.webp){kind=icon}
Кога станува збор за парите, како и во животот, навременоста е сè. Проблемот е што многумина од нас прават потези во погрешна деценија.
Кога сме млади, слушаме колку е лош долгот, но прво отплаќаме погрешни заеми. Знаеме како да ги зголемиме нашите пензиски заштеди, но преземаме погрешен ризик. И кога ќе сфатиме дека плановите што сме ги правеле во младоста веќе немаат смисла, сепак продолжуваме понатаму.
Финансиските советници велат дека ваквите грешки стануваат сè почести со секоја нова генерација што преминува во нова фаза од животот. Постарата половина од генерацијата зед влегува на пазарот на трудот. Милениумците ги подигаат своите семејства и животниот стандард. Генерацијата икс, во своите најдобри години, станува новата „генерација на сендвичи“. И преостанатите бебибумери се пензионираат. Во меѓувреме, каматните стапки се повисоки отколку што беа со години, пазарот на трудот се лади, а „жирито“ сè уште не е дали САД ќе можат да избегнат рецесија.
Bloomberg Businessweek Adria
„Проблемот со претпоставките и непишаните правила е што тие се конструирани врз основа на одредена средина во одредено време“, рече Марк Струтерс, финансиски планер во „Сона велт“ (Sona Wealth). „Во сегашната средина живееме подолго, а трошоците за образование, здравствена заштита и домување растат побрзо од платите што треба да ги покријат“.
Кои се старите почетни претпоставки? Како можете да бидете сигурни дека ќе ги приспособите на вашата животна фаза? Секоја генерација, според финансиските советници, треба да внимава да ги усвои следните принципи.
ГЕНЕРАЦИЈА ЗЕД
Најновата генерација работници влегуваат на пазарот на трудот. Бидејќи тие пораснаа за време на големата рецесија, постариот дел од зед е познат по тоа што приоритет им дава на штедење и инвестирање на порана возраст во споредба со постарите генерации. Но многумина започнуваат со многу повеќе студентски долгови, дури и во споредба со милениумците.
-
Претпоставка: „Сите долгови се лоши“
Да, отплатата на долгот е добра стратегија во најширока смисла, но отплатата на долгот по секоја цена може да има неочекувани негативни страни.
Проблем: Должниците понекогаш се толку зафатени со отплата на мали долгови што не штедат за итни случаи или за исполнување други цели. Речиси секогаш е добра идеја да се отплати долгот со висока камата, како што е долгот со кредитна картичка. Сепак, многу студентски заеми имаат ниски каматни стапки до кои е тешко да се дојде досега, а нивното отплаќање побавно може да му помогне на заемопримачот да се фокусира на други цели.
Решение: „Сакам да се ослободам од долговите, но има рамнотежа што сакам да ја постигнам“, рече Даглас Бонепарт од „Боне фиде“ (Bone Fide Wealth). Тој препорачува отплата на долговите со каматна стапка над седум проценти, но посочува дека е важно да се издвои доволно готовина неколку месеци пред да се преземат порадикални чекори.
-
Претпоставка: „Треба да инвестирам во она што го знам“
Купувањето акции на компании за кои знаете нешто звучи како добра идеја. Сепак, Карен Огден, партнер во „Инвест асет менаџмент“ (Envest Asset Management), верува дека инвеститорите на генерацијата зед можеби ќе треба да ја преиспитаат немилосрдната линија на Питер Линч: „Инвестирајте во она што го знаете“.
Проблем: Генерацијата зед знае многу - можеби премногу - за технологијата. „Епл“, „Мајкрософт“ и „Амазон“ постојат подолго отколку што многумина од нив воопшто живеат. Но, тие компании можеби нема да постојат секогаш или барем нема секогаш да бидат на самиот врв.
Решение: „Мора да разберете дека на компанијата што расте брзо, како технолошка компанија, ќе има негативно влијание кога каматните стапки ќе се зголемат“, рече Огден. Таа не советува купување поединечни акции и, наместо тоа, претпочита клиентите да земат предвид повеќе разновидни фондови со кои се тргува на берзата.
-
Претпоставка: „Пазарот на трудот ќе остане силен“
Генерацијата зед почна да навлегува на пазарот на трудот исто како што и затворената побарувачка за стоки и услуги создадена по пандемијата создаде силен пазар на трудот. Сепак, овие рани искуства можеби ги оставија помладите работници со преоптимистички впечаток за нивната моќ за преговарање.
Проблем: Сите добри работи се краткотрајни. Како домино, така и зголемувањето на каматите поради инфлацијата веќе преовладуваше во корист на работодавците. Како доказ за тоа само погледнете ги масовните отпуштања во технолошкиот и банкарскиот сектор годинава или неодамнешниот притисок од страна на работодавците да ги вратат работниците во канцеларија.
Решение: „Дури и кога е тешко да ја смените работата или да преговарате за повисоки плати, постојано изградувајте ги и преоценувајте ги своите вештини“, изјави Сара Полсон, сопственичка на „Валкирија“ (Valkyrie Financial).
„Продолжете да одите на интервјуа за работа“, рече таа. „Така ја следите вашата вредност на пазарот. Не е лоша идеја да учествувате во интервјуа дури и ако го сакате она што го работите, за да видите што се нуди“.
Bloomberg Businessweek Adria
МИЛЕНИУМЦИ
Тие стануваат позрели и влегуваат во многу од оние одложени пресвртници како што се бракот, сопственоста на домот и родителството. Но повисоките трошоци за образование, домување и здравствена заштита го отежнуваат штедењето.
-
Претпоставка: „Најдобро е да се избегнат ризиците“
Истражувачите веќе некое време забележуваат дека милениумците не сакаат да ризикуваат ниту во животот ниту во инвестициите, што често им се припишува на нивните искуства стекнати за време на големата рецесија.
Проблем: Избегнувањето ризик значи и избегнување награда. За време на минатогодишниот пад на акциите, милениумците се повлекуваа од пазарот почесто од другите генерации. Тоа значеше дека тие го пропуштија и пазарниот митинг.
Решение: „Јас го гледам тоа како дел од писменоста“, вели Полсон од „Валкирија“. Таа забележува дека многу милениумци се привлечени кон 401(k)s, за кои се вели дека имаат „стабилни приноси“, но всушност се готовина што нема да го обезбеди приходот што ќе им биде потребен за финансирање на пензионирањето. „Кога ќе се објасни тоа, луѓето одлучуваат да преземат подрастични мерки“, рече таа.
За милениумците што не се подготвени да преземаат ризици, таа препорачува рочни фондови чија стратегија се менува според возраста на клиентот.
-
Претпоставка: „Финансиската независност е клучна“
Многу милениумци влегуваат во брак со екстремна независност. Тоа е одлично, но советниците се грижат за паровите што не управуваат со своите портфолија заедно.
Проблем: Партнерите со поделени портфолија може да пропуштат приходи од една страна или да преземат преголем ризик од друга страна.
„Она што обично го гледам се двајца луѓе што се премногу конзервативни“, рече Огден од „Инвест асет“ (Envest Asset Management). „Кога станува збор за ризик, важно е да ги знаете сопствените граници. Но, ако сте конзервативни и вашиот сопружник е конзервативен, а сте млади, треба да најдете начин да инвестирате некои од тие средства поагресивно.
Решение: Огден им препорачува на паровите да ги прегледуваат нивните комбинирани портфолија годишно за да се уверат дека нема слаби точки, да ги следат вкупните перформанси и да се уверат дека нивното инвестирање не е премногу ризично или премногу конзервативно.
-
Претпоставка: „Веќе треба да живеам како што живееја моите родители“
Советниците велат дека гледаат вообичаени грешки додека работниците се приближуваат до својот врв на заработка. Тие претпоставуваат дека бидејќи се во триесеттите и четириесеттите години, треба да живеат како што живееле нивните родители кога биле на таа возраст.
Проблем: Времињата се сменија. Милениумците плаќаат во просек по 328.000 долари за домови во споредба со 216.000 долари, колку што беше цената што требаше да ја платат бумерите кога беа на слична возраст. Освен тоа, професионалците во триесеттите и четириесеттите години понекогаш грешат што се споредуваат со родителите кога почнале да студираат, заборавајќи дека нивните родители во тие години доцнеле во остварувањето во кариерата, често во педесеттите и шеесеттите години.
Решение: Советниците посочуваат дека не треба да трошите повеќе додека ви се зголемува платата. „Ако работите напорно и добивате повеќе плата и сакате да го подобрите вашиот животен стил, тоа е во ред“, вели Бонепарт од „Боне фиде“ (Bone Fide Wealth). „Но, зголемете ја стапката на инвестиции како што ја зголемувате стапката на потрошувачка“.
Bloomberg Businessweek Adria
ГЕНЕРАЦИЈА ИКС
Многумина денешни четириесетгодишници и педесетгодишници ја преземаат улогата на „генерација на сендвичи“ затоа што се под притисок од грижата за децата од една страна и грижата за постарите родители од друга страна.
-
Претпоставка: „Ќе го платат факултетот како мене“
Тоа е една од најголемите и најзастарени претпоставки што Струтерс ги слуша како советник во „Сона велт“. Родител од генерацијата икс платил за факултетско образование, па очекува и неговото дете да го стори истото тоа.
Проблем: Цените на школарината на факултет вртоглаво пораснаа. Просечните трошоци за школарина и такси во четиригодишните државни училишта се зголемени за 180 отсто во последните две децении. Платите не се во чекор со нив. Тоа може да доведе до тоа ученикот да западне во многу долгови или на крајот да помогнат родителите.
„Она што обично се случува е (родителите) да попуштат“, рече Струтерс. „И тогаш, бидејќи тоа не било планирано, тие посегнуваат по резервните заштеди или пензиските заштеди.
Решение: Струтерс го повторува бруталниот факт за финансирањето на колеџот. „Парите мора да дојдат однекаде“. Планирајте, земете ги предвид сите трошоци и отворено разговарајте за тоа како ќе ги покриете за да не мора да ги стискате вашите заштеди.
-
Претпоставка: „Моите родители не сакаат да го пикам носот“
Дискусиите за наследството или потребите за долгорочна грижа на постарите родители може да бидат непријатни. Маргерита Ченг, финансиска советничка и извршна директорка во „Блу оушн“ (Blue Ocean Global Wealth), припадничка на генерацијата икс, вели дека луѓето на нејзина возраст често ја прашуваат за тоа.
Проблем: Избегнувањето на тешките теми може да ги направи работите постресни, но и поскапи, ако родителот заврши со здравствени проблеми.
Решение: Она што го советува Ченг е да ги искористите големите животни пресвртници како можност да разговарате за тешки прашања. Во нејзиниот случај таа го искористи раѓањето на нејзиното второ дете како поттик да ги натера нејзините родители да го преиспитаат нивниот план за распределба на имотот.
-
Претпоставка: „Треба да имам своја куќа“
Поседувањето куќа се смета за знак на успех и стабилност. Но неуспесите, како што се балонот на дот-ком, колапсот на пазарот на станови во 2008 година и пандемијата, оставија повеќемина од генерацијата икс надвор од пазарот отколку од претходните генерации.
Проблем: Земање 30-годишна хипотека во четириесеттите или педесеттите години може да значи дека ќе плаќате за домување до пензионирањето. Тоа, како што вели Струтерс, може да ја ограничи флексибилноста подоцна во животот.
Решение: „Изнајмувањето не е секогаш лошо“, рече Струтерс. Оставајќи го настрана емотивниот аспект на сопственоста, ако, од една страна, вашите трошоци за изнајмување се пониски од трошоците за поседување дом, а од друга страна, ја инвестирате разликата, може да постигнете поголема нето-вредност.
Bloomberg Businessweek Adria
БЕБИБУМЕРИ
Како директни корисници на повоениот брз економски развој, бебибумерите, во многу случаи постојано влегуваа во старосната граница за пензионирање со поддршка на пензиите, заштедите и социјалното осигурување. Сепак, поради долгорочната инфлација и зголемените каматни стапки, пензионерите можеби ќе треба да ги преиспитаат своите поранешни планови.
-
Претпоставка: „Ќе ја отплатам куќата пред пензија“
Добар е планот за отплата на становите пред пензионирање... Но оние што премногу агресивно се стремат кон тоа може да се откажат од придобивките од претходниот економски циклус.
Проблем: Стапките на хипотеките со години се најниски во историјата, достигнувајќи во еден момент опсег од два процента. Користењето готовина за целосно елиминирање на тој евтин долг може да се изгледа добро, но исто така може да доведе до поголем приход на пазарот или дури и создавање штедна книшка со високи приходи.
Решение: Ченг од компанијата „Блу оушн“ на една клиентка што сакала да ја исплати куќата во целост, ѝ предложила да плати половина. Клиентката била среќна што го намалила износот на долгот, но исто така продолжила да остварува приноси на пазарот.
-
Претпоставка: „Треба да се преселите таму каде што е поевтино“
Сите слушнале приказната за пензионерите што се преселуваат од скапите урбани области во традиционално поевтините држави како Аризона и Флорида.
Проблем: Картата на пазарот на недвижности е променета. Цените во заедничките пензионерски рајови, како Феникс, Мајами и Тампа, достигнуваат највисоки нивоа на сите времиња.
Решение: „Мора да имате резервен план“, рече Струтерс. Идејата да продадете куќа на скапа локација, да се преселите на поевтино место и да ја вратите разликата во својот џеб звучи добро, но треба да бидете сигурни дека вашата пресметка сè уште е на место.
-
Претпоставка: „Износот добиен кога ќе ја одземете вашата возраст од 100 треба да се инвестира во акции“
Стариот совет за распределба на средства за луѓето беше да земат 100, да ја одземат возраста од тоа и тој процент да го инвестираат во акции, а другиот износ во поконзервативни средства како обврзници.
Проблем: Живееме подолго, а работите стануваат поскапи. Многу експерти сега мислат дека на пензионерите бумери можеби ќе им требаат повеќе акции во нивните портфолија отколку на претходните генерации.
Решение: Струтерс генерално проценува дека инвеститорите треба да ги зголемат тие 100 на околу 130, што ќе го зголеми бројот на акции во портфолиото и, се надеваме, ќе резултира со повисоки приходи од пензијата.
