Кога Џеф Адлер во 2009 година го продаде својот црвен караван „мерцедес-бенц“ од 1985 година, бројачот покажуваше 314.000 изминати милји (505.000 километри). „Едноставно го обожавав. Уживав додека го возев“, вели овој њујоршки агент за недвижности. Моделот 300ТД (300TD) го потсетувал на детството кога со мајка му ги посетувал саемите за автомобили на Менхетн. Му се допаѓа чувството на широкиот волан под рака, стилот на елегантната долга каросерија и тоа што трошел помалку евтин дизел од другите возила. „Имав чувство како да изразувам став со него“, вели тој. „Овој автомобил ми донесе само радост, чиста радост“.
Можеби би очекувале некој да чувствува ваква страст кон моќни автомобили од времето на својата младост или кон некое елегантно купе што го возел Џејмс Бонд. Љубителите на каравани, сепак, имаат еднакво силна страст кон ова некогаш скромно практично превозно средство. Не му се верни само професорите по англиски јазик и водителите на Националното јавно радио (NPR, мрежа на американски некомерцијални радиостаници што нудат квалитетна културна и информативна програма, н.з.). Распрашајте се на која било коктел-забава или скара и ќе најдете барем еден љубител на каравани што долго време има таков автомобил и го обожава.
Сепак, со години интензитетот на таа наклонетост беше обратнопропорционален од бројот на произведени каравани. По златната доба на уште подолгите модели како „форд кантри сквајр“ (Ford „country squire“) и „крајслер таун енд кандри“ (Chrysler „town & country“) во текот на седумдесеттите и осумдесеттите години од минатиот век, популарноста на караваните полека и постојано опаѓаше, додека миниван-моделите (автомобил што изгледа како повисок караван со повеќе простор за патници и багаж, н.з.) и теренците стануваа сè попопуларни. Семејствата ги избираа овие други возила поради дополнителниот простор за багаж и полесното движење во просторот и затоа што беа поиздржливи и погодни за возење по тешки терени. Автомобилските компании го сакаа тоа што можеа да ги продаваат по повисока цена. Американската компанија за процена на вредноста на возила и информации за нив КББ (Kelley Blue Book) во секое време има информации за околу два милиона нови возила во својата база на податоци; ако одберете караван како тип на каросерија, тој број паѓа на само околу 1.300.
Караваните заслужено ја добија својата репутација бидејќи кај нив функционалноста отсекогаш била пред естетиката. Првите се појавија во триесеттите години со „форд модел A“ и „понтијак делукс сикс“ (Pontiac „Deluxe six“), а на англиски јазик го добија името „стејшн вагон“ (station wagon) по возилата што некогаш превезувале патници и багаж од и до железничката станица. Компанијата ВОМ (Willys-Overland Motor Co.) започна масовно производство на караван „џип“ (jeep) по Втората светска војна, а овој облик на каросерија стануваше сè попопуларен како што семејствата масовно се преселуваа во предградијата. Својот врв како културолошки феномен го достигна во 1983 година, кога актерот и комичар Шеви Чејс, во улогата на Кларк Грисволд, возеше огромен караван „кантри сквајр“ со дрвени панели на каросеријата во филмот „Лудиот одмор“ (Lampoon’s Vacation).
Денешните љубители на каравани се делат на три главни групи. Некои повеќе ги сакаат спортските каравани, како неверојатно брзиот „ауди РС 6 авант перформанс“ (audi RS 6 avant performance) од 2025 година (126.600 долари), кој по коњски сили и вртежен момент може да се мери со спортски автомобили двојно помали од него. Многумина ги ценат класичните коцкести модели, како караваните од серијата 200 на компанијата „Волво (Volvo) од седумдесеттите и осумдесеттите години од минатиот век. Нивните цени долго време се движат меѓу 5.000 и 20.000 долари на „Бринг а трејлер“ (Bring a Trailer), платформа за онлајн продажба на олдтајмери. И на крајот, тука се љубителите на каравани што сакаат авантури во природа. Тие се лојални на храбриот „субару аутбек“ (Subaru „outback“) уште од неговото деби во 1994 година. (Цената на новите модели се движи од 29.010 долари.)
„Тоа се одлични автомобили за кривулестите патишта во Тексас“, вели Реј Наполес, консултант за усогласеност со прописи и управување со ризици од Остин. Тој има два модела „аутбек“ и планира еден од нив за неколку години да му даде на својот син. Наполес би сакал на крајот да премине на караван „А4 олроуд“ (A4 allroad) од „Ауди“, но, како што вели, нема ништо против „Субару“: „Целосно ме воодушеви“.
Возилата на „Субару“, всушност, сочинуваат повеќе од 80 проценти од новите каравани продадени во САД, што е сегмент што учествува само со еден-два процента на пазарот. Можете, секако, да најдете и каравани од други производители, но мора да знаете каде (и како) да барате. Овие автомобили се многу побројни и попопуларни од другата страна на Атлантикот. Во Велика Британија побарајте ги под името „естејтс“ (estates); во други делови на Европа погледнете под „комби“, „спортбрејк“ (sportbrake), „туринг“ (touring) и „авант“ (avant). Сите тие, во суштина, се каравани.
„Ауди“ (Audi) и „Мерцедес“ (Mercedes-Benz) сè уште продаваат одредени караван-модели во САД, иако портпаролите на двете компании одбија да прецизираат колкав е нивниот удел во вкупната продажба. Најновиот модел на „Ауди“, „A6 авант“ за 2026 година, кој беше претставен на 4 март, нема да се продава во Америка.
„Купувачите на моделот E-класа ’олтерен’ (All-Terrain) се меѓу нашите најверни и најпосветени купувачи“, наведе портпаролот на „Мерцедес“ во е-пошта, додавајќи дека купувачите на каравани се исто така меѓу најбогатите. БМВ (BMW) за американскиот пазар произведува само еден модел, „М5 туринг“ (M5 touring), по цена од 121.500 долари. „Порше“ (Porsche) произведува варијанта на својот седан „тајкан“ (taycan), која личи на караван. Дури и извршниот директор на „Волво“ во март изјави дека компанијата ќе го префрли фокусот од каравани на теренци и седани.
Оскудната понуда нема да го одврати решителниот познавач. „Теренците се пренагласени и, според мое мислење, караваните секогаш изгледаат подобро“, вели Спенсер Олинец, кој работи во секторот за комунални услуги и живее во Заливската област на Сан Франциско. Неговиот „фолксваген голф алтрек“ (Volkswagen „golf alltrek“) подобро се вклопува во неговиот стил на живот од поробусно возило, и тоа буквално. „Нашата зграда е изградена во 1965 година, а модерната гаража од средината на минатиот век не е проектирана за огромни камионети“.
Мноштво модерни и класични каравани може да се набават на платформите за онлајн продажба, вклучувајќи ги „Бринг а трејлер“, ХЦБ (Hemmings и Cars & Bids), како и на „Аутотрејдер“ (Autotrader), „Крегслист“ (Craigslist) и „Ибеј моторс“ (eBay Motors)... Писателот Дејвид Когинс од Њујорк за малку ќе одеше во Шведска за да го најде својот караван. Кога пред неколку години наполни 40, сакаше да купи многу специфичен „волво ХЦ70“ (volvo XC70), кој го смета за легендарен.
Меѓутоа, компанијата престана да го произведува тој модел, па било тешко да се најде во САД. Тој една ноќ почнал до доцна да пребарува шведски веб-страници со половни автомобили, обидувајќи се да го најде вистинскиот: задолжително црн и да не биде премногу дотеран, да биде како часовникот што го наследувате од деда си, вели тој. И секако не со здодевен сив ентериер. Когинс си замислувал автомобил што би го паркирал пред рустична и удобна селска куќа. „Сакам автомобил што изгледа самосвесно, сигурно и малку излитено. Да биде убав, но не нападен“.
На крајот му се допаднал „ХЦ70“ од 2016 година, а го пронашол многу поблиску до својот дом во Округот Дачес, во државата Њујорк. Откако го има, во текот на викендите оди со него на излети бидејќи често го преполнува со риболовна опрема, компакт-дискови од „Депеш мод“ и разни дебели џемпери на раскопчување. Како многу свои истомисленици во светот на караваните, Когинс не може целосно да ја објасни таа привлечност. Тоа е како Римската Империја, вели тој - нешто за што често размислувате, а не знаете зошто. Не мора целосно да го разбирате за да го сакате. „Животот во караван е најдобриот од сите“.
.webp){kind=icon}
