.webp){kind=icon}
Не е тајна дека земјите од регионот Адрија имаат значителен геолокациски потенцијал за производство на електрична енергија од обновливи извори. Сепак, регионот Адрија сè уште значително се потпира на употребата на фосилни горива во производството на електрична енергија, што е особено изразено во Србија, Северна Македонија и Босна и Херцеговина. Во овие земји уделот на фосилните горива надминува 60 отсто. Од друга страна, Словенија и Хрватска имаат значително помал удел, пред сè благодарение на нуклеарното производство од нуклеарната централа „Кршко“.
Во 2023 година, соларниот капацитет достигна 2,3 GW, а капацитетот на ветерот достигна 1,9 GW, што е за 687 отсто и 455 отсто (соодветно) повисоко ниво во споредба со периодот пред 10 години. Проширувањето на соларните и ветерните капацитети е овозможено со државни стимулативни мерки, поевтина технологија и помали инвестициски трошоци, како и атрактивни повратни средства од инвестициите. А сепак, иако капацитетите континуирано се зголемуваат, сепак постои слаба искористеност на потенцијалот во регионот.
Според истражувањето на Меѓународната агенција за обновливи извори на енергија (ИРЕНА), потенцијалот на ветерот во Србија е 1,8 мегавати, што е три пати повеќе од капацитетот од 500 мегавати на крајот на 2023 година. Во Словенија, БиХ и Северна Македонија, исто така, постои огромен јаз во однос на проценетото ниво на капацитет на ветер. Само Хрватска, која инаку има најголем капацитет во регионот од 1,1 GW и која придонесува со дури 17 отсто во вкупното производство на електрична енергија, е единствената земја чии капацитети се над проценетите вредности кога станува збор за ветерот на копно.
Блумберг Адрија
Кога станува збор за соларната енергија, Словенија полека ја достигнува целта согласно Remap 2030 со инсталиран капацитет од 1 GW на крајот на 2023 година. Имајќи предвид дека соларните инсталации обично се со помал капацитет, само неколку мегавати, јасно е дека за да се постигне таков резултат требаше да се реализираат огромен број поединечни проекти. Од друга страна, ветерот во Словенија сè уште е речиси целосно неискористен ресурс. Словенија има само три ветерни електрани со вкупна моќност од 3 MW. Неповолните регулативи и отпорот на јавноста за изградба на ветерни електрани во контекст на заштита на животната средина предизвикаа инвеститорите од Словенија активно да инвестираат во соседните земји од регионот. „Петрол“ изгради 2 ветерни електрани во Хрватска, додека „Интеренерго“ ги проширува своите инвестиции не само во Хрватска, туку и во Босна и Херцеговина. Фондот „Алфи Грин Енерџи“ заедно со групацијата МК учествуваше во финансирањето и изградбата на ветерен парк во Србија, со вкупна моќност од 105,6 MW, кој неодамна започна со работа.
Во Србија, проценетиот потенцијал на соларен капацитет е дури 3,6 GW, додека сегашниот капацитет е едвај 4 отсто од потенцијалот, со 137 MW инсталирана моќност на крајот на 2023 година.
Големината на индивидуалните соларни проекти постепено се зголемува и некои земји од регионот најавија огромни инвестиции во овој сегмент. Една од нив е самобалансирана соларна централа од 1GW во Србија, за чија изградба на почетокот на годината беше склучен договор со „Хјундаи“ и која ќе се гради за потребите на ЕПС (српското електростопанство) на база „клуч на рака“.
Блумберг Адрија
Други студии исто така укажуваат на значителен неискористен капацитет на регионот. Според истражувањето финансирано од ЕБОР „Акциски план за обновливи извори на енергија на море во Хрватска“, проценетиот (и целосно неискористен) потенцијал на морскиот ветер е високи 25 GW, од кои 8,1 GW се ветерници прицврстени на морското дно. Моментално има 30 GW ветерни електрани инсталирани во цела Европа прицврстени на морското дно, а користењето на потенцијалот во Хрватска ќе обезбеди значителна енергетска безбедност за Европа.
