Како инвеститорите гледаат на фудбалските клубови?

Фудбалските клубови одамна престанаа да бидат само персонификација на приврзаност, лојалност и место за забава за милиони навивачи - тие се трансформираа во бизниси. Тоа се бизниси што се стремат да им обезбедат на своите сопственици и/или акционери профит или прифатлив поврат на инвестицијата. Во основа, купувањето акции во фудбалските клубови е само начин инвеститорите да ги диверзифицираат своите инвестиции во една од најпопуларните форми на забава. Во Европа сè уште е доминантна сопственоста преку приватен капитал во фудбалските клубови, но фудбалските гиганти како Манчестер јунајтед, Борусија Дортмунд, Јувентус или Лацио се бизниси чиј капитал е составен од јавно достапни акции.

Мотивите на фудбалските клубови да излезат на берзата може да се гледаат од два агли - максимизирање на повратот на инвестицијата за нивните сопственици или обезбедување одредено ниво на профит за сопствениците. Од мотивите на инвеститорите зависи и дали така собраните средства ќе се искористат за инвестирање на стадионот и за носење популарни фудбалски имиња или средствата ќе бидат пренасочени за финансиско преструктурирање (на пример, намалување на нивото на долгот). Најдобар пример е Манчестер јунајтед, кој јавно ги понуди своите акции во 2012 година (ИПО– иницијална јавна понуда) со цел да собере средства за отплата на долгот, а не за купување нови играчи. Затоа, навивачите ја гледаат котација на берзата како начин за зголемување на успехот на клубовите во сите натпреварувања, додека инвеститорите се стремат да ја добијат највисоката можна пазарна вредност.

Без оглед на мотивите што стојат зад одлуката на клубовите да излезат на берзата, вредноста на клубовите зависи од движењето на цените на акциите, кои се директно поврзани со резултатите што ги постигнуваат клубовите. Најрепрезентативен пример е Борусија, која на четири кола пред крајот на првенството во 2023 година имаше цена на акција од 4,39 евра. Дополнителните три победи и очекувањата пред последното коло, кога со победа можеше да ја обезбеди титулата, ја доведоа цената на акцијата до 5,88 евра. Загубата на титулата таа година доведе до пад на цената на акцијата на ниво од 4,13 евра. Затоа, вредноста на фудбалскиот клуб Борусија е директно во корелација со перформансите на теренот. Вредноста на акциите на фудбалскиот клуб Фенербахче нагло се зголеми во јули годинава, кога клубот направи рекорден трансфер за турскиот пазар, продавајќи го младиот играч Ардо Ѓулер во Реал Мадрид за 20 милиони евра, со 10 милиони евра за бонуси и 20 отсто од идната продажба на играчот. Тогаш вредноста на акциите порасна за 9,1 отсто, а обемот на тргување со акциите тројно се зголеми во однос на просекот.

На вредноста на Манчестер јунајтед влијаеше и фактот што финансискиот пазар не прави разлика меѓу компаниите и фудбалските клубови при шпекулативната продажба. Од 10 октомври 2022 година до 25 октомври 2022 година, акциите на Манчестер јунајтед се зголемија за околу 27 проценти. Главниот стимулатор за раст беа шпекулациите за потенцијално преземање на клубот. За британскиот клуб беа заинтересирани неколку купувачи, меѓу кои и британскиот милијардер сер Џим Ретклиф, Фондот за јавни инвестиции на Саудиска Арабија, инвеститори од Катар и други фондови со приватен капитал што веќе имаат инвестиции во спортот. Сепак, семејството Глејзер (сопственик на клубот во тоа време) не беше подготвено да го продаде клубот. Затоа, растот на акциите беше краткотраен и запре на крајот на ноември 2022 година, а до март 2023 година акциите паднаа за околу 16 отсто.

Акциите на фудбалските клубови, како и сите акции на компаниите, се водени од понудата и побарувачката за нив, како и од начинот на кој се водат компаниите. Тие зависат од макроекономските фактори односно од тенденцијата за зголемена или намалена потрошувачка на навивачите, а индустријата за забава, ако можеме така да ја наречеме фудбалската индустрија, во овој поглед е доста еластична, што влијае на падот на продажбата на билети и одлуките на навивачите да трошат помалку на производи. Најдобар пример е глобалната пандемија на ковид-19, која ја потресе фудбалската индустрија. Ефектите од пандемијата имаа двојно влијание врз фудбалските клубови - приходите од билети речиси ги немаше, но приходите од емитување достигнаа рекордни вредности (се проценува дека овие приходи во текот на две фудбалски сезони изнесувале 4,5 милијарди евра).

Но, ако загребеме по спецификите на фудбалската индустрија, резултатите на поединечни тимови во домашните, но пред сè во меѓународните натпреварувања директно влијаат на цените на акциите. Потпишувањето договори со атрактивни играчи ја подобрува перцепцијата за клубот, што се одразува и на цените на акциите. Спротивен ефект имаат скандалите што ги следат клубовите, кога со изречените казни се влијае на вредноста на клубовите – акциите на Јувентус паднаа од 0,67 евра на 0,39 евра во моментот на скандалот со исфрлањето од Серија А поради местење натпревари во 2006 година. Големите спонзорски договори се значајна ставка од приход за клубовите. Фактот што компаниите плаќаат големи суми за стадионите да ги носат нивните имиња („Етихад“ за Манчестер Сити, „Алијанц“ за Баерн Минхен) покажува дека спонзорството не е само амблем на дресот. Спонзорите се натпреваруваат кој ќе го спонзорира клубот; таква е, на пример, одлуката на Борусија да воведе два типа на дресови од минатата сезона. „Евоник“ е спонзор на опрема за сите меѓународни клупски натпреварувања, пријателски натпревари во странство и натпревари од Купот на Германија, а „1&1 телекомуникејшн“ е спонзор на натпреварите во Бундеслигата.

Кога ќе ја повлечеме линијата и ќе ја ставиме во контекст на економската профитабилност, за инвеститорите што имаат цел да генерираат повисоки стапки на профит, факторите како што се продажбата на играчи, спонзорските договори, приходите од емитување, приходите од продажба на опрема и билети се главните генератори на приходи. Како и кај компаниите, бруто-маржата на производот (во овој случај фудбалерите) може да се мери според односот на приходот што клубот го остварува преку сите столбови на приходи од потпишувањето договор со атрактивен фудбалер и неговата заработка, кои ја оптоваруваат трошочната страна. Добрите резултати, атрактивноста кај телевизиските куќи и армијата навивачи им носат профит на сопствениците на клубовите. Доколку со сите овие фактори фудбалските клубови успеат да не ја оптоварат својата трошочна страна со големи трансфери што привлекуваат високи плати на фудбалерите, инвеститорите задоволно гледаат на генерираната ЕБИТДА маржа.

Лојалноста на навивачите и препознатливоста на брендот, фудбалските клубови ги користат за да влезат и во други бизниси што генерираат приход. Борусија важи за еден од клубовите со голема база на верни навивачи. Како Борусија го искористи тоа за да генерира речиси 30 проценти ЕБИТДА?! Одговорот може да се најде во влегувањето на Борусија во бизниси што се индиректно поврзани со фудбалот, но директно поврзани со навивачите: приходи од резервации на хотели и автомобили, транспортни услуги со авион, брод и воз, но и преку туристички пакети што ги нудат туристичките агенции.

По заминувањето на сер Алекс Фергусон во 2014 година, резултатите на Манчестер јунајтед не се импресивни, уште повеќе, навивачите не се навикнати на „вака лош Јунајтед“. Кога клубот излезе на берзата во Њујорк, цената на акциите беше 14 долари, вреднувајќи го клубот на 2,3 милијарди долари, што го направи највредниот тим во светот во тоа време. Оттогаш, активностите на Манчестер јунајтед немаат јасна насока, сѐ до споменатите шпекулации за преземање. Цената на акцијата по завршувањето на сагата за преземање забележа постепен пад додека се бараше стабилна и постојана замена за Алекс Фергусон. Тоа јасно влијаеше на моменталната вредност на клубот. Сепак, дури и ако навивачите на Манчестер јунајтед не можат да се пофалат со добрите резултати на својот клуб, клубот годишно генерира во просек 46 отсто од приходите врз основа на годините поминати во градење силен бренд - преку спонзорство и продажба на опрема.

Придобивките од излегувањето на берзата се многу ограничени - повеќето од нив се концентрирани во мотивите на инвеститорите, односно дали сакаат поголем поврат на инвестицијата (ROI) или генерирање добри деловни резултати. Без разлика кој пат ќе го изберат, потребно е да се инвестира во анимирање на навивачите и создавање голема база бидејќи тие се најголемите генератори на приходи. Од друга страна, добрите резултати и присуството на меѓународната сцена се неопходни бидејќи успехот во натпреварите ја диктира вредноста, но и профитот на клубовите. Затоа, фудбалската индустрија може да се гледа како забавна индустрија што сите ја следиме и не сме целосно свесни дека фудбалските клубови се најголемите компании во светот на забавата и од нив многу зависат модната, транспортната, туристичката индустрија… 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар