.webp){kind=icon}
Правата вистина за милијардерите кои сами го направиле своето богатство значајно се разликува од тоа како тие би сакале да бидат претставени, бидејќи голел дел од нив всушност ја започнале својата кариера на многу привилегирани позиции што им дале предност на самиот почеток и им овозможиле полесен пат до врвот на пирамидата.
Приказните за успех постигнат од нула се голема инспирација за многумина бидејќи мотивираат и даваат надеж дека ако работиме напорно, посветено и со многу жртви, можеме да дојдеме до успех и пари за кои повеќето луѓе можат само да сонуваат.
Сепак, многу од овие приказни за човечката одлучност и подготвеност да се преземат огромни ризици кои потоа носат плодови претставуваат прилично романтизирана верзија на вистината.
И тука се поставуваат неколку клучни прашања - како навистина го стекнале своето богатство и што добиваат со вештото прескокнување на одговорот на тоа прашање или едноставно сервирање на истиот како што им одговара?
Колку самоoстварените милијардери всушност сами го постигнале своето богатство?
Корисникот на социјалните мрежи X и политички аналитичар и известувач на „Дејли бист“ (Daily Beast), Ејдан Смит, го привлече вниманието на големите медиуми како „Вашингтон пост“ (Washington Post) и „Си-ен-би-си“ (CNBC), откако на X објави дека се осврнал на оваа „искривена“ слика на најуспешните луѓе на денешницата во серија објави. во кој откри како Џеф Безос и другите подеднакво успешни бизнисмени всушност стигнале до точката каде што се денес.
Смит на својот налог за Безос го напиша следново: „Слатка пропаганда. Во реалноста, родителите на Џеф Безос му дадоа 245.573 долари за да го спречат колапсот на 'Амазон' во 1995 година. Но, тоа нема да го слушнете во медиумите, кои кога некој е сиромашен го категоризираат тоа како личен неуспех, а за богатството велат дека е резултат на личните доблести“.
Џеф Безос
Bloomberg
Судејќи според информации објавени од „Си-ен-би-си“, Безос одржал 60 состаноци со членови на семејството и потенцијални инвеститори во 1994 година со цел сите да инвестираат по 50.000 долари во „Амазон“. Само 20 од нив се согласиле, а меѓу нив биле и родителите на Безос.
Доколку Мајк и Џеки Безос, благодарение на нивната инвестиција, ги добиле и задржале акциите што ги стекнале во замена за спас на „Амазон“, тие денес би вределе 30 милијарди долари. Ако навистина го стореле тоа, би биле на листата на 30 најбогати луѓе во светот, според анализата на „Блумберг“. Всушност, нивното богатство би ги ставило пред соосновачот на „Мајкрософт“ (Microsoft), Пол Ален, па дури и пред извршниот директор на „Тесла“ (Tesla), Илон Маск.
Според Смит, слични приказни стојат зад многу други милијардери.
На пример, Бил Гејтс го опишуваат како обичен човек кој го напуштил факултетот за да ги оствари своите соништа. Во реалноста, неговата мајка, Мери Гејтс, претседателка на „Јунајте веј“ (United Way), го убедила ИБМ (IBM) да го ангажира „Мајкрософт“ (Microsoft) да му изработи оперативен систем, се вели во написот објавен од „Си-ен-би-си“.
„Гејтс е талентиран поединец, но неговата кариера никогаш немаше да се оствари доколку не беше дете на богати родители со одлични врски кои успеаја да убедат гигант како ИБМ да ѝ даде шанса на мала и непозната компанија како 'Мајкрософт' за да направи оперативен систем. Големи се шансите дека не би бил милијардер доколку се родил во просечно семејство од работничка класа“, напиша Смит во една од објавите.
Покрај парите и врските, знаењето е втората најголема предност на патот кон успехот
Кога некој не е роден во познато и моќно семејство, многу е тешко да му се објасни колкава предност всушност имаат децата на богатите родители на самиот почеток на својата кариера, дури и индиректно.
Родителите на основачот на „Фејсбук“ (Facebook), Марк Закерберг, го испратиле на академијата „Филипс Екситер“ за да биде тутор по компјутерски науки кај експертот за развој на софтвер Дејвид Њуман уште пред да влезе на факултет, откри Марк во интервју за „Њујоркер“ (New Yorker).
Според интервјуто, Њуман доаѓал еднаш неделно да работи со Марк.
„Имав многу пријатели уметници. Тие често доаѓаа да цртаат работи од кои јас би правел видео игри“, рече Закерберг во претходно споменатото интервју.
Може да се заклучи дека Закерберг е интелигентен поединец кој можеби немаше да има шанса да постигне успех доколку беше роден во просечно семејство:
Марк Закерберг
Bloomberg
„Јавноста се заинтересира за Марк бидејќи тој дојде на факултет со репутација на програмерски гениј, што немаше да биде случај доколку неговите родители немаа пари да ангажираат врвен експерт за да го научи на сè. Играта што сите ја играме едноставно не е рамноправна, бидејќи не сите родители имаат исти ресурси да им обезбедат поволности на своите деца“, напиша Смит.
Зошто богатите и моќните луѓе избегнуваат да зборуваат за своите почетоци?
Кога зборуваат за нивното потекло, многу успешни деловни луѓе кои моментално се на чело на големи ИТ компании многу ретко истакнуваат дека на самиот почеток ја имале поддршката од своето семејство, наместо тоа се свртуваат кон добро познатиот израз „самоостварен“ (анг. self-made).
Дали менувањето или криењето на минатото може да донесе одредени придобивки во сегашноста и иднината?
„Да се биде самоостварен е прилично заводлива идеја која сугерира дека секој може да го достигне врвот ако е подготвен да работи напорно и да се посвети. Постојат неколку причини за создавање на оваа перцепција“, објаснува за „Блумберг Адрија“, бизнис советникот Радомир Марковиќ.
Тој наведува дека една од причините е познатите и успешни луѓе да се претстават пред пошироката јавност како обични луѓе кои постигнале успех без посебни вложувања во нивниот развој. На овој начин тие испраќаат порака до јавноста дека е можно некој да почне од гаража и да стане еден од најбогатите луѓе во светот. „Ова особено се однесува на деловните луѓе од САД, бидејќи е целосно во согласност со американскиот сон, а не треба да се игнорира и малку поприземната причина за таквата презентација - создавање слика на уникатност, што секако му годи на нивното его“, вели Марковиќ.
Понатаму, кога станува збор за деловните партнери и општо за деловната јавност, ваквата перцепција всушност може да им помогне во понатамошниот бизнис и проширување на империјата: „Нема сомнеж дека во деловната сфера навистина има луѓе кои го стекнале своето богатство од нула, и на ваков начин тие се поврзуваат со нив на потсвесно ниво, што понатаму им олеснува да градат деловни врски“.
Последниот аспект е можеби најинтересен - бидејќи се работи за лидери на големи компании со голем број вработени, а „сите тие вработени треба да бидат мотивирани да бидат попродуктивни и задоволни, за да не почувствуваат дека им се скратуваат можностите и самите да се издигнат на повисоко ниво, па затоа е корисно да им се испрати слика дека и тие еден ден можат да бидат лидери на големи компании“, заклучува нашиот соговорник.
Дали самоостварувањето е само мит?
Истражувања покажале дека кај луѓе со повисоки примања е многу поголема веројатноста да кажат дека поединците стануваат богати првенствено затоа што работат напорно, во споредба се оние со пониски примања. Богатите, исто така, се повеќе склони својот успех да го препишат на работата, а не на други околности.
А сепак, податоците сугерираат дека најдобри показатели за богатство се околностите кои се дефинирани со самото раѓање. Се работи за фактори како што се образовното ниво на семејството или наследеното богатство - врз кои личноста нема контрола, односно кои ѝ се дадени на личноста. На пример, извештај од 2019 година од Универзитетот „Џорџ Вашингтон“ ги разгледа факторите кои ги предвидуваат образовните резултати и успехот во кариерата. Најважниот фактор бил приходот на семејството на детето, многу повеќе од интелигенцијата или интелектуалната способност на самото дете. Едноставно кажано, истражувањата сугерираат дека е подобро да се родиш богат отколку паметен.
Богатството од претходните генерации е длабоко и има долготрајни ефекти. Во една студија за меѓугенерациска мобилност (се однесува на способноста на поединците да го подобрат својот социо-економски статус во споредба со оној на нивните родители или претходните генерации), Гуглиелмо Бароне и Сауро Мочети го следеа богатството на семејствата во Фиренца, Италија, во текот на неколку генерации. Она што го открија е дека богатството на едно семејство во 2011 година може да се предвиди врз основа на богатството на нивните предци што датира од 1427 година. Значи, се исплати да се родиш во богато семејство, дури и 600 години подоцна.
Психологот Роберт Френк со децении ја проучува психологијата на среќата и долго време го забележа необичниот степен на занемарување на овие фактори. Како што пишува магазинот „Атлантик“ (Atlantic): „Кога талентираните, вредни луѓе во развиените земји постигнуваат богатство, тие обично го припишуваат својот успех на талентот и напорната работа пред сè друго. Повеќето од нив се точно свесни колку напорно работеле и колку се талентирани. Сепак, нивното секојдневно искуство дава мали потсетници за тоа колку се среќни што не се родени во некоја земја осакатена од војна, како на пример Зимбабве“.
