.webp){kind=icon}
„Добрите лидери прават нивните луѓе да сакаат да одат со нив“, пишува Хенри Кисинџер во својата најнова книга за лидерство.
Урсула фон дер Лаен, шефицата на извршната власт на Европската унија, се соочува со таков тест за лидерство неделава кога ќе го претстави планот за тоа како 27-те членки на блокот можат да ја преживеат зимата без руски гас, додека избегнуваат длабока економска криза.
Најголемиот предизвик ќе биде да се пренесе тешката вистина дека не постои безболна опција, а во исто време да се испрати сигурен сигнал до пазарите на стоки и да се врати довербата меѓу 450-те милиони граѓани на ЕУ и нивните лидери додека се закануваат недостиг од енергија и социјални немири.
Последното истражување на Евробарометар спроведено во јуни и јули покажува широка согласност во поддршката за Украина и санкциите против Русија. Сепак, таа поддршка опадна од април до мај бидејќи цените на струјата нагло пораснаа.
Ова не навестува добра зима, во која ќе се бара солидарност за намалување на потрошувачката на енергија за да се избегне прекин на струја, како и меѓу земјите во одржување на единствен став против Владимир Путин.
Bloomberg
Плановите на Европската комисија, објавени од Bloomberg News, вклучуваат ограничување на цените на електричната енергија и данок на неочекуван приход. Ова се вредни знаци на акција. Минатонеделниот состанок на министрите за енергетика на ЕУ, иако типично нерамномерен, беше обележан со општо признание дека е потребна интервенција за да се спречи зголемувањето на цените на енергијата. Нивоата на складиран гас од над 80 отсто нудат барем одреден оптимизам.
Сепак, ова не е време за фалење или говори за „суверенитет“ кога допрва треба да се решат деталите за политиките, особено кога Путин може да го „крене ножот“ со затворање на протокот на гас низ гасоводот „Северен тек“. Тоа би ги зголемило сметките за гас во еврозоната за околу 50 милијарди евра, над 460 милијарди евра од претходните поскапувања, според Bloomberg Economics, или 2,2 отсто од годишниот бруто домашен производ.
Пораката на Фон дер Лаен до граѓаните на ЕУ треба да биде јасна - дека оваа зима ќе бара жртви, со потенцијална потреба да се намали побарувачката на електрична енергија за 10 до 15 отсто, но и дека земјите-членки на ЕУ ќе дадат сè од себе за да ги споделат трошоците и дека снабдувањето од не-руски извори ќе биде што поголемо.
Таквата комбинација од моркови и стапови идеално би ја следела „големата спогодба“ која претходно ја претстави бриселскиот тинк-тенк Bruegel, при што земјите ги здружуваат ресурсите за поддршка на ранливите домаќинства.
Тоа би значело и промена на националните политики. На пример, германските нуклеарни централи и холандските полиња за природен гас кои се планирани за затворање треба да останат отворени. Секој извор на енергија е важен кога на фабриките им се заканува затворање, а граѓаните смрзнуваат.
Bloomberg
Со оглед на потребата од зголемување на финансиската помош, треба да има поголемо заедничко задолжување на ниво на ЕУ. Оваа политика од ерата на ковид се бореше да ја поврати силата и покрај германската воздржаност, но поголема фискална солидарност се чини фер доколку Берлин очекува неговите партнери од ЕУ да му помогнат да се одвикне од рускиот гас. Економистот на AXA IM, Жил Моек, забележува дека неодамнешниот предлог на Германија за реформирање на фискалните правила на ЕУ не ја споменува оваа клучна точка, што според него може оптимистички да се протолкува како прв чекор кон неа.
Носењето на такви одлуки бара силно политичко лидерство во време кога исчезнуваат лидерите како Ангела Меркел или Марио Драги, а луѓето како Олаф Шолц и Емануел Макрон се борат да бидат слушнати. Фон дер Лаен има шанса да ја пополни празнината и не би требало да бега од прогласување на паневропска „вонредна состојба“ што ја бара воената економија.
Со правилна реализација, може да се избегнат најлошите сценарија и да се зајакне солидарноста на начин што ќе ги увери инвеститорите во долгорочната одржливост на ЕУ. Рецесијата би можела да стане многу грда, со удар врз германскиот БДП од речиси седум отсто.
Клише е да се каже дека Европа е родена во кризи. Но, ова изгледа како јасен тест: енергетска криза поширока од нафтениот шок од 70-тите го погоди сојузот што тогаш не постоеше во вакви размери. „Не можеме да ја избегнеме цената на овој шок, но можеме да избереме како да ја дистрибуираме“, вели Ксавиер Шапард, стратег во Banque Postale Asset Management.
Прашањето е дали Европејците ќе ги следат нивните лидери, според зборовите на Кисинџер, или ќе им дадат наредба за марш.
