.webp){kind=icon}
Паузата не значи и крај на монетарното затегнување. Растот на каматните стапки може да продолжи во секој момент, а дали и кога ќе се случи тоа ќе зависи од надворешните и внатрешните ризици за раст на цените и како ќе се движат инфлациските очекувања, вели во интервју за „Блумберг Адрија“ универзитетскиот професор Марјан Петрески.
„Намалувањето на инфлацијата, особено базичната инфлација, е генерално во линија со очекувањата. Последната бројка е 6,6 отсто, а во октомври очекуваме уште пониска бројка поради базниот ефект, бидејќи лани врвот на инфлацијата беше токму во тој месец, а вториот ефект е замрзнувањето на цените. Севкупно, годината ќе ја завршиме со едноцифрена инфлација и, ако го гледаме таквиот контекст, паузата во растот на каматите е логична Ваквото паузирање имплицира дека монетарната политика останува затегната, бидејќи ризиците сè уште се присутни, а и инфлациските очекувања остануваат подигнати, меѓутоа во моментов е одлучено дека нема да има понатамошно затегнување преку овој монетарен инструмент. Но да потсетам дека во претходниот период Народната банка реагираше преку два други инструмента. Тоа е промената во задолжителната резерва, која токму во овој период ќе се одрази врз зголемена стерилизација, а претходно беа донесени и промени во насока на затегнување на макропрудентните мерки, кои стапуваат во сила во овој период. Сумирано, дали ова паузирање значи и крај на каматните стапки, не, во никој случај. Затегнувањето на монетарната политика може да продолжи во секој момент, но тоа ќе зависи од тоа како ќе се развива состојбата и како ќе се смируваат инфлациските очекувања“, вели Петрески.
Bloomberg Adria
„Нов ризик-фактор што доаѓа од глобалната сцена е и војната на Блискиот Исток. А покрај глобалните надворешни ризици, негативен ефект што може да ја подгрее инфлацијата е и домашната лабава фискална политика, особено во предизборниот период“, потенцира професорот.
„Секако дека може да има глобални импликации, особено ако конфликтот ескалира, ако се замешаат другите арапски земји. Многу е важно и како ќе се постави Иран во контекст на Хамас и во контекст на она што се случува на југот на Либан. Тоа е важно затоа што Либан е важен глобален играч на пазарот на енергенти и од тоа може да зависи развојот на состојбата на пазарите на енергенти, сето тоа понатаму да се преслика и на другите пазари, ефект што го видовме при инвазијата на Русија врз Украина. Во моментот постои ризик, но не постои материјализација на тој ризик, значи досега реагирањето на пазарите на тој конфликт би рекол е доста ограничено. Освен овој ризик, кој доаѓа од глобалната сцена на домашен план, имаме ситуација на сè уште доста подигнати инфлациски очекувања. Да забележам дека наскоро ќе влеземе и во изборен циклус, што исто така е поврзано со поголема лабавост на фискалната политика, така што и од глобалната сцена и од домашната сцена имаме одредени извори на ризици на хоризонтот, од кои секако ќе зависи дали и кога монетарната политика може да продолжи да се затегнува“, вели Петрески.
Bloomberg Adria
Петрески вели дека владините мерки како замрзнување на цените во соодветниот контекст, иако не се пазарна мерка, сепак се соодветни, но Владата не треба да го кажува датумот кога тие ќе престанат да важат, за да не се креираат очекувања за раст на цените во периодот потоа.
Bloomberg Adria
На прашањето колку фискалната политика е во координација со монетарната, односно дали фискалната експанзија се коси со напорите на Народната банка да одржи ценовна стабилност, Петрески вели дека фискалната политика е другата страна на истиот медал и исклучително е важно што презема таа.
„Клучно е Владата и Министерството за финансии во овој период да се фокусираат врз стабилизација на инфлациските очекувања, односно барем да не преземаат чекори што би ги влошиле и би притискале нагоре во инфлациските очекувања. Треба да се менаџира со дополнителен притисок врз цените, како што беше растот на ДДВ за одредени производи, иако тука морам да кажам дека проценетиот нагорен ефект од тоа зголемување е значајно помал од намалувачкиот ефект на гарантираните цени. Потребна е и посебна посветеност кон регулирање на растот на функционерските плати во разумни рамки за да ги смири очекувањата на граѓаните, а потоа да им укаже и на различни групи што бараат раст на платите дека во моментов е клучно да се зачува нивната куповна моќ, а за некои поголеми растови на плати ќе се зборува кога околностите во поглед и на растот на економијата и на цените ќе бидат поповолни“, вели Петрески.
