.webp){kind=icon}
Откако во 2010 година Катар беше одбран да биде домаќин на Светското првенство во фудбал во 2022 година, не престанаа да го следат контроверзии.
Поради топлата клима во оваа земја, лоцирана на Персискиот залив, не беше можно првенството традиционално да се одржи во текот на летото, па беше префрлено за периодот ноември-декември, а тоа е токму кога натпреварувањата во националните лиги се во полн ек. Па така, поради изостанувањето на важни играчи домашните натпреварувања ќе мора да паузираат шест недели. Истрагата продолжува за тоа како Катар, толку мала држава со три милиони жители и без фудбалско педигре, на тајно гласање успеа да биде одбрана за држава домаќин на Светското првенство. Здруженијата за човекови права укажуваат и го осудуваат третманот на странските работници кои ги градат стадионите, а реагираат и за сместувањето на гостинските навивачи. Но, од катарската влада на тоа одговараат дека овој настан е катализатор за подобрување на нивното работничко законодавство.
Носиме одговори на осум клучни прашања во врска со домаќинот на овогодинешното Светско фудбалско првенство, Катар.
Прочитај повеќе
Меси лансираше инвестициска фирма со фокус на спорт и технологија
Компанијата нуди помош за стартапи во спортот и технологијата, како и инвестиции во самите клубови
19.10.2022
1. Зошто е спорен изборот за домаќин на првенството?
Уште од 2010 година, кога меѓународниот фудбалски сојуз ФИФА ги додели правата на Русија и Катар за одржување на две последователни светски првенства, не престанаа да кружат обвинувања за наводно купување гласови. Двајца членови на извршниот одбор на ФИФА, од вкупно 24 задолжени за избор на домаќин на фудбалските првенства, беа суспендирани пред гласањето во 2010 година откако беа снимени како ја нудат својата поддршка за пари. Истрагата за доделувањето на улогата домаќин продолжи и во Франција. Но, тука е и тужбата покрената во САД во 2020 година, со која неколку надлежни од ФИФА се товарат за примање пари, со цел Катар да ги победи другите конкуренти. Судењето е закажано за во јануари во сојузниот суд во Њујорк. Од Катар негираат дека нуделе мито на кого било за да го добијат првенството. Од ФИФА, пак, известија дека одржувањето на првенството се случува во тие земји во согласност со целта на организацијата за ширење на фудбалот во нови региони.
2. Што има Катар од тоа?
Катар полага надежи дека Светското првенство може да ја подобри сликата за таа земја и да направи од неа туристичка и деловна дестинација од рангот на регионалниот ривал Дубаи. Светското фудбалско првенство е најгледаниот спортски настан на светот, а последно се одржа во Русија во 2018 година, кога привлече 3,6 милијарди телевизиски и онлајн гледачи. „Bloomberg Intelligence“ проценува дека за Катар ќе биде многу лесно да ги доврши инфраструктурните проекти, вредни 300 милијарди долари, пред првиот натпревар закажан за на 20 ноември. Навидум делува како огромен потфат за мала држава, но не треба да се заборави дека благодарение на огромните резерви на гас Катар е една од најбогатите земји во светот. Организаторите од првенството очекуваат економска инјекција од 17 милијарди долари, што е околу 10 проценти од ланскиот бруто домашниот производ на земјата.
3. Што е проблемот со странските работници?
Медиумските извештаи покажуваат детални примери за тоа како работниците кои се ангажирани за изградба на новите стадиони и останатата инфраструктура се изложени на нехуман третман и небезбедни работни услови. „Amnesty International“ покрена тужба против владата на Катар за несоодветна истрага за смрттта на многу мигрантски работници. Поради подготовките за Светското фудбалско првенство под лупа се најде и т.н. кафала систем, според кој за промена на работно место, враќање дома, па дури и за отварање на банкарска сметка работниците треба да имаат одобрување од работодавачот. Обединетите нации го обвинија Катар и за расна дискриминација во 2019 година и велат дека во таа земја националната определба на работниците има клучна улога за тоа како околината и работодавачот ќе се однесуваат кон нив.
4. Што велат катарските власти?
Од катарската влада ги негираат обвинувањата за лош третман на работниците и порачуваат дека за нив градат нови станбени комплекси, а ветуваат и дека ќе имаат поголема безбедност. Катар во 2020 година воведе нов закон за работа, осмислен на начин што гарантира минимална плата и ја олеснува промената на работно место, со цел, како што велат, да го демонтираат системот кафала. Правилата, кои што стапија на сила во 2021 година, дополнително ги ограничија работните часови за работниците на отворено во текот на летните горештини. Барем на хартија реформите на законот за работни односи во Катар ја прави земјата една од најатрактивните дестинации за странските работници во конкуренција со другите држави од Персискиот залив. И покрај тоа што здруженијата за заштита на човекови права признаваат дека во последната година работните услови се подобруваат, и натаму се нижат извештаи кои документираат неисплатени плати, незаконска наплата на надомест за вработување и лошо спроведување на работничкото законодавство.
5. Дали е Катар слободбна земја?
Со Катар владее катарскиот Емир, шеик Тамим бин Хамад Ал Тани, под чија контрола се владата и правосудството. Политичките партии се забранети, а мнозинството граѓани не се државјани на Катар, па имаат мали или речиси никакви политички права. Хомосексуалноста е официјално противзаконска, иако ретко се спроведуваат казни. И покрај тоа што според правилата на ФИФА на стадионите се допуштаат пораки кои промовираат права на лезбејки, хомосексуалци, бисексуалци и трансродови личности, високиот катарски службеник одговорен за безбедноста во текот на Мундијалот предупреди дека знамињата со боите на виножитото може да им бидат одземени на навивачите поради нивна безбедност и заштита од напади. „Human Rights Watch“ во март 2021 година објави извештај во кој што го повикува Катар да ја реформира патријархалноста и да ги олесни правилата и праксите според кои во моментов многу од личните одлуки на жените зависат од одобрувањето од машките членови на семејството.
6. Ќе има ли бојкот?
Играчите и фудбалските клубови во Норвешка, како и навивачите во Данска повикуваат на бојкот на првенството, но фудбалските официјални лица во земјите ја отфрлија идејата. „Amnesty“ и други организации информираат дека спроведувањето на реформите на пазарот на труд во Катар не се довршени, но повикуваат да се има на ум дека општо земено промените одат на подобро. Производителот на спортска опрема „Hummel“ порача дека ќе го промени дизајнот на дресовите на данската репрезентација бидејќи, како што велат, не сакаат да бидат лесно препознатлив бренд на турнирот за кој што илјадници луѓе го загубија животот. Градоначалничката на Париз и неколку нејзини колеги од други француски градови порачаа дека нема да поставуваат големи проектори и навивачки зони за следење на првенството. Дел од луѓето таквите одлуки ги поврзуваат со лошата состојба со човекови права во Катар, додека некои сметаат дека станува збор за финанскиски причини, високи цени на енергенсите и зимските ниски температури.
7. Што очекуваат навивачите?
Времето би требало да биде прилично пријатно. Вообичаено просечните температури во средината на ноември во Катар достигнуваат до 29 степени, а жештините во декември имаат тенденција на пад. И покрај тоа, дел од осумте отворени стадиони за првенството се опремени со разладни клима системи. Проблем има со ограничениот број хотели во Катар, па дел од навивачите ќе мора да побараат сместување во другите градови во тој регион и за натпреварите да патуваат со авион.
8. Како да се однесуваат навивачите во Катар?
Правилата за облекување во Катар се во согласност со муслиманската традиција. Жените и мажите мора да го покријат своето тело од рамената до колената во трговските центри и на најголемиот дел од јавниот простор, но во хотелите со пет ѕвездички постои флексибилност во однос на тоа правило. На искажувањето нежност во јавноста не се гледа баш пријатно и вистинска реткост е дури и држењето за рака. Консумирањето алкохол, со неколку исклучоци, е дозволено само во рестораните во состав на врвните хотели, но организаторите на Светското првенство порачаа дека туристите ќе може да пијат и во навивачките зони.
