Допингот ги уништува телото, умот и репутацијата на спортистите. Но група инвеститори, вклучувајќи ги бизнисменот Питер Тиел и милијардерот Доналд Трамп Џуниор, гледаат деловна можност. Тие неодамна објавија дека првото издание на „Подобрени игри“ (англ. Enhanced Games) ќе се одржи во Лас Вегас следниот мај. Станува збор за своевидни олимписки игри на кои на спортистите им е дозволен допинг, дури и се охрабруваат да земаат средства за подобрување на перформансите.
Тоа е изопачен концепт, но тоа не спречи четворица олимпијци веќе да се пријават. Веројатно ќе им се придружат и други спортисти, привлечени од милионските награди и хонорари за учество.
Вистинските Олимписки игри немаат никаква врска со ова, но најпопуларниот спортски настан во светот не е целосно без вина. Неговиот бизнис-модел, во кој спортистите се малку платени или воопшто не се платени, ги отвора вратите за појава на нешто толку изопачено како што е спортски настан што поттикнува допинг.
Размислете за дилемата со која се соочува Кристијан Голомеев, успешен 31-годишен пливач што ја претставуваше Грција на четири последователни Летни олимписки игри, вклучувајќи ја и минатогодишната Олимпијада во Париз. Според негово сопствено признание, тоа не било баш добар начин на живот во однос на финансиите. На пример, во 2016 година грчката влада им додели на некои од своите врвни олимпијци месечни стипендии помали од 1.000 долари. Сега, како и тогаш, добитниците на медали добиваат дарежливи бонуси, но Голомеев, како и повеќето олимписки спортисти, никогаш не освоил ниту еден.
Тука на сцена стапуваат „Подобрените игри“. Во обид да го поттикнат интересот за настанот, организаторите минатата година понудија награда од еден милион долари за соборување на рекордот во пливање на 100 метри слободен стил за мажи. Голомеев се пријави, „се напумпа“ и во февруари, се разбира, „го собори“ рекордот, термин што треба да се разбере лабаво кога станува збор за употреба на стероиди. Кон крајот на мај, кога се најавија „Подобрените игри“, тој не покажа каење кога им рече на новинарите: „За една успешна година на ‘Подобрените игри’ можам да заработам повеќе отколку што би заработил во 10 нормални кариери“.
Простории за допинг-контрола во Токио
Bloomberg Businessweek
Тоа е тажен поглед на моменталната состојба на олимписките спортови како што е пливањето. На крајот на краиштата, не е дека Меѓународниот олимписки комитет (МОК) е без пари. Лукративните договори за емитување и спонзорство ѝ овозможија на организацијата да заработи 7,6 милијарди долари во периодот меѓу 2021 и 2024 година. Што се случува со тие пари? МОК вели дека 90 проценти им се распределуваат на организации во рамките на олимпиското движење, од националните олимписки комитети до градовите домаќини.
За жал, поголемиот дел од тие пари не стигнува до спортистите. Наместо тоа, се трошат на работи како што се објекти за тренирање, стадиони во градовите домаќини и плати на раководителите. Според извештајот од 2020 година на организацијата за правата на спортистите „Глобал атлет“, само 4,1 проценти од финансирањето на МОК и националните олимписки комитети завршиле кај спортистите во периодот меѓу 2013 и 2016 година.
Се чини дека ситуацијата не се подобрила во изминатата деценија. Лани извештај нарачан од Конгресот на САД покажа дека околу 26 проценти од американските спортисти што се натпреваруваат на олимписките и параолимписките игри заработуваат помалку од 15.000 долари годишно. Спортистите во земјите во развој честопати се во уште полоша состојба. На пример, во Кенија на некои спортисти што се подготвуваа за Олимписките игри во 2024 година им се исплаќала дневница од околу 7,50 долари. За подобрувањето на нивната финансиска состојба може да помогнат единствено бонусите за освоени медали. Кенија им додели на спортистите околу 23.000 долари за златен медал на Игрите во 2024 година, а на Игрите во Соединетите Американски Држави златниот медал на победникот му донесе 37.500 долари.
Тоа е убав износ, но кога еден спортист ќе го распредели во текот на четири години (или повеќе) и ќе го земе предвид интензивниот, честопати целодневен тренинг, изгледа многу помалку импресивен. На пример, американските олимпијци известуваат дека просечно трошат 21.700 долари годишно само за котизација за натпревари и членарина.
Таквата структура на надомест и трошоци не е резултат на случајност или превид. Современите олимписки игри ги започна еден европски аристократ, кој очекуваше спортистите да се натпреваруваат понесени од задоволството од спортот, а не за пари. Тој став тврдоглаво се одржува дури и кога игрите станаа мултимилијардерска рекламна платформа за најголемите светски брендови.
На пример, МОК бурно реагираше минатата година кога Светската атлетика, организација за атлетски спортови (порано Меѓународна атлетска федерација – англ. IAAF, која официјално го промени своето име во Светска атлетика во 2019 година), објави планови да им исплати 50.000 долари на освојувачите на златни медали во атлетските дисциплини. Од перспектива на МОК, таквите исплати само дополнително го продлабочуваат јазот помеѓу повеќе и помалку привилегираните земји и натпреварувачи. Овој недостиг од чувствителност покажува колку олимписките игри не се во допир, а можеби се дури и со двојни стандарди во однос на реалниот живот на спортистите и нивните можности за приходи.
„Подобрените игри“ се дизајнирани да го искористат тој јаз. „Еден од нашите основни принципи е дека сакаме да ги направиме нашите спортисти што е можно побогати“, објасни Арон Д’Соуза, претседател на тој спортски настан, во интервју за списанието „Менс хелт“ (Men’s Health) во мај.
Ќе има доволно можности за тоа во Лас Вегас. „Подобрените игри“ планираат да организираат натпревари во три категории: пливање, атлетика и кревање тегови. Секој настан ќе има награден фонд од 500.000 долари, а победникот ќе добие 250.000 долари. Покрај тоа, сите натпреварувачи ќе добијат котизација за учество, а можат да добијат и бонуси за наводно соборување светски рекорди (како што направи Голомеев).
Тоа се потенцијално многу пари, но веројатно нема да бидат доволни за најдобрите олимпијци во светот - тие што би можеле да освојат олимписко злато. Тие би ги изгубиле својот углед и шансите да склучат договори за спонзорство.
Но, на „Подобрените игри“ не им се ниту потребни такви натпреварувачи. На крајот на краиштата, поентата е токму во тоа некој што не може да победи на трка или да постави рекорд да се претвори во спортист што може да го постигне тоа. Многумина што никогаш нема да стапнат на подиумот за медали ќе бидат соодветни за таа улога.
Ова е трагичен исход за секој што се грижи за интегритетот на спортот. И нема да биде единствен случај. Сѐ додека олимписките игри и другите елитни спортски натпревари се држат до застарени сфаќања за награди, ќе има простор за експлоатација. Со текот на времето, секој таков случај само дополнително ќе ја поткопува довербата на јавноста во фер натпреварувањето.
.webp){kind=icon}
