаднат квалитетот на работата. Во нашиот клуб многу внимание посветуваме и на социјалните мрежи, каде што децата и родителите можат да го запознаат нашиот пристап, стратегија... Она што ни носи најмногу нови членови од првиот ден се квалитетот и професионална работа со деца до 14 години“, изјави за „Блумберг Адрија“ Александар Крстиќ од училиштето „Атаканте“.

Најпознати и најпрестижни, не само во Србија туку и во регионот, секако се фудбалските школи/академии на Црвена звезда и Партизан, како поради нивната долга традиција и звучното име така и поради тоа што редовно „исфрлаат на површина“ играчи за првиот тим.

Како и претходно споменатите две, така и фудбалската академија на ОФК Белград важи за една од најдобрите во Србија кога е во прашање пристапот со младите, а академијата „Деки 5“, основана од поранешниот репрезентативец и еден од најуспешните српски фудбалери Дејан Станковиќ, се издвојува по современите методи на работа и индивидуалниот пристап кон секое дете/играч.

 

 

 

Позната е и фудбалската школа „Атаканте“ во Белград, како и Бразилската фудбалска академија, која ги комбинира српскиот и бразилскиот стил на игра, работи на развивање на креативноста и слободата во играта и нуди можност за запишување на интензивни курсеви со тренери од Бразил.

„Денес е голем предизвик да се води фудбалска школа поради силната конкуренција, а тоа особено се чувствува во изминатите пет-шест години. Но, важно е и што се смета за здрава конкуренција - за нас тоа се само училиштата што работат посветено. Ние, додуша, првенствено сме насочени кон странство и соработка со силни странски фудбалски академии, кои го следат развојот на нашите деца“, вели Михајло Јовановиќ, сопственикот на „Атаканте“.

Членарините во сите овие академии/училишта во Србија се движат од 40 до приближно100 евра месечно, а цените главно се диктирани од угледот, персоналот (стручниот кадар), условите и можностите за развој на професионална кариера...

Исплатливост и (или) профитабилност на фудбалските школи

Поголемите училишта, како Црвена звезда или Партизан, имаат и по неколку стотици учесници во една рунда, што дополнително влијае на нивото на рентабилност. Со нови учесници и солиден број на фудбалери што се веќе таму (пионери, кадети, млади играчи), најпознатите фудбалски школи во Србија генерираат значителен приход само од ова, а другите извори на финансирање (на пр. спонзорства) се посебна приказна.

Поточно, училиште со 200 ученици, каде што просечната месечна членарина е околу 70 евра, месечно остварува околу 13.700 евра. Сепак, треба да се има предвид дека тоа е само еден дел од приходот и дека не е чиста добивка бидејќи добар дел од парите оди за трошоци, како изнајмување и одржување на теренот, опрема, плаќање на тренери и други оперативни трошоци.

Трошоците за фудбалска школа, секако, зависат и од локацијата, квалитетот на опремата, бројот на вработени тренери, договорите со агентите, организирањето кампови и турнири. Фудбалските школи често организираат кампови и индивидуални тренинзи во летниот период, каде што имаат и приходи и трошоци. Според тоа, профитабилноста на водење фудбалска школа зависи од бројот на учесници, но и од соработката со компании/брендови. Во големите градови, каде што конкуренцијата е силна, особено се очекува фудбалската школа (ако штотуку почнува со работа) да инвестира многу во квалитетни терени, опрема, тренери и разни програми и маркетинг, што заедно со конкурентни цени може да даде добри резултати во првите години од работата, а подоцна и извонредни резултати.

Емир Куртиќ (efsa.unsa.ba)

 

Куртиќ: Фудбалските школи се социјална категорија

Емир Куртиќ од катедрата за управување и организација на Економскиот факултет во Сараево за „Блумберг Адрија“ изјави дека смета дека е погрешно фудбалските школи да се гледаат како бизнис.

„Како професор по менаџмент тврдам дека тоа не е бизнис, затоа што за нешто да се нарече бизнис мора да има многу деловни елементи, кои ги нема во фудбалските школи. Фудбалските школи се една социјална категорија, која обезбедува постоење на спорт и овозможува голем број деца да добијат можност да играат на одредени натпревари и дополнително да се развиваат“, истакнува Куртиќ.

Куртиќ, кој и самиот раководи со една од фудбалските школи, „Академика Сараево“, вели дека таквите школи работат на нула и успеваат да ги покријат трошоците и да опстанат, а никој нема можност да заработи дополнителен профит.

„Најголемиот број фудбалски школи работат на туѓи, приватни терени или, уште почесто, на терени со кои управуваат различни јавни институции, и тоа е еден од горливите проблеми бидејќи цените што ги плаќаат училиштата за терените се исклучително високи, а трошокот за нив се префрла од училиштата на родителите, кои плаќаат членарина и како што одминува времето ќе плаќаат сè поголема членарина“, посочува Куртиќ.

Така се случува тоа што никој не го сака - со текот на времето ќе имаме сè помалку деца бидејќи сė помалку луѓе ќе можат да си дозволат да ги тренираат своите деца во фудбал, смета тој.

 

Работата на тренер релативно ги изгуби својата вредност и кредибилитет А кога станува збор за плаќање тренери, што е еден од столбовите за привлекување стручен кадар на конкурентен пазар, Крстиќ и неговите колеги тренери Марко Николиќ и Стефан Гојковиќ, како и сопственикот Јовановиќ, кој е и главен тренер, истакнуваат за „Блумберг Адрија“ дека „таа работа, за жал, како и повеќето професии, релативно ги изгубила својата вредност и кредибилитет“. Сепак, тие велат дека треба многу да се работи за промена на оваа состојба, односно за враќање на угледот на тренерот, со цел да се убеди детето дека неговиот развој е приоритет на училишниот персонал. Куртиќ вели дека тренерите во некои училишта имаат можност да обезбедат малку подобри услови за работа. „Во најголем дел сите тренери работат некоја друга работа, што е сигнал дека фудбалските школи немаат доволно средства во оваа смисла за некој да биде тренер со полно работно време“, истакнува Куртиќ.

Хрватска: Динамо не наплаќа членарина за регистрираните играчи

Хрватските фудбалски школи главно ги запишуваат децата само откако ќе наполнат шест години. Најголемиот број професионални клубови ги прифаќаат сите деца од предучилишна возраст на обука, додека децата постари од 12 години минуваат низ селективен процес. Аматерските клубови не се толку пребирливи за постарите деца бидејќи членарината од фудбалската школа им е еден од најважните извори на приходи.

Што се однесува до цените на членарините во Хрватска, тие се горе-долу слични, но начинот на нивна наплата може да се разликува. Некои ја наплаќаат целосната годишна членарина наеднаш, а други го прават тоа месечно и не наплаќаат летна членарина (кога децата не тренираат).

Регистрираните играчи во Динамо не плаќаат ништо, клубот ги покрива и патните трошоци на децата, а родителите плаќаат само опрема. Дополнително, имаат отворено училиште, кое се плаќа околу 50 евра месечно. Во Локомотива родителите плаќаат околу 40 евра членарина, а патувањата и опремата финансиски сами ги покриваат, како што е случај со повеќето други клубови. Инаку, само трошоците за опремата за детето лесно може да ја надминат сумата од 300 евра годишно.

Динамо - јуниори (gnkdinamo.hr)

 

Специфично за помалите приватни фудбалски школи е тоа што ги основаат ентузијасти како Стипе Токиќ, кој почна да работи во градинките во Загреб. Тој основа фудбалска школа за најмладите под името „Бубамара“, која прерасна во една од најпознатите институции за детски фудбал во Загреб, а самиот Токиќ успешно го води фудбалскиот клуб Пречко.

Сличен модел има и во другите хрватски градови, а некои од училиштата ги водат познати фудбалери на кои таа работа на крајот им била отскочна даска за тренерска кариера.

Интересно е да се напомене дека најуспешен спортски претприемач во Хрватска минатата година беше познатиот тренер Анте Чачиќ, кој со својата фудбалска школа имаше приходи од 2,3 милиони евра, со што зад себе ги остави актуелните фудбалски ѕвезди од домашната лига како Марко Ливаја и Бруно Петковиќ.

Во однос на 2022 година, училиштето на Чачиќ имало зголемување на приходите и добивката од над 150 отсто, а во 2023 година останале 860 илјади евра нето-приход. Во меѓувреме, според податоците на Хрватската финансиска агенција, училиштето е затворено.

Неславно се затвори и можеби најпознатата фудбалска академија, основана од најдобриот стрелец на хрватската репрезентација на сите времиња Давор Шукер. Тој ја претстави својата фудбалска академија „Давор Шукер“ во 2001 година, која пропадна во 2018 година.

Какви фудбалери „прават“ локалните училишта и колку деца имаат шанса да стигнат до елитниот фудбал?

Домашните фудбалски школи во рамките на најсилните регионални клубови редовно „исфрлаат“ играчи од помладите категории во нивниот прв тим. Колку успеваат во „создавањето“ квалитетни фудбалери покажува и бројот на играчи од сопствените школи што играат сезонава во Лигата на шампионите.

 

 

„Фудбалот е јавна работа и секое добро, талентирано дете доаѓа до израз, секој го гледа, му дава шанса и ќе си го најде патот. Прашањето е во кои лиги ќе игра? Тоа зависи од многу фактори: тренинзите се само 50 проценти, а преостанатото зависи од едукацијата за исхрана, за одмор, образованието и самиот фактор среќа. Ако сė се совпадне, доаѓаме до готов производ, но ако еден од горенаведените фактори фали, тогаш веќе имаме проблем. Од околу 300 деца, колку што имаме во подобриот дел од сезоната, само тројца или четворица ќе станат добри фудбалери“, вели Ѓорѓи Христов.

Емир Куртиќ вели дека во последните 10 години се отворени голем број училишта што покриваат различни географски области и обезбедуваат повеќе деца да имаат можност да тренираат фудбал во нивните локални области, наместо да се транспортираат на долги растојанија.

„Тоа е на некој начин усогласено со насоките на УЕФА во однос на развојот на фудбалот бидејќи се очекува и се смета дека е неопходно децата од различни возрасти да играат голем број натпревари во една година, а тоа е можно само доколку имате голем број поединечни клубови и школи. На тој начин, всушност, им се прави услуга и на големите клубови, на кои школите им помагаат да ги селектираат тие што еден ден ќе завршат како елитни фудбалери“, нагласува Куртиќ, додавајќи дека, според неофицијалните стандарди, се потребни 10.000 поединци за да се добие еден врвен играч.

„Тоа не значи дека меѓу 10.000 поединци нема да има 100 што ќе заработат одредена егзистенција од фудбалот, но овие бројки се објективно многу ниски. Спортот е само една од индустриите во кои има ограничен број работни места. Погледнете ги првите лиги од сите европски земји и десетина клуба што вреди да се споменат од вторите лиги. Тоа се околу 900 компании, во кои има околу 18.000 вработувања, односно позиции на кои сите Европејци сакаат да играат, како и оние од другите континенти. Глобалната конкуренција е голема за толку мал број работни места“, заклучува Куртиќ

 

-Во пишување на текстот учествуваа Бојана Лазаревиќ (Србија) и Миро Солдиќ (Хрватска).