Светското првенство на ФИФА 2030 ќе биде единствено – главни домаќини ќе бидат Шпанија, Португалија и Мароко, а по еден свечен натпревар во чест на стогодишнината од првиот Мундијал ќе се одигра во Уругвај, Аргентина и Парагвај. За нашата публика најважниот детаљ често поминува незабележано – Мароко за првпат е домаќин на турнир од вакви размери, и тоа не како егзотична фудбалска заднина, туку како рамноправен организатор со Европа. Тоа е спортска вест, но и економски сигнал.
Во регионот сме склони да гледаме кон Запад, притоа занемарувајќи дека дел од новата индустриска географија се сели јужно од Гибралтар. Во последната деценија Мароко го консолидираше макроекономскиот курс и се отвори за инвестиции: извозот на автомобили, кабли и компоненти за електрични возила го надмина извозот на фосфати, Танжер Мед израсна во еден од најпрометните контејнерски хабови на Медитеранот, а уделот на обновливите извори во инсталираните енергетски капацитети е целно зголемен до 2030 година.
Во тој контекст, Светското првенство е повеќе од спорт – тоа е мултипликатор за инфраструктурата, туризмот, логистиката и репутацијата.
Прочитај повеќе
Крвавата војна заменета со фудбалски дресови: Руанда и Конго во бизнис-пресметка
Поминаа повеќе од две децении откако завршија крвавите конфликти меѓу Руанда и ДР Конго, во кои животот го загубија повеќе од пет милиони луѓе. Сепак, овие две земји сега водат нова форма на војување - маркетиншка војна.
10.08.2025
Отсега пренос на Бундеслигата и на Јутјуб: Инфлуенсер го урива вечниот ТВ-монопол
Бундеслигата стана првата голема европска фудбалска лига што им доделува дел од своите права за пренос во живо на креаторите на содржини.
31.08.2025
Дали финансискиот ферплеј на ФИФА ќе го спаси или ќе го задуши фудбалот?
Фудбалот денес сè повеќе потсетува на големите корпорации, а не на спортските клубови што ги знаевме пред неколку децении, поради огромните суми пари што циркулираат по разни основи.
29.07.2025
Кој ги облекува фудбалските репрезентативци во регионот Адрија?
Деновиве во светот на спортот вниманието го привлече информацијата дека два глобални брендови – „Пума“ и „Адидас“ – размислуваат да станат нови спонзори на хрватската фудбалска репрезентација.
16.07.2025
Инфраструктура: од пруга до мегастадион
Мароко веќе ја има брзата железница „Ал Борак“ (Танжер–Кенитра–Рабат–Казабланка), првата во Африка. Во пресрет на 2030 година, фокусот е на проширување кон југ, кон Маракеш и понатаму кон Агадир, на модернизација на аеродромите, како и на патните и урбаните проекти во градовите домаќини.
Во Бенслиман, помеѓу Рабат и Казабланка, никнува нов национален стадион (често споменуван како „Мохамед VI“ или „Гран стад де Казабланка“) со планиран капацитет од околу 90 илјади места – проект осмислен токму за да ги издржи најголемите барања на Мундијалот и финалните натпревари. Паралелно со него, постојните стадиони во Танжер, Рабат, Маракеш, Агадир и Фес минуваат низ фазни надградби и модернизации.
Пред Светското првенство, Мароко ќе го организира и Африканскиот куп на нации (АФКОН), одложен за почетокот на 2026 година. Тоа натпреварување всушност ќе послужи како тест за безбедносните протоколи, сообраќајните текови, хотелското сместување и оперативниот менаџмент. Токму АФКОН ќе покаже како градските власти и националната агенција за големи проекти ги имаат координирано набавките, договорите и роковите – момент во кој многу претходни домаќини се сопнале.
Туризам и потрошувачка: лекции од Катар, но со поинаква економија
За разлика од Катар 2022, мароканскиот модел не се темели на екстравагантни, од нула изградени градови. Тука тежиштето е на надградба: зголемување на хотелските капацитети во клучните центри (Казабланка, Рабат, Маракеш, Агадир, Танжер), подобрување на поврзаноста меѓу пристаништа, железници и аеродроми и создавање рути што го продолжуваат просечниот престој.
Планот е фудбалот да биде влезница за поширока потрошувачка кошница: крстосувања, сурфање на атлантскиот брег на Мароко, сахарски рути, гастрономски тури и филмски сетови во Уарзазат – понуда што обезбедува приходи од посетителите и надвор од 30-те дена на турнирот.
Индустриска приказна надвор од стадионите
Мароканскиот автомобилски кластер со години привлекува големи европски и глобални компании. „Рено/Нисан“ (Renault/Nissan) и „Стелантис“ (Stellantis) развија производствени и извозни платформи потпирајќи се на конкурентните трошоци, логистиката преку Танжер Мед и растечката мрежа на доставувачи. Паралелно се шири аеронаутичкиот екосистем – одржување, поправка и ремонт (МРО и компоненти), а енергијата од сонце и ветер („Нур Уарзазат“ и други проекти) го намалува јаглеродниот отпечаток на производството. За инвеститорите што ги следат трендовите на префрлање на производството кај пријателски пазари (френдшоринг) и приближување на изворите на снабдување (ниарсорсинг), СП 2030 претставува маркетиншки мегафон што го засилува наративот за предвидливост, капацитет и изведба.
Големите турнири често ги потценуваат трошоците. Мароко има предност со веќе изградената сообраќајна и туристичка инфраструктура, но клучните ризици остануваат: скапата градба во време на високи цени на материјалите, предизвиците на јавно-приватните партнерства и сè построгите ЕCГ-барања од спонзорите и емитерите. Вториот ризик е оперативен – навремено завршување на мегастадионoт во Бенслиман и усогласување на работите на повеќе локации. Трет ризик се геополитичките и репутациските фактори, кои понекогаш влијаат врз побарувачката за патувања и осигурителните полиси.
Зошто оваа вест е „бизнис“, а не само „спортска“
Инвестицијата во спортско-туристички бренд често создава ефекти и надвор од стадионите: го зголемува приливот на инвестиции, ја забрзува приватизацијата на проекти во сместувањето и логистиката, го поттикнува развојот на индустријата за настани и носи конгреси и саеми надвор од туристичката сезона. Во случајот на Мароко, приказната е уште поширока – државата амбициозно гради индустриски и снабдувачки синџири насочени кон европскиот пазар, со пониски трошоци и побрза испорака. Мундијалот е, поедноставено кажано, „кредит на репутацијата“ што овозможува поповолни услови за преговарање на идните проекти.
Во расправите за стадиони и спорт кај нас често се прескокнува суштинската точка: професионалниот спорт е индустрија, а јавната поддршка треба да биде врзана за општата инфраструктура и мерливи општествени цели, а не за платите на ѕвездите. Мароканскиот пример покажува како еден голем турнир може да се искористи како движечка сила за железницата, пристаништата, хотелите, дигитализацијата на границите и безбедносните протоколи. Токму таа основа создава долгорочна корист. Без неа, скапата спортска манифестација останува само еднодневен огномет.
Што следува до 2030 година
До крајот на деценијата ќе се следат три паралелни процеси: завршување на мегастадионoт и модернизација на постојните арени; проширување на брзата железница и зголемување на капацитетите на аеродромите; како и комерцијализација на медиумските и спонзорските права со построги ЕCГ-стандарди. Африканскиот куп на нации ќе послужи како генерална проба за нивото на перформанси што го бара ФИФА. За инвеститорите и претприемачите од регионот, ова е момент да го насочат погледот кон југ: партнерства во снабдувачките синџири, туристички пакети, е-спорт и навивачка забава, културни и филмски копродукции – сето тоа се сегменти што ќе растат заедно со СП 2030 и кои може да бидат привлечни и за компании од регионот Адрија.
Мароко не е само „егзотичен“ кодомаќин. Тој е студија на случај за тоа како спортот, логистиката и индустријата заедно придонесуваат за промена на позицијата на една земја во глобалната економија. Ако досега ја пропуштавте оваа вест, време е да ја вклучите во своите бизнис-планови за следните пет години – затоа што фудбалот тука навистина игра за економијата.
.webp){kind=icon}
Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...