Агресивните потези на Пекинг предизвикуваат глобален отпор

Трговската војна на Доналд Трамп ги отуѓи долгогодишните сојузници и ѝ даде можност на Кина да го придобие светот. Сега, агресивните потези на Пекинг предизвикуваат глобален отпор.

Одлуката на Кина да воведе невидени ограничувања на извозот во синџирот на снабдување со ретки минерали доминираше на состаноците на годишниот собир на светските економски лидери во Вашингтон оваа недела. Американскиот министер за финансии Скот Бесент навести формирање на нова коалиција, велејќи дека американските власти „разговараат со нашите европски сојузници, со Австралија, со Канада, со Индија и азиските демократии“ за да се оформи заеднички одговор.

Јапонскиот министер за финансии Кацунобу Като повика земјите од Г7 да се „обединат и реагираат“ на потезите на Кина, додека неговиот германски колега најави можност за заеднички одговор на блокот. Австралискиот премиер ќе отпатува во Вашингтон следната недела со надеж за договор околу синџирите за снабдување со критични минерали, додека земјите се обидуваат да ја диверзифицираат зависноста.

Сето тоа претставува ненадеен пресврт во однос на ситуацијата од пред шест месеци, кога претседателот Шји Џјинпинг ги повикуваше земјите да се обединат против највисоките американски царини воведени од Втората светска војна наваму. Иако Кина се правда дека најновите ограничувања се одговор на проширувањето на американските контроли, мерките налагаат дури и странските извозници да добијат дозволи за испраќање производи каде било во светот ако тие содржат траги од одредени кинески минерали.

„Најголемиот ризик е кинеската влада да претера“, рече Кристофер Бедор, заменик-директор за истражување на Кина во „Гавекал драгономикс“. „Нарушувањето на глобалните синџири за снабдување со ретки минерали може да создаде впечаток дека Пекинг нанесува штета на широк круг земји без очигледна причина.“

Напнатоста се зголемува додека Шји и Трамп се подготвуваат за нивната прва средба по шест години, која треба да се одржи овој месец во Јужна Кореја. Преговарачите од двете страни ќе се состанат следната недела, што може да биде можност за намалување на тензиите и продолжување на привременото примирје околу царините.

Каков и да биде компромисот, малку е веројатно дека Кина ќе се откаже од правната рамка што ја гради со години.

Bloomberg

Без разлика дали станува збор за погрешна процена од Пекинг — или за стратешки потег од суперсила која сака да ги контролира критичните синџири за снабдување — конфронтацијата што се развива претставува удар за кинеските напори да гради меѓународни партнерства. Само неколку недели претходно, пријателскиот настап на Шји со индискиот премиер Нарендра Моди испрати порака дека Кина може да биде алтернативен партнер за земјите погодени од промените во американската надворешна политика.

Ву Синбо, директор на Центарот за американски студии при Универзитетот Фудан во Шангај, се обиде да го минимизира влијанието врз трети земји. Земјите што имаат добри трговски односи со Пекинг и не се приклучуваат на американските напори за санкционирање на Кина, нема да бидат цел на новите ограничувања, рече тој.

„Ова всушност ѝ дава на Кина повеќе моќ да осигури дека другите американски сојузници нема да се приклучат на притисокот врз Кина“, изјави Ву за ТВ Блумберг. „Мислам дека Кина знае како мудро да ја одигра играта“.

Американскиот трговски претставник Џејмисон Грир даде спротивен аргумент оваа недела, предупредувајќи ги земјите за „незамисливиот“ обем на ограничувања кои, според него, би можеле да го задушат снабдувањето со сè — од системи за вештачка интелигенција до апарати за домаќинство.

„Ова го покрива целиот свет“, рече тој, посочувајќи на трговијата со паметни телефони меѓу Јужна Кореја и Австралија, како и на американските автомобили што се испраќаат во Мексико — операции кои би можеле да бидат парализирани. „Очигледно, ниту ние ниту нашите сојузници нема да прифатиме таков систем.“

Реалноста за Шји е дека неговата нова стратегија многу наликува на онаа што Вашингтон ја развиваше во последната деценија, користејќи алатки како контроли на извоз, листи на субјекти и санкции.

САД ја искористија својата мрежа на глобални демократии за да спроведат таква екстериторијална јурисдикција — нешто што Кина некогаш остро го критикуваше. Сега, охрабрен од почетниот успех со ретките минерали претходно оваа година, Пекинг не само што го прифаќа тој пристап, туку оди и чекор понатаму.

Bloomberg

Не е јасно како кинеските власти би се справиле со огромната количина административна работа што би ја барал таков систем, што значи дека можеби ќе ги применуваат мерките само кога сакаат да извршат притисок врз одреден партнер.

И покрај нестабилноста, многу западни земји ќе продолжат внимателно да ги балансираат односите со Пекинг. Само оваа недела, министрите за надворешни работи од Канада, Шпанија и Шведска ја посетуваат втората најголема економија во светот, заедно со дипломатскиот советник на францускиот претседател, Емануел Бон.

Пекинг веројатно ќе остане претпазлив во покажувањето на прекумерна моќ, бидејќи неговата економија зависи од здрав глобален производствен сектор кој ги купува неговите суровини.

За Шји, поголемиот ризик е дека владите, исплашени од тоа што Пекинг би можел да направи следно, ќе се обидат да се диверзифицираат надвор од критичните минерали.

Bloomberg

Штом земјите почнат да ја преиспитуваат својата стратегија за снабдување со ретки минерали, тие би можеле да се насочат кон други сектори каде што Кина исто така доминира, рече Алисија Гарсија Ереро, главен економист за Азија-Пацифик во „Натиксис“. „Крајната загуба, ако тоа се случи, би била многу, многу голема за Кина“, додаде таа.

ЕУ веќе размислува да ги принуди кинеските компании да предаваат технологии на европските фирми ако сакаат да работат локално. Одлуката на Холандија да преземе контрола врз компанијата „Нексперија“ покажува дека Кина може да биде во неповолна положба кога земјите се принудени да избираат. Вашингтон предупреди дека производителот на чипови ќе мора да го замени својот кинески извршен директор за да не се најде на американската црна листа.

Ако Вашингтон и Пекинг продолжат да ги користат своите економски предности како оружје, и двете страни може да го отуѓат светот, рече Скот Кенеди, висок советник во Центарот за стратешки и меѓународни студии во Вашингтон.

Тоа, според него, би можело да значи дека „другите ќе одлучат да ги обноват напорите за изградба на поредок заснован на правила“ — без Кина или САД.