Западан Балкан и ЕУ: На крајот сè е само политичка одлука

Новата методологија во преговорите за пристапување во Европската Унија (ЕУ) за земјите од Западен Балкан значи отворање шест кластери, а не 35 поединечни преговарачки поглавја, како што беше претходно.

Хрватска ги водеше преговорите за членство според претходните правила, Србија е во преговори десет години, додека Македонија и Албанија ги започнаа преговорите според новата методологија, а истото тоа ќе се случи и со Босна и Херцеговина (БиХ), која се очекува во март да ги почне преговорите.

Имено, поглавјата сè уште се присутни, но тие сега се вклучени во кластери, па со отворањето на кластерите на земјите, преговарачите истовремено отвораат повеќе поглавја, што носи подинамичен, но и попредизвикувачки процес на пристапување во ЕУ.

Kластерот еден се однесува на основите, кластерот два на внатрешниот пазар, кластерот три на конкурентноста и инклузивен раст, кластерот четири на зелената агенда и одржливото поврзување, кластерот пет на ресурсите, земјоделството и кохезијата и кластерот шест на надворешните работи.

Што носи новата методологија

Драган Тилев, државен советник за евроинтеграции во Владата на Македонија, вели дека новата методологија многу се разликува од претходните правила.

„Тоа ќе важи и за Македонија и за другите земји од Западен Балкан. Има две страни, политички момент што може да го забави процесот доколку една од членките има интерес за тоа, но, од друга страна, дава и можност за динамика. Тоа се шест кластери во кои има поглавја, па со отворањето на еден кластер отворате повеќе поглавја“, посочува Тилев.

Драган Тилев

Исто така, земјата преговарач не може да затвори кластер додека не ги затвори поглавјата во него.

На прашањето на „Блумберг Адрија“ колку е важно во пристапниот процес одредена земја да ги исполни своите задачи и колку всушност имаат влијание различни политички интереси, Тилев одговори дека новата методологија е многу политичка.

„Тоа не е само ревидирана методологија, туку навистина нова филозофија, стратегија на ЕУ, а за разлика од претходните е многу пополитичка. Политика и различни интереси, компромиси меѓу членките на ЕУ се неопходни за да се донесе одредена одлука. Северна Македонија е сведок на тоа, почувствува дека е во средината на блокадата на Грција и Бугарија. Политичките моменти се одлучувачки во секоја одлука на ЕУ, а за процесот на проширување одлуката мора да биде едногласна“, нагласува тој.

Експертот по европско право и поранешен главен правен советник на преговарачкиот тим на Владата на Република Србија, Владимир Меџак, се согласува дека преговорите за пристапување во ЕУ бараат политичка волја бидејќи се бараат политички одлуки на највисоко ниво.

„Тоа е технички процес, но во голема мера е условен од политички одлуки. За околу 90 проценти од работите не е потребна политичка одлука, туку за 10 проценти што бараат последици за оние што одлучуваат“, посочува Меџак.

Македонија и Србија се во застој, Црна Гора е најблиску до членство

Тилев смета дека според интеграцискиот процес во кој се наоѓаат, очигледно е дека Црна Гора е кандидат што би можел да стане прва членка на ЕУ. Сепак, како што додава тој, не се исклучени и другите земји, бидејќи во минатото се покажало дека ако се направат вистинските политички потези, ако навреме се носат одлуките и ако има лидерство што ги доведува реформите докрај, тогаш другите земји на Западен Балкан имаат шанса да го забрзаат процесот и да фатат чекор кон членство.

„Порано бевме први, но тоа се промени, така што нема гаранции. Сè зависи од внатрешните политички односи, како и од настаните во ЕУ. Се очекуваат избори во ЕУ, гледаме свртување надесно, исклучително е важно каква ќе биде структурата на Европскиот парламент“, посочува Тилев.

Меџак вели дека Србија сега е во време кога треба да носи тешки политички одлуки. „Застанавме на поглавјата 23 и 24, тоа е владеење на правото. Србија има сериозни проблеми и со борбата против корупцијата и со владеењето на правото, а тоа може да се види во извештаите на Европската комисија“, прецизира Меџак и како проблем ја наведува надворешната политика на Србија, што е проблем предизвикан од односот спрема санкциите кон Русија.

Пристапните преговори треба да служат за земјата да ги достигне стандардите на ЕУ. Србија, за жал, според него, не ги искористи десетгодишните преговори и уназади по политичките критериуми, односно борбата против криминалот, слободата на изразување, владеењето на правото и други параметри.

Владимир Меџак

Од друга страна, кајо што додава тој, Србија постигна напредок во економските прашања и не се уназади со усвојувањето на законодавството на ЕУ.

„Десет години не беа искористени за подобра подготовка на Србија за членство и Србија со право не е на списокот на подготвени за членство“, рече тој.

Доколку не се реши спорната ситуација во врска со спроведувањето на изборите во Србија и прашањето дали тие беа слободни и фер избори, според него, пристапните преговори на Србија би можеле да бидат „поставени на мраз“.

„Тоа е голем проблем затоа што доведува во прашање сè друго. Ако не сте демократска земја, не можете да влезете во ЕУ. Не е нормално земјата кандидат да бара меѓународна истрага за спроведување на изборите, тоа може сериозно да забави сè, иако делумно сме заглавени затоа што ништо не сме отвориле од 2021 година поради владеењето на правото, не поради Косово, како што е прикажано. Сега долеавме повеќе масло на тој оган и мора некако да се реши на позитивен начин“, заклучува Меџак.

БиХ постигна напредок, а отворањето на преговорите би било голема работа

Меџак наведува дека отворањето на преговорите, за кои ЕУ ја чека одлуката на БиХ во март, е голема работа.

„Во моментот кога ќе ги отворите преговорите, ќе му се приклучите на друг клуб, а земјите што водат преговори во самата ЕУ имаат поинаков статус од оние што не водат. Битно е да се отворат преговорите бидејќи и во ЕУ кога ќе се разгледува новото проширување, ќе се разгледува во однос на оние што ги водат преговорите“, вели Меџак.

Елвира Хабота, директорка  на Дирекцијата за европска интеграција на Босна и Херцеговина, зборувајќи за исполнувањето на барањата на ЕУ, рече дека Босна и Херцеговина неодамна го усвои Законот за спречување на перењето пари и финансирањето тероризам, има преговори и со Фронтекс, а беше воспоставена и контакт-точка со Европол, на која се чекаше подолго.

Елвира Хабота

„Направени се многу чекори, формирање координативна комисија за реформа на јавната администрација и измена на Законот за државна служба, кој е во собраниска процедура, Законот за слободен пристап до информации измени и дополнувања на Законот за високиот судски и обвинителски совет, Законот за јавни набавки, закони и препораки во однос на заштитата на основните права“, посочува Хабота.

Приоритетите што треба да се исполнат што поскоро се донесувањето на законот за спречување судир на интереси на ниво на БиХ и законот за судовите на БиХ, што, според неа, е клучно.

„Треба да го искористиме времето и да се фокусираме на она што треба да го направиме во ова малку време што го имаме. Колку повеќе резултати испорачаме, толку подобро за нас, и оставаме помалку простор некој да нè блокира. Наше е да го направиме нашиот дел“, вели Хабота.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар