Невработеноста се намалува, но проблемите на пазарот се зголемуваат

Стапката на невработеноста во земјава никогаш не била пониска. Статистичките податоци покажуваат дека на крајот на првата половина од годинава изнесувала 12,5 отсто. Пред помалку од 15 години стапката изнесуваше над 30 отсто.

Ваквиот тренд го потврдуваат и податоците од Агенцијата за вработување, каде што се евидентирани сите што бараат работа. Според оваа евиденција, првпат во јули годинава бројот на невработени лица падна под 100.000. Во следните два месеца има мал пораст, но бројката и натаму е петцифрена.

Сепак, ако малку подлабоко се анализираат овие позитивни бројки, се доаѓа до констатација дека не е сè толку добро како што изгледа на прв поглед. Статистиката покажува дека бројот на работниците во некои сектори драматично се намалува.

Причините се многубројни. Главна причина е иселувањето. Други причини се прелевањето од еден во друг сектор поради поголема плата, отсуството на желба за работа и несоодветното образование.

Бројот на текстилци за 15 години се намали за 40.000

Во услови на историски најниска невработеност, бројот на работници во некогаш најголемиот индустриски сектор во земјава, текстилната индустрија, се намалил од 60.000 на 20.000. Трендот што почна пред петнаесетина години, во последните две-три години зема замав.

Податоците за бројот на работници во индустријата што минатата недела ги објави статистика покажуваат дека на месечно ниво бројот на работници кај производството на облека бележи пад од 14,8 отсто, на годишно ниво намалувањето изнесува 12,3 отсто.

Од пандемијата наваму, светот влегува од една во друга криза. Текстилната индустрија го чувствува тоа затоа што во услови на висока инфлација повеќе се троши на задоволување на основните потреби, пред сè за храна. Важноста на облеката се намалува затоа што луѓето штедат.

Кризите ги намалија нарачките

Според Ангел Димитров, претседател на Одборот на директори на АД „Мода“ од Свети Николе, кризата во Германија само го продлабочи проблемот затоа што околу 60 отсто од домашното производство оди на германскиот пазар. Тоа значи помалку нарачки, помало производство и помалку вработени.

„Стануваме скапи за нашите партнери, а тоа води до намалување на обемот на работа. За разлика од нас, има пазари каде што трошоците се значително пониски. На пример Бангладеш, таму просечната бруто-плата во секторот е 200 долари, кај достигна до 800 евра. Просечната плата во секторот достигна до 60-70 отсто од просечната државна плата, што не е случај во ниту една земја затоа што ова е сепак трудоинтензивен сектор“, вели Димитров.

Друг проблем, според Димитров, е што текстилните работници си одат од секторот и покрај растот на платите. Одат во други сектори во кои примањата се поголеми.

„Многумина од нив одат во фабриките во зоните, а таму се во сила голем број повластици поради кои ние не можеме да бидеме конкурентни“, вели Димитров.

Лошо образование

Ниту кај странските инвеститори не цветаат рози. Кај нив најголем проблем е неадекватното образование на младите работници.

Огнен Цубалевски од „ОДВ електрик“ во интервју за „Лидери“ на ТВ Блумберг Адрија се запраша како е можно да имаме толку низок критериум за луѓето што доаѓаат од средно техничко образование.

„Имаме луѓе со матура што не знаат пропорција. Имаме луѓе што се дипломирани инженери, и тоа не од некои приватни универзитети туку од скопскиот универзитет УКИМ, без минимум капацитет да работат како инженери“, објасни тој.

Според него, основно што треба да се направи е да се вратат критериумите во образованието затоа што „не секој што ќе се запише треба да матурира и не секој што се запишал треба да има факултетска диплома. Треба да се знае кој научил и кој го заслужил тоа“, вели Цубалевски.

Нови програми по мера на бизнисот

За неадекватноста на образованите програми, стопанството алармира веќе неколку години. Тие сметаат дека се неопходни промени во образованието за младите да бидат подготвени за работа по завршувањето. Во тој правец беше и дуалното средно стручно образование, но Димитров вели дека и тоа тешко дека ќе ги даде посакуваните ефекти.

„Со средното текстилно училиште во Штип соработуваат шест-седум компании. Децата од тие училишта доаѓаат на обуки, но тие не сакаат да работат во фабриките, сакаат да бидат дизајнери, а не бригадири“, вели Димитров.

И стручната фела е согласна дека недостигот од вештини и компетенции е еден од клучните проблеми за продуктивноста и за ликвидноста на компаниите.                      

Предраг Трпески, декан на Економскиот факултет во Скопје, во разговор за „Зум ин“ на ТВ Блумберг Адрија вели дека во правец на надминување на проблемот, тие веќе почнуваат да работат на новите наставни програми што треба да бидат воведени во 2027 година. „Ние денес треба да живееме во иднината за да конципираме нешто што ќе се побарува во 2030 година“, вели Трпески.

  

Обесхрабрени и без желба за работа

Не е мал бројот на лица што долго се на пазарот на трудот, а не наоѓаат работа. Податоците покажуваат дека најчесто тоа се лица над 50 години, кои се обесхрабрени и сметаат дека поради возраста никој нема да ги вработи.

Уште поголем проблем е невработеноста на жените. Секоја втора работоспособна жена во Македонија е неактивна и не бара работа. Стапката на неактивност на жените на пазарот на трудот е висока (57,2 отсто), покажуваат наводите на студијата на институтот за економски истражувања и политики „Фајнанс тинк“.

Како фактори за ниското учество на жените на пазарот на трудот студијата ги препознава: ограничената поддршка за детска грижа, недостапноста на флексибилни работни аранжмани, културните бариери и домашните обврски. Оваа ситуација води до неисполнет економски потенцијал, што негативно влијае врз економскиот раст и продуктивноста, се наведува во истражувањето.

„Половина од неактивните жени на пазарот на трудот се во категоријата домаќинки. Вредноста на работата на домаќинките е проценета на осум отсто од бруто-домашниот производ (БДП), додека вредноста на времето што жените го поминуваат во неплатена домаќинска работа и грижа се проценува на 25,3 отсто од БДП“, заклучува студијата.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар