За економијата на глобализацијата: Перспективи и предизвици

Глобализацијата е сеприсутна тема, а се однесува на зголемената интеграција и поврзаност на светската економија, трговија, финансии, технологија и култура. Оваа појава има значително влијание врз националните и глобалните економии, носејќи со себе голем број перспективи и предизвици.

Глобализацијата почна кога луѓето ги измислија парите како инструмент за размена на стоки, додека експанзијата на медитеранската трговија беше навестување на глобализацијата. Во тоа време, како и денес, бариери беа квалитетот на економското знаење, политичката (не)способност и нивото на достапна технологија.

Клучни аспекти

Еден од клучните аспекти на глобализацијата е зголемената трговија. Глобализацијата овозможува послободен проток на стоки и услуги меѓу земјите, што отвора нови пазарни можности и потенцијал за раст и развој. Со тоа се создаваат поволни услови за економијата и се поттикнува меѓународната соработка.

Инвестициите и финансиската интеграција се исто така важни аспекти. Таа ги олеснува странските инвестиции и привлекува капитал од други земји. Интеграцијата на финансиските пазари овозможува пристап до капитал и финансиски инструменти од целиот свет, што создава можности за раст на компаниите и развој на пазарот.

Технолошкиот напредок доведе до размена на знаења, технологии и иновации. Иновациите се шират брзо и придонесуваат за економски развој, а самиот технолошки напредок доведе до подобрување на продуктивноста во многу сектори.

Достапноста на различноста е уште еден позитивен аспект на глобализацијата. Тоа води до поголем избор и достапност на различни производи и услуги од различни делови во светот. Потрошувачите имаат можност да пристапат до различни култури, да искусат различност и да имаат корист од различни стоки и услуги.

Разбирањето на економијата на глобализацијата, нејзините перспективи и предизвици е клучно за приспособување и успешно управување со промените што ги носи таа. За да се постигне одржлив и правичен економски раст, придобивките и предизвиците треба внимателно да се балансираат.

Светот групиран во блокови

Иван Одрчиќ, аналитичар на „Блумберг Адрија“, објаснува како геополитичките и економските нарушувања често доведуваат до зајакнување на протекционизмот и фокусирање на домашната економија. Во моментов се интензивираат забраните за увоз на прехранбени производи за да се заштити домашното земјоделство, на пример житните растенија, или пак забраните за извоз за да се избегне недостиг. Меѓутоа, во помирни времиња се цели на максимална отвореност кон светот за да се зголеми извозната база, да се намалат трошоците и да се стимулира растот.

Bloomberg Adria TV

Денешното време не се разликува драстично од минатите времиња геополитички или економски, но достапноста до информации е значително поголема и побрза.

„Во сегашното светско опкружување постојат назнаки дека во изминатата деценија дојде до запирање на светската трговска размена, но исто така факт е дека светот се групира во блокови со малку побрзо темпо - и политички (идеолошки) и економски, но се консолидира и внатре во себе (денес, на пример, постои единствен економско-политички блок од 27 земји што сочинуваат една целина, додека светот пред околу 30 години беше многу пофрагментиран)“, вели Одрчиќ.

Предизвици

Глобализацијата сепак може да создаде нерамнотежа, која ќе доведе до нееднаквост меѓу земјите, но и внатре во нив. Едни земји ќе имаат поголема корист од глобализацијата, додека други ќе бидат лишени од тоа.

Пандемијата на коронавирусот ја потресе светската економија, финансиската криза што следуваше беше резултат на интеграцијата на финансиските пазари. Брзото ширење на кризата од една во друга земја доведе до нестабилност на пазарот и има сериозно влијание врз економиите. Затоа е важно да се развијат механизми за регулирање и надзор на финансискиот сектор за да се намалат ризиците.

Глобалните закони во основа останаа исти - купи (направи) евтино - продај скапо, само условите на играта се менуваат.

Двете најголеми глобални сили сè уште тргуваат меѓу себе, што во најголем дел го негира постоењето на глобално загрижувачкиот феномен на деглобализација. Математиката е едноставна - Кина мора да се отвори за да биде во чекор со развојот, додека развиениот свет мора да се отвори кон Кина за да биде конкурентен. Глобалните енергетски играчи исто така мора да се отворат кон големите економски сили за да ја задоволат нивната побарувачка за гориво. Добар пример е односот меѓу Соединетите Американски Држави (САД) и Кина, кои дејствуваат како „непријатели“ (frenemies), калибрирајќи ги политичките превирања со економска соработка.

Џо Фитер, предавач на е-лидерство на МБА-студиите на „Алгебра“, директор на Академијата за МБА-стратегиски финансии и раководител на бизнис-школата „Кели“ на Универзитетот во Индијана, вели дека денешниот свет е поларизиран и функционира на принципот на „соработка“ (coopetition).

„Ние во САД сакаме да го користиме терминот ’френемис’ (frenemies) за односите со економиите како Кина, со кои соработуваме многу, но кои ни земаат и сè позначаен дел од пазарот. Факт е дека годините на евтино и едноставно производство доведоа до тоа голем дел од индустријата да стане премногу зависен од кинескиот пазар и работна сила, така што се поставува прашањето што ако во случај на толку слабо диверзифицирана економија дојде до некакви социјални немири или природна катастрофа “, објаснува Фитер. Тој нагласува дека компаниите ќе мора да го прошират своето портфолио на индустриско производство на други пазари. „Да го наречеме тоа деглобализација или нова регионализација“.

Работна сила

Недостигот од работна сила станува важен фактор на иднината, особено во трудоинтензивните дејности. Отворањето на пазарот и конкуренцијата може да доведат до губење на работните места во одредени сектори, додека нови работни места се отвораат во други сектори. Овој процес бара приспособување на работната сила и инвестирање во образованието за да се намали негативното влијание врз вработувањето. Зголемениот развој на вештачката интелигенција води до сомнителни работни места.

Неодамнешниот развој на ЧетГПТ доведе многу работници и експерти до прашањето - дали нивното работно место е безбедно?! Со зголемениот развој на технологијата, фразата „глобално село“, која првпат ја употреби Маршал Меклуан во 1960 година, се шири од медиумите во другите сектори, вклучувајќи ја и економијата.

Токму тука се појавува нов играч на шаховската табла – Индија, со своето многубројно младо население и потенцијалот да го освои економското влијание на Кина.

Како што вели Одрчиќ, недостигот од работна сила во повеќето развиени економии станува една од современите детерминанти на среднорочната и долгорочната иднина, во која најмногу се погодени трудоинтензивните активности, „а во која Европејците се сè послаби, па затоа и глобалната трговија е под поголем фокус, за да се одржи одредено ниво на економски развој“.

Глобални индустриски активности

Јазот меѓу најсиромашните и најбогатите земји се зголемува, а производството сѐ повеќе станува меѓународно, додека извозот расте побрзо од индустриската додадена вредност.

Со воспоставувањето глобални врски, технолошкиот напредок донекаде ги „наруши“ природните бариери на заштита што некогаш штитеа одредени земји и сектори од меѓународната конкуренција. Овој технолошки пробив, поддржан од општите трендови на либерализација, игра клучна улога во одредувањето на земјите во развој во кои новите индустрии ќе го најдат своето место и каде што ќе се отворат нови пазари. Сепак, пазарите на земјите во развој денес се значително поотворени од кога било.

Брзината на комуникацијата и транспортот ја намали оддалеченоста, овозможувајќи им на извозниците поефикасен пристап до странските пазари. Од друга страна, истото скратување на оддалеченоста им носи и поповолен пристап на увозниците до странски производи, услуги и технологии. Овој феномен доведе до значително поголема достапност на пазарните информации за потрошувачите.

Во ера на забрзан технолошки напредок, економските промени доживуваат драматични трансформации, каде што некои области и компании значително повеќе се корисници на овие промени во однос на другите. Традиционалните сектори засновани на основни ресурси и преработка постепено ги губат својот удел и важност во корист на новите активности, додека високотехнолошките производи добиваат значителна важност.

Концептот на конкурентска предност се развива како одговор на две главни сили: иновацијата и прераспределбата на процесите или функциите со високи трошоци во области со пониски трошоци. Овие сили меѓусебно го интегрираат и го обликуваат пејзажот на економската активност.

 

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар