Додека голфот и тенисот со децении се сметаат за спортови на бизнис-елитата, новата генерација на лидери бара олеснување од стресот не на зелените терени, туку во целосната тишина на морските длабочини. Слободното нуркање (англ. Freediving) излезе од сенката на екстремните спортови и стана моќна алатка за постигнување внатрешна рамнотежа и мир.
„Оваа дисциплина се потпира исклучиво на свесна контрола на дишењето и ментална подготовка. Токму тоа ја прави толку привлечна за луѓето под постојан притисок, бидејќи кога ќе научите да го контролирате дишењето и да го смирите вашето тело, ќе го смирите и вашиот ум“, вели Саша Јеремиќ, претседателка на здружението за развој на апнеја - АИДА (англ. AIDA - Association for Development of Apnea) и жена што за овој спорт подучувала менаџери и ИТ-експерти, па дури и на инвестициски банкар, кој ја користел обуката како подготовка за важни деловни преговори.
Од древна вештина до глобална популарност
Во основа, тоа е најприродната форма на нуркање - без резервоар за кислород и потпирајќи се исклучиво на сопствениот здив - чии корени можат да се најдат во древната практика на рибарите и традиционалните собирачи на школки и бисери. Како спорт беше официјализиран во 1992 година, а денес е дисциплина што е на чекор до олимпиското ниво, со јасни правила и структура, сертификација и постојано растечка база на учесници. Само минатата година повеќе од 40.000 нови слободни нуркачи беа обучени и лиценцирани под покровителство на АИДА, најстарата меѓународна организација посветена на развојот на овој спорт.
Првото официјално нуркање на длабочина од повеќе од 100 метри беше постигнато во 2004 година, а во тоа време се сметаше за максимум човечки капацитет во оваа дисциплина. „Дваесет години подоцна, Русинот Алексеј Молчанов нуркаше на 136 метри задржувајќи го здивот повеќе од три минути. Фактот дека повеќе луѓе сè уште биле во вселената отколку што достигнале длабочина од 100 метри со еден здив ја илустрира големината на овој подвиг“, вели Јеремиќ.
Патот до длабочините - курсеви и локации
За тие што сакаат да се обидат во овој спорт, добрата вест е дека на Балканот расте бројот на училишта и сертифицирани инструктори што нудат професионална обука за сите нивоа. Кога станува збор за локации за обука, слободното нуркање е изненадувачки достапно - секое место со базен станува потенцијална зона за обука. Курсевите се одржуваат во текот на целата година во Белград, Загреб, Сараево и Љубљана, а во овие градови има и активни заедници за слободно нуркање, што дополнително придонесува за зголемување на мрежата за поддршка и популаризација на спортот.
Летната сезона ги отвора вратите кон природните локации, а најубавите места за нуркање се веднаш до нас. Јадранскиот брег нуди идеални услови за обука - чисто море, стабилни временски услови, достапни длабочини и мирни заливи. Од Будванската Ривиера и Бока Которска, преку Корчула, Вис, Ластово и Брач, па до Пиран, има голем број атрактивни локации за рекреативно нуркање, како и за подводно истражување. Особено се популарни местата со богата подводна флора и фауна и природни атракции што привлекуваат и рекреативни и напредни нуркачи.
Тијана Николиќ, повеќекратна српска рекордерка и највисоко рангирана инструкторка, објаснува дека стандардната обука за почетниот курс вклучува теоретски предавања и четири часа во вода. Се вежба дишење, истегнување, статичко и динамичко нуркање, изедначување на притисокот и спасување. „Еден од клучните моменти на курсот е учењето на безбедносните процедури“, нагласува нејзиниот колега Урош Којиќ, инструктор од АИДА, кој држи обуки во белградскиот базен „25 Мај“: „Безбедноста во слободното нуркање е приоритет, а правилото важи за сите - никогаш не нуркајте сами!“ И двајцата потврдуваат дека повеќето од нивните студенти се од светот на претприемаштвото и ИТ-секторот, како и дека бројот на жени и мажи е речиси еднаков. Прашани за реакциите на студентите по првото нуркање, тие го нагласуваат истото - многумина се изненадени од сопствената способност да излезат од својата зона на удобност и од својата подготвеност да ги поместат сопствените граници. Дипломата за завршување на курсот, исто така, овозможува пристап до длабоки базени низ целиот свет, кои нудат неверојатно искуство, како што е „Y-30“ во Падова, длабок 40 метри и со термална вода. „Тоа е Дизниленд за слободно нуркање“, вели Тијана со насмевка.
Колку чини тишината под вода?
Цените на курсевите зависат од неколку фактори, како што се нивото на обука, локацијата, лиценцата и репутацијата на инструкторот, и може да се движат од 200 до 400 евра за групна обука и до 800 евра за индивидуална обука. Ексклузивната обука „еден на еден“ е особено популарна кај луѓето од деловниот свет, навикнати на персонализиран пристап и брзи резултати. Исто така, расте побарувачката за повеќедневни програми што комбинираат обука, тренинг и одмор, а цената на ваквите аранжмани достигнува и до 1.800 евра. Компаниите исто така почнаа да вклучуваат работилници за слободно нуркање во своите тимбилдинг-активности како ефикасен начин за зајакнување на довербата и тимското поврзување.
На почетниците обично им се обезбедува сè за време на курсот. Основната опрема вклучува маска, перки, шнорхел, неопремен костим, тегови и часовник за нуркање. Цената на комплет за оние што сакаат да инвестираат во сопствена опрема не е повисока отколку во другите спортови – маските почнуваат од 40 евра, костимите од 150 евра, шнорхелите од 20 евра, додека часовникот за нуркање може да чини и до 250 евра. „Добрата опрема не е прашање на луксуз, туку на безбедност“, нагласува Урош. „Костимот ве штити во морето од студот, сонцето, гребаниците и медузите во топлите мориња, додека перките ви овозможуваат поефикасно да се движите, да заштедувате кислород и со тоа директно да влијаете на времетраењето и квалитетот на нуркањето“.
Регионални асови во светската елита
Во овој спорт освен рекреативно, може да се испробате и професионално. Во текот на целата година се одржуваат натпревари во различни дисциплини на голем број атрактивни дестинации низ целиот свет, како во море, така и во базени. Благодарение на преносите од светските првенства, каде што камерите ги следат натпреварувачите во реално време во длабочините, како и социјалните мрежи, кои го доближија спортот до пошироката публика, слободното нуркање повеќе не е непознато. Како што спортот станува сè попопуларен, расте и бројот на спонзори на овие натпревари, како и наградните фондови. „Слободното нуркање стана интересно не само за спортските брендови туку и за компаниите што промовираат ментално здравје, рамнотежа и здрава исхрана“, забележува Саша Јеремиќ.
Вкупно има осум натпреварувачки дисциплини, четири длабоки и четири базенски, а тие се разликуваат според методот на изведување на нуркањето, како и според видот на перките што се користат. Степенот до кој овој спорт се вкоренил во регионот најдобро го потврдуваат врвните резултати на натпреварувачите од оваа област. Дури тројца рекордери се од Хрватска. Санда Делија од Риека успеа да се спушти на длабочина од 103 метри во дисциплината слободно нуркање (FIM), додека во машката категорија од истата дисциплина со години доминира нејзиниот сограѓанин Петар Кловар, со рекорд од 136 метри длабочина. Резултатот на Мирела Кардашевиќ од Загреб од 282 метри за само четири минути го донесе светскиот рекорд во дисциплината динамична апнеја со монофин (DYN) базен и го потврди својот статус на врвот на овој спорт. Првата жена што со своите резултати го намали јазот меѓу машките и женските достигнувања е Словенката Аленка Артник, која го држи моменталниот рекорд во една од технички потешките дисциплини (константна тежина со перки - CWB) со нуркање од 111 метри.
Каде што завршува бучавата, започнува фокусот
За тие што речиси секој ден балансираат помеѓу високи цели и уште повисоки очекувања, слободното нуркање стана необичен, но исклучително ефикасен сојузник. „Во време на деловна криза, кога почувствував дека повеќе не ги контролирам темпото и количеството на работа, се запишав на курс. Десет дена подоцна нуркав до 20 метри и за првпат по долго време бев фокусиран. Тоа беше чувство на пробив за мене“, вели Бојан Комљеновиќ, ИТ-експерт, кој моментално живее и работи на Кипар.
Научните истражувања ги потврдуваат овие ефекти. Проф. д-р Ненад Дикиќ, специјалист по интерна медицина, супспецијалист по баромедицина и клинички фармаколог, објаснува дека голем број студии покажуваат дека луѓето што редовно практикуваат тренинг за апнеја имаат поголема отпорност на стрес, подобра функција на белите дробови и поизразена емоционална стабилност. Исто така, постојат докази дека слободното нуркање го подобрува балансот помеѓу симпатичкиот и парасимпатичкиот нервен систем, што е клучно за одржување на здравјето во модерна стресна средина. „Накратко - колку повеќе нуркаме, толку сме постабилни, помирни и поздрави“, вели тој.
Придобивките за кардиоваскуларното здравје се исто така јасни и мерливи. „Забавувањето на пулсот за време на нуркањето го штити срцето, а тренингот за дишење ја зголемува варијабилноста на срцевиот ритам, што е еден од клучните индикатори за здравјето на автономниот нервен систем.“ Покрај тоа, престојот во вода има корисен ефект врз циркулацијата и крвниот притисок, што е особено важно во спречувањето на современите болести.
На прашањето какво е влијанието на овој спорт врз когнитивните способности, проф. д-р Дикиќ, страстен нуркач и планинар, наведува: „За време на нуркањето и задржувањето воздух се јавува таканаречена ментална тишина - фокусот се префрла од секојдневните мисли на телото, здивот и сегашниот момент. Тоа ја зајакнува концентрацијата, го намалува преоптоварувањето со информации и ја стимулира способноста на мозокот да се адаптира и да се менува“.
Нуркање до внатрешна рамнотежа
Сепак, овој спорт ги надминува границите на физиологијата. Иако се потпира на телото, има уште посилен ефект врз умот, носејќи длабок мир и ментална јасност. Техниките на дишење што се користат за подготовка за нуркање - како што се дишење во кутија (англ. box breathing), дијафрагматско дишење и специфични вежби - го активираат парасимпатичкиот нервен систем, што ги намалува нивоата на кортизол, ја подобрува емоционалната регулација и го зајакнува чувството на внатрешен мир. „За разлика од пасивните медитативни техники, тука учиме како да останеме смирени дури и кога телото бара здив во состојба на хипоксија. Ова гради ментална отпорност, смиреност и доверба во сопствените граници“, вели проф. д-р Дикиќ.
Во практика ова значи дека со бавно и свесно дишење се враќаме кон себе, па затоа не е изненадувачки што сè повеќе луѓе го гледаат овој спорт не само како физички предизвик туку и како простор за лична промена. А таа промена, според искуствата на рекреативните нуркачи, доаѓа постепено. Прво преку контролирано дишење, потоа преку непромислено нуркање, а на крајот и преку секојдневните предизвици во кои, благодарение на вежбањето од длабочините, полесно е да се остане смирен и фокусиран.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...