.webp){kind=icon}
Планетата беше толку топла во 2023 година што уште пред да заврши, Светската метеоролошка организација (СМО) ја прогласи за најтопла досега.
Глобалните температури беа околу 1,4 Целзиусови степени (2,5 F) над просекот од прединдустрискиот период заклучно со октомври, покажува привремениот извештај за глобалната клима на СМО за 2023 година, објавен еден месец пред крајот на годината што е остро предупредување за климатските преговарачи собрани на Блискиот Исток.
„Рекордното глобално затоплување треба да предизвика морници во кичмата на светските лидери и да ги поттикне на акција“, рече генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш во четвртокот во Дубаи на почетокот на климатскиот самит COP28. „Доживуваме климатски колапс во реално време, а ефектот е поразителен“.
Извештајот на агенцијата на Обединетите нации, исто така, вклучува мрачен преглед на најекстремните климатски настани во годината. Извештајот е презентиран пред десетици илјади глобални лидери, дипломати, стопанственици и активисти кои доаѓаат во Обединетите Арапски Емирати на двонеделни разговори за климата.
Регистрираните емисии на стакленички гасови одговорни за затоплување на планетата продолжија да се зголемуваат во 2023 година, откако минатата година достигнаа највисоко ниво на сите времиња, покажува извештајот. Ова му помогна да бидат забележани високи месечни температури на копното од јули до септември и во океаните од април до септември. Зголемената топлина ги влошува екстремните временски услови кои за возврат предизвикуваат смрт и несигурност во храната, како и раселување на милиони луѓе.
Дел од овогодишната рекордна топлина може да се припише на Ел Нињо, цикличен феномен кој се карактеризира со затоплување на источниот дел на Тихиот океан што обично води до повисоки температури и промени во временските шеми во многу делови од светот. Но, некои од областите кои доживеаја невообичаено високи температури, вклучувајќи го и североисточниот Атлантик, не одговараа на типичните обрасци поврзани со Ел Нињо, се вели во извештајот.
Bloomberg Mercury
Севкупно, содржината на топлина во океанот се искачи на највисокото ниво досега во 2023 година. Горните слоеви на океанот забележаа продолжување на трендот на затоплување, при што Јужниот Океан и Северниот и Јужниот Атлантик забележаа највисоки нивоа на топлина. Ова, заедно со влијанието на Ел Нињо и топењето на глечерите и ледените плочи, придонесе глобалното средно ниво на морињата да достигне рекордни височини, се вели во извештајот.
Површината на морскиот мраз со кој е покриен Антарктикот го достигна најниското ниво досега во 2023 година, што е втора година по ред на рекордно ниски нивоа. Арктичкиот морски мраз остана под историскиот просек за годината.
Мразот на земјата, исто така, беше погоден од рекордна топлина во 2023 година. Прелиминарните процени покажуваат дека билансот на масата на мразот на Гренланд – метрика што ја претставува разликата помеѓу акумулираниот снег и истекувањето на стопената вода – бил под долгорочниот просек, иако не толку лош како екстремниот топење забележано во последниве години. Сепак, глечерите во Северна Америка и европските Алпи немаа толку среќа и доживеаја сериозно топење во 2023 година. Во Швајцарија, глечерите изгубија околу 10 отсто од преостанатиот волумен во последните две години, додека глечерите во канадските карпести планини се разредија три пати повеќе во 2023 година отколку што имале во споредба со годишниот просек од последните две децении.
Bloomberg Mercury
Настрана глобалните бројки, 2023 година беше година на климатски катастрофи насекаде. Можеби најразорната беше бурата Даниел предизвикана од климатските промени, која предизвика екстремни поплави во Грција, Бугарија и Турција пред да се префрли преку Медитеранот и да дојде до второто копно во североисточна Либија, каде што е потврдено дека загинале 4.345 луѓе, 8.500 сè уште се водат како исчезнати, а 43.000 беа раселени.
Од друга страна, тропскиот циклон Фреди стана еден од најдолговечните тропски циклони во светот откако се формираше на почетокот на февруари и стигна до Мозамбик на 11 март. Невремето донесе силен дожд и поплави во делови од Малави и Мозамбик кои сè уште не закрепнале од невремето што го погоди регионот минатата година, што доведе до стотици смртни случаи и повеќе од 659.000 внатрешно раселени лица само во Малави.
Брзорастечките мини-шуми помагаат да се разлади пустинскиот град
Топлотните бранови во текот на летото на северната хемисфера донесоа екстремно високи температури во многу земји. Италијанска Сардинија достигна 48,2 Целзиусови степени на 24 јули, само 0,6 Целзиусови степени под рекордот на сите времиња за Европа. Температурите во Агадир, Мароко, поставија рекордно високо ниво за оваа северноафриканска земја кога достигнаа неверојатни 50,4 степени Целзиусови на 11 август.
Високите температури и недостатокот на дожд доведоа до катастрофална сезона на шумски пожари на многу места, но најмногу во Канада. Земјата ја претрпе најлошата сезона на шумски пожари во историјата. Изгорени се вкупно 18,5 милиони хектари – површина двојно поголема од Португалија. Влијанијата се проширија многу подалеку од границите на земјата, со токсични облаци од чад што се спуштаа на источниот брег на САД, па дури и стигнаа до Европа. Пожарите, исто така, доведоа до огромно зголемување на емисиите на јаглерод во Канада, демонстрирајќи ја опасната повратна врска на шумските пожари кои ги влошуваат климатските промени, што пак ги влошува климатските промени.
Bloomberg Mercury
Сушите имаа некои од најдалекусежните ефекти во 2023 година. Северозападна Африка, делови од Пиринејскиот Полуостров, Централна и Југозападна Азија, Јужна Америка и делови од САД доживеаја невообичаено ниско ниво на дожд, што доведе до големи загуби на земјоделски култури и ограничувања на водата за населението.
Во Африканскиот рог, пет последователни сушни сезони ја намалија способноста на почвата да апсорбира вода. Кога паднаа обилни дождови на почетокот на оваа година, сточарските заедници и земјоделците претрпеа загуби, а многумина беа принудени да се преселат. Поплавите раселија околу 1,4 милиони луѓе до јуни 2023 година, додавајќи ги на 2,7 милиони луѓе раселени во текот на пет последователни сушни сезони.
„Оваа година, заедниците ширум светот беа погодени од пожари, поплави и високи температури“, рече Гутереш. „Денешниот извештај покажува дека сме во голема неволја“.
