Државата годинава се задолжува повеќе од лани, но дали ги сака и парите на граѓаните

Утре државата на аукција ќе понуди 12 месечни државни записи во вредност од десетина милиони евра или 600 милиони денари. До крајот на месецот, според календарот на Министерството за финансии за емисија на државни хартии од вредност во прв и втор квартал од 2025 година, предвидена е уште една аукција која треба да се одржи на 24 јуни.

Уште колку аукции за државни хартии од вредност ќе има до крајот на годината ќе се знае кон средината на овој месец кога ќе биде објавен новиот календар за емисиите во третиот и четвртиот квартал. „Во истиот ќе бидат содржани  податоците за сите планирани задолжувања во овој период, како и детални податоци за државни хартии од вредност кои доспеваат за исплата. Што се однесува до вредноста на емисиите таа е планирана во рамките на  Буџетот за 2025 година“, велат од МФ за „Блумберг Адрија“.

На актуелниот календар, за кој Министерството за финансии напоменува дека е индикативен, останува отворена и можност за издавање граѓански обврзници. „Датумот на издавањето на граѓанските обврзници ќе биде дополнително прецизиран“. Истата назнака за издавање граѓански обврзници стоеше и на календарот за аукции на државни хартии од вредност за првата половина од минатата година, но емисија немаше до крајот на 2024 година.

„Блумберг Адрија“ праша во Министерството за финансии дали се планирани аукции за граѓански и зелени обврзници како во 2023 година, а оттаму ни одговорија дека „Министерството останува посветено на развојот на пазарот на хартии од вредност, а особено на секундарниот пазар, со континуирани напори за креирање и пласирање нови инструменти, како што претходно беа граѓанската и зелената обврзница“.

Недоумици за граѓанските обврзници

На 20 јули годинава државата треба да им исплати приноси на 1.283 граѓани што учествуваа на првата аукција на граѓански обврзници во 2023 година. Во ноември ќе бидат исплатени и 907 учесници што купуваа на втората аукција од ноември 2023 година.

Интересот за граѓанските обврзници, тогаш нов инструмент на македонскиот пазар, беше многу поголем од понудата на државата. Беа запишани над 40 милиони евра, а каматата беше позиционирана на пет отсто, или на вложени 100.000 денари, приносот изнесува 10.000 денари.

Но по смената на власта стана јасно дека новиот инструмент имал краток век на траење. Министерката за финансии Гордана Димитриеска Кочоска лани изјавуваше дека тоа задолжување е скапо.

„Граѓанската обврзница е со камата од 5 проценти со рок за достасување од две години. Ако се позајми од банките, каматата за овој рок е 3,8 проценти, а 5-6 проценти е за рок на враќање од 15 години“, изјави лани во јули министерката.

Таа додаде уште и дека за да се вратат граѓанските обврзници во игра, потребно е да се врати довербата во системот.

„И пред да станам министерка велев дека за да имате интерес за купување граѓански обврзници треба да имате доверба во институцијата. Ние треба да покажеме со дела дека тоа што го ветивме навистина и го остваруваме. Кога ќе го промениме системот и кога ќе ја вратиме комплетно довербата на граѓаните во државата, тогаш може да зборуваме за издавање граѓанска обврзница“, пишува во изјава на Димитриеска-Кочоска објавена на веб-страницата на Министерството.

Зелени обврзници

Истата 2023 година за првпат на пазарот се појави уште еден нов инструмент – зелена обврзница. Побарувачката за овие обврзници беше трипати поголема од понудата и беа запишани хартии од вредност во износ од 10 милиони евра, а приносот за ќе биде исплатен на 5 октомври годинава, каматата беше малку пониска отколку кај граѓанските обврзници – 4,75 отсто. Интерес пројавија банки, финансиски институции, но и физички лица.

Средствата што беа собрани од зелените обврзници беа насочени кон Фондот за енергетска ефикасност во рамките на Развојната банка за поволно финансирање зелени инвестиции.

Аукции за зелени обврзници сега нема на календарот за аукции на Министерството за финансии, иако аналитичарите сметаат дека тој треба да се применува за да се стимулира домашниот пазар на капитал.

„Поразумно за Македонија е да продолжи со диверзификацијата на нејзиниот долг преку зелени и малопродажни обврзници за да се стимулира домашниот пазар на капитал и да се позиционира како зелена земја, со оглед на нејзината поволна географска локација за обновливи извори на енергија“, смета главниот аналитичар на „Блумберг Адрија“, Михаил Блажековиќ.

Државата годинава запишува повеќе хартии од вредност од лани

Министерството за финансии годинава има одржано повеќе аукции на државни хартии од вредност во однос на лани. Заклучно со мај лани биле одржани седум аукции на записи и девет на обврзници. Годинава имало 12 аукции за обврзници и осум за записи.

Годинава се запишани и поголеми суми. Во пет месеци лани по основ на записи биле запишани близу 320 милиони евра (19.670.480.000 денари), а годинава сумата изнесува 416 милиони евра (25.579.720.000 денари). Каматите лани се движеле од 3,80 до 4,10 отсто, а годинава од 3,25 до 3,80 отсто.

Министерството за финансии годинава на 12 аукции за обврзници запишало 277 милиони евра (17.052.460.000 денари), а во истиот период лани на девет аукции биле собрани 274,5 милиони евра (16.882.510.000 денари). Каматата лани се движела меѓу 3,80 и 6 отсто, а годинава меѓу 3,9 и 5,1 отсто.

Јавниот долг се намали, британскиот заем е нов ризик

Податоците за јавниот долг заклучно со првиот квартал покажуваат дека тој изнесува 9,583.9 милиони евра или 57,7 отсто од БДП. Во однос на последниот квартал од 2024 година тој е намален за 4,7 п.п. или за 36 милиони евра во апсолутен износ.

Намалувањето, како што објасни Министерството, се должи на исплатата на обврски во износ од 679,4 милиони евра, од кои 500 милиони евра се по основ на еврообврзница.

Сепак, според експертите, ново задолжување во износ од 5 милијарди евра во наредните десет години, кое ќе следува по склучувањето на договорот за стратешко партнерство со Обединетото Кралство, е нов предизвик за висината на јавниот долг.

Најголем ризик според аналитичарите на „Фајнанс тинк“ се инфраструктурните проекти што ќе се реализираат со овие пари, а не се предвидени со фискалната стратегија.

„Ако овие проекти не се вклучени во постојните среднорочни буџетски проекции, нивната реализација ќе доведе до поголем дефицит од планираниот, а со тоа и до повисок јавен долг. Под претпоставка дека половина од просечниот годишен износ на британскиот заем би претставувал буџетски дефицит над проектираното ниво во фискалната стратегија, јавниот долг во 2029 година би изнесувал 65,9 отсто од БДП наспроти моментално проектираните 62,2 отсто“, се наведува во анализата на „Фајнанс тинк“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар