Спортот и приватниот капитал во секој нареден ден стануваат сè повеќе испреплетени. Продажбата на Бостон Селтикс (Boston Celtics) кон крајот на март за 6,1 милијарди долари на Бил Чисхолм, партнер и коосновач на „СТГ партнерс“ (STG Partners LLC), е најновиот доказ за тоа. Чисхолм го склучи договорот со помош од една милијарда долари од „Сикст стрит“ (Sixth Street), која поседува удел и во бејзбол тимот „Сан Франциско Џајантс“ (San Francisco Giants) и има партнерства со фудбалските клубови Реал Мадрид (Real Madrid) и ФК Барселона (FC Barcelona). (Продажбата сè уште чека одобрување од Одборот на директори на НБА.)
Каде и да погледнете, вредностите на спортските франшизи вртоглаво растат. Ова главно се должи на сè попрофитабилните договори за права за емитување, но и на фактот дека постои ограничен број професионални спортски тимови. Во 2011 година „Форбс“ (Forbes) ја процени вредноста на Бостон Селтикс на 452 милиони долари. Шампионот на Супербоул, Филаделфија Иглс (Philadelphia Eagles), тогаш проценет на 1,16 милијарди долари, сега вредат 8,3 милијарди долари, додека Лос Анџелес Доџерс (Los Angeles Dodgers), победници на минатогодишната Светска серија на бејзбол, некогаш проценети на 800 милиони долари, сега вредат 6,9 милијарди долари.
Овие проценки значат дека бројот на луѓе кои можат да си дозволат контролен пакет акции во тимовите се намалува. Дури и мал процент може да биде астрономски скап. Точните износи обично не се објавуваат јавно, но на пример кога Стивен Рос минатата година продаде 10 проценти од акциите на Мајами Долфинс (Miami Dolphins), тогаш проценети на 8,1 милијарди долари, на „Арес менаџмент“ (Ares Management Corp.), тој веројатно заработил околу 800 милиони долари. И тоа е само почетокот. Сопственоста на тим значи постојано инвестирање во тимот - учество во исплатата на платите на играчите, изградба на стадиони (кои можат да чинат до три милијарди долари), тренинг центри и развој на локални недвижности.
Фирмите за приватен капитал стануваат сè попопуларни партнери бидејќи помагаат големите проекти да се завршат побрзо. Во март, само неколку дена пред да се обврзе да ги купи Селтикс, „Сикст стрит“ купи 10 проценти од акциите на Џајантс, што ќе помогне во финансирањето на надградбата на „Оракл парк“ (Oracle Park), нивниот 26-годишен стадион. „Ова ново партнерство ни овозможува дополнително да ја зајакнеме нашата франшиза, и на теренот и во заедницата“, рече Лари Баер, претседател и извршен директор на Џајантс, во соопштението објавено со цел да се најави партнерството.
Парите на компанијата „Сикст стрит“ го заменуваат градското или државното финансирање, што е традиционален начин за финансирање на вакви проекти. Ослонувањето на локалните самоуправи за инвестиции честопати предизвикува конфликт поради противењето од даночните обврзници и политичарите, а тимовите понекогаш се закануваат дека ќе ги напуштат своите градови за да извршат притисок и да изнудат договор.
Бафало Билс (Buffalo Bills) се заканија дека ќе го напуштат градот доколку не добијат јавни средства за изградба на нов стадион, но успеаја да постигнат договор со државата Њујорк и НФЛ. Тимот се соочува со големи пречекорувања на трошоците - стадионот кој требаше да чини 1,4 милијарди долари сега се проценува дека ќе чини 2,1 милијарди долари, а остануваат уште 17 месеци до неговото отворање. Во декември семејството Пегула, сопственици на Билс, продадоа 20 проценти од акциите во тимот, вклучувајќи 10 проценти на „Арктос Партнерс“ (Arctors Partners). (Правилата на НФЛ налагаат дека фирмите за приватен капитал не можат да поседуваат повеќе од 10 проценти удел во една франшиза, додека другите големи лиги дозволуваат сопственост до 30 проценти.) „Ние обезбедуваме многу ликвидност за семејството Пегула“, изјави за „Блумберг њус“ во декември Док О’Конор, управувачки партнер на „Арктос“.
Ривалите на Билс, Канзас Сити Чифс (Kansas City Chiefs), кои во последните шест години три пати освоија Супербоул, сè уште размислуваат за преселба од Мисури во Канзас Сити, во сојузната држава Канзас, доколку не се постигне договор за финансирање на реновирањето на стадионот „ГЕХА Ароухед“ (GEHA Arrowhead) или за изградба на сосема нов објект. Канзас Сити Ројалс (Kansas City Royals), исто така од Мисури, и Чикаго Берс (Chicago Bears) исто така бараат слични договори, иако сите три тима за почеток се стремат кон јавно-приватно партнерство. Во најголем дел сопствениците на тимови не сакаат да се откажат од сопственичките удели ако можат да го избегнат тоа, дури и ако тоа значи соочување со други проблеми.
Будењето на НФЛ кога станува збор за приватниот капитал се случи во 2023 година, кога Џош Харис, основач на „26 Норт“ (26North) и коосновач на „Аполо глобал менаџмент“ (Apollo Global Management), ги купи Вашингтон Командерс (Washington Commanders) за повеќе од шест милијарди долари. Во тој момент на институционалните инвеститори не им беше дозволено да поседуваат акции. Харис инвестираше околу две милијарди долари од свои пари, собра околу три милијарди долари од партнерите и позајми уште околу една милијарда долари за да го склучи договорот. Не беше лесно да се обезбеди толку многу капитал без помош на приватен капитал.
„Имаше и други луѓе заинтересирани за Командерси, но тие не можеа да го соберат капиталот, додека јас успеав да соберам три милијарди долари - НФЛ сфати колку е тешко. Тоа ги натера да ја преиспитаат својата политика за институционален капитал“, изјави Харис за „Блумберг“ во интервју во ноември 2024 година. Малку повеќе од една година откако Харис ги купи Командерси, правилата се променија.
Едно од нештата што им одговара на сопствениците на тимови во врска со приватниот капитал е тоа што се работи за пасивни пари; Инвеститорите обично не се обидуваат да го заменат постоечкото сопствеништво. Други ограничени партнери честопати посакуваат пат до контрола на целата франшиза, што понекогаш може да предизвика преговорите да пропаднат. Исто така, институционалните инвеститори не се „брзи стартери“. На пример, „Арктос“ поседува удели во неодамнешните шампиони како што се Лос Анџелес Доџерс и Голден Стејт Вориорс (Golden State Warriors), но има и удели во тимови без такви престижни достигнувања: тимот во МЛБ Сан Диего Падрес (San Diego Padres); НБА тимовите Филаделфија 76-ерс (Philadelphia 76ers), Сакраменто Кингс (Sacramento Kings) и Јута Џез (Utah Jazz); НХЛ тимот Њу Џерси Девилс (New Jersey Devils), како и тимот на МЛС, Реал Солт Лејк (Real Salt Lake). Слично на тоа, „Сикст стрит“ инвестираше во Сан Антонио Спарс (San Antonio Spurs), кои во 2014 година не ја освоија шампионската титула. Нивното размислување е дека вредностите на овие тимови ќе се зголемат без оглед на моменталната ситуација на теренот, паркетот, мразот или стадионот.
Bloomberg
Сепак, во одреден момент, овие фирми ќе сакаат да го монетизираат својот удел. Дотогаш, дали се добри сопственици и партнери? Прерано е да се каже, а и не е баш дека компаниите за приватен капитал јавно ги објавуваат своите целни бројки за профит. Сигурно постои разбирлив страв - од навивачите, можеби и од играчите - дека овие инвеститори ќе дадат приоритет на одлуките што гарантираат добар поврат на инвестицијата, а не на оние што би можеле да ветуваат победи. Дали стадион со врвен квалитет или мултимилионски договор со некој спортист вреди за вложениот труд, ако навивачите и натаму доаѓаат на натпреварите или ги гледаат на телевизија?
„Сè уште е прерано да се каже“, рече Шон Квил, лидер во националната спортска индустрија во КПМГ (KPMG), на медиумска тркалезна маса во март. „Дали некогаш ќе стигнеме до точка каде што приватниот капитал ќе има мнозинско сопствеништво? Не знам тоа. Мислам дека тоа би била вистинска промена во начинот на кој сите спортови гледаат на сопственоста. Мислам дека со текот на времето би можеле да видиме сè поголем раст на уделите кои не се контролни“.
Досега, приватниот капитал направи само два излеза од вложувања во САД. „Дјал хоумкорт“ (Dyal HomeCourt), инвестициски фонд фокусиран на спорт во рамките на „Блу оул капитал“ (Blue Owl Capital), стана сопственик на Феникс Санс (Phoenix Suns) кога тимот беше проценет на 1,55 милијарди долари; 18 месеци подоцна, сопственикот на тимот, Роберт Сарвер, ја продаде франшизата откако истрагата на НБА утврди дека тој „очигледно ги прекршил“ стандардите за работна средина. (Сарвер негираше дека употребил зборови чувствителни во врска со расата.) Тимот беше продаден за четири милијарди долари на Мет Ишбија, извршен директор на „Јунајтед хотелс мортгеџ“ (United Wholesale Mortgage), што значеше профит од 158 проценти за „Дјал“. Единствениот друг познат излез во САД досега е излезот на „Арктос“ од сопственоста на НХЛ тимот Тампа Беј Лајтнинг (Tampa Bay Lightning), иако условите на тој договор не се познати. Во Европа, фудбалските клубови како Реал Мадрид, Барселона и Милан (AC Milan) продадоа удели на институционални инвеститори. Единствената вистинска драма се случи со „777 Партнерс“ (777 Partners), чиј договор за купување на Евертон (Everton) пропадна откако фирмата го пропушти рокот за финализација.
Со зголемувањето на вредностите на франшизите, се чини неизбежно дека лигите ќе треба да ги прилагодат своите правила за сопственост за да бидат поприлагодливи кон партнерите со големи пари. Добрата вест за сопствениците е дека ако не сакаат да соработуваат со приватен капитал, постојат обични богати луѓе. На пример, во декември сопственикот на Иглс, Џеф Лури, продаде околу осум проценти од тимот на Сузан Ким, претседателка на одборот на „Амкор технолоџи“ (Amkor Technology Inc.), компанија за полупроводници, и на Ед Песковиц, коосновач на „Јунајтед комуникејшнс груп“ (United Communications Group Inc.). Во 2019 година почина долгогодишниот сопственик на Денвер Бронкос (Denver Broncos), Пет Боулен, а се очекуваше неговите деца да го наследат тимот. Кога неговите наследници не можеа да се договорат за најдобриот начин за продолжување на работењето, го продадоа тимот за 4,65 милијарди долари. Во овој случај, мнозинскиот удел отиде кај Роб Волтон. Да бидеш наследник на „Волмарт“ (Walmart) е сосема доволно.
.webp){kind=icon}
