.webp){kind=icon}
Седејќи зад големо црно дрвено биро покрај купишта хартии, белградската адвокатка Тијана Вујовиќ вели дека веќе има закажано уште пет средби со потенцијални нови клиенти во нејзиниот план за следниот ден. Четворица од нив се Руси.
Вујовиќ(36) е специјализирана за имиграција. Таа ја обезбедува потребната документација и ги поврзува клиентите со агенти за недвижности во градот кој тивко се претвори во рај што им нуди добредојде на илјадници Руси по почетокот на инвазијата на претседателот Владимир Путин на Украина пред осум месеци. Лицата кои пристигнуваат се собираат во просторите кои нудат можност за онлајн-работење, регистрираа повеќе од 2.000 бизниси и дадоа поттик на пазарот за недвижнини. Повеќето сега бараат подолгорочно сместување, а посебно поради воената мобилизација во Русија.
„На почетокот на војната, сите клиенти бараа да изнајмат место“, рече Вујовиќ, која смета дека имала работа со најмалку 500 Руси оваа година, во нејзината канцеларија која се наоѓа во станбена зграда во центарот на Белград.
Таа додава дека во последните месеци имала многу барања за купување живеалишта, а не само за обезбедување престој.
Потезите, заедно со ескалацијата на нападите на Путин во Украина, ги направија односите на Србија со Русија понепријатни. Лидерите во Европската унија, во која Србија сака да се приклучи, го предупредија претседателот Александар Вучиќ дека неговата земја треба да одлучи на која страна е неговата земја бидејќи се спротивставува на воведување санкциите кон Москва.
„Белград беше како Казабланка во последните недели“, рече Вучиќ на 17 октомври во рамки на говорот во српската разузнавачка и безбедносна агенција, споредувајќи го градот прикажан во филмот од 1942 година како место преполно со шпиони и воени бегалци.
Според него, повеќе од 100.000 Руси и неколку стотици Украинци дошле во Србија од почетокот на конфликтот, од кои 17.000 добиле дозволи за престој. Останатите се преселиле во други земји или остануваат во Србија како посетители.
„Кога имаме гости од Русија, гледаме како западните служби ги следат, а кога имаме гости од Запад, тогаш другите ги следат нив“, рече Вучиќ.
Голем дел од Европа ги прифати руските аристократи и интелектуалци кои бегаа од болшевичката револуција во 1917 година, но еден век или нешто подоцна, оние што избегаа од политиката на својата татковина имаат малку опции во Европа. Србија, сепак, им дозволува на Русите да влезат во земјата без визи во првите 30 дена, а нејзината национална авиокомпанија ги задржа линиите до Москва и три други руски градови.
Руското присуство во Белград, град со околу 1,4 милиони жители, не е тешко да се забележи. Едно обележје е хотелот Москва, додека културниот центар Руски Дом, или Куќата на Русија се веднаш по него. Енергетскиот гигант Гаспром ПЈСЦ ја спонзорира белградска Црвена Звезда, најуспешниот фудбалски тим во земјата.
Тие врски имаат долга историја. Србија ги обнови односите со сонародничката православна Русија во 1990-тите за време на крвавиот распад на Југославија кога делови од федерацијата стекнаа независност со поддршка од Западот. Обидите на Слободан Милошевиќ да го оспори тоа на бојното поле предизвикаа санкции и изолација. Србите бараа поддршка на исток. Тие добија руска поддршка за време на бомбардирањето на НАТО во 1999 година за да се стави крај на конфликтот во Косово.
Интервјуата со некои од Русите кои неодамна се населиле покажуваат дека тие се само среќни што нашле место кое им нуди добредојде. Михаил Коростиков (33) беше шеф на меѓународната соработка за ЕСГ во Сбербанк во Москва. Почнал да бара нова работа на 25 февруари, ден по руската инвазија на Украина, и истата недела сериозно почнал да учи српски.
„Добивањето нова позиција не беше лесно бидејќи не вредеше ризикот да се ангажира Русин“, вели Коростиков, чија сопруга е Србинка.
Тој пристигнал во Белград во јуни и сега работи од далечина за невладина организација со седиште во Велика Британија.
„Ако одите во простор за соработка, сè што слушате е руски“, вели Коростиков, седејќи во бар во Врачар, богата станбена област во центарот на Белград.
„Сите ве третираат како сосед“, рече тој, раскажувајќи како му понудиле дури и бесплатна храна на пазар кога дознале дека е Русин.
„Никогаш не сум почувствувал ниту едно мало негативно чувство кон мене. Им велам на луѓето, момци, имате прекрасна земја - можеби малку неуредна“, изјави тој на 10 октомври.
По пристигнувањето, како и многу Руси, Коростиков имал 30 дена пред да му треба нов печат во пасошот.
„Тоа исто така се покажа лесно. Русите во Белград формираа групи на услугата за шифрирана пораки Телеграм и нудат простор во автомобилите кои одат до границата. На едно патување во Босна, тој пешачеше 10 минути, а потоа премина назад во Србија. Граничарот се пошегува „Здраво, другар““, рече Коростиков.
Белград им дозволува на новодојдените да најдат релативно прифатливо сместување, барем во споредба со Москва, шанса да се преселат, да започнат бизнис или барем да размислат за нивниот следен потег. Русите основаа 2.321 мали фирми и компании во Србија оваа година, главно во Белград, што е значителен пораст во однос на 158 руски компании основани во цела 2021 година, според деловниот регистар на Србија.
Белградскиот WeShare, кој управува со канцелариски простор во блескавата кула спроти зградата на српскиот парламент, доби 60 нови руски клиенти од почетокот на војната во Украина, за разлика од само неколку пред конфликтот.
Многумина бараат да ги лоцираат своите бизниси на веб-страниците на WeShare, или за физички да го користат просторот или само адресата, рече основачот и сопственик на компанијата Леон Пантелиќ.
„Тоа е неверојатен пораст на побарувачката и добиваме седум до осум нови барања секоја недела“, рече тој.
Во меѓувреме, Русите го поттикнаа пазарот за недвижнини, при што цените за изнајмување се зголемија повеќе од двојно во Белград поради зголемената побарувачка, според Катарина Лазаревиќ, која раководи со една од истакнатите агенции за недвижности во градот.
Просечен еднособен стан во центарот на Белград од 300 евра (298 американски долари) месечно се искачи на најмалку 600 евра, рече таа.
Според неа, Русите дошле во три бранови.
„Прво главно професионалци или богати поединци ги преместуваа своите бизниси за да ги избегнат санкциите, потоа семејствата во текот на летото и сега - најголемиот бран - откако Путин нареди земјата да се мобилизира. Сè што доаѓа на пазарот веднаш се исчезнува. Наскоро, нема да остане што да им понудиме во Белград“, вели таа.
