Премиер-лигата и неколку супер клубови: Како е урнат митот за 5-те најсилни лиги во Европа

Со години европскиот фудбал се делеше на „пет најсилни лиги“ (Англија, Шпанија, Италија, Германија и Франција) и тоа беше аналитичката рамка, утврдена категорија во која се мереше моќта на пазарот, привлечноста на ѕвездите и вредноста на ТВ-правата. Сепак, летото 2025 покажа дека таа поделба повеќе нема смисла.

Денешната архитектура на европскиот фудбал изгледа сосема поинаку – постои Премиер лигата и неколку осамени супер клубови надвор од неа. Сè друго е секундарно.

Преодниот рок понуди најјасен доказ. Додека англиските клубови вкупно потрошија повеќе од три милијарди фунти, девет од десетте најголеми купувачи на континентот доаѓаа токму од Премиер-лигата. Германија, Шпанија и Италија сè уште произведуваат таленти и повремено реализираат голем трансфер, но разликата во финансискиот капацитет е толку изразена што приказната за „Топ 5“ лиги звучи како реликт од минатото.

Англиската доминација во бројки

Премиер-лигата не само што потроши најмногу, туку и според нето-билансот го остави остатокот од Европа далеку зад себе. Нето-потрошувачката на англиските клубови надмина милијарда и пол евра, додека Италија и Шпанија едвај завршија со мал плус или минус, а Бундеслигата и Лига 1 всушност забележуваат нето-извоз на таленти.

Дури и втората англиска лига, Чемпионшип, издвои околу 200 милиони фунти, што е повеќе од вкупната потрошувачка на многу респектабилни лиги. Таа фактичка состојба најдобро ја прикажува длабочината на пазарот. Во Англија, дури и клубовите од средината на табелата или од вториот ранг се куповно посилни од просекот на германските или италијанските прволигаши.

Најголемиот трансфер ова лето, преминот на Александер Исак од Њукасл во Манчестер Сити за 125 милиони фунти, остана во рамките на истата лига. Кога и најголемите трансфери се случуваат во националното првенство, станува јасно дека Англија си е сама на себе конкуренција.

Супер клубови надвор од Англија

Секако, постојат исклучоци. Баерн Минхен, Реал Мадрид, Барселона и Парис Сен-Жермен сè уште се глобални брендови кои привлекуваат внимание, комерцијални договори и ја освојуваат Лигата на шампионите. Но, тие се осамени на врвот. Нивните лиги како целина не го следат темпото.

Барселона ова лето според потрошувачка заврши на околу 80 - то место во Европа, зад клубови од средната класа на Премиер лигата. Реал Мадрид сè уште успева да доведе суперѕвезди, но во средина каде голем дел од шпанските тимови мора да продаваат за да купат. Баерн остана верен на германскиот модел – рационален, но рестриктивен и практично е осамен купувач во лига која главно произведува таленти за Англија. ПСЖ е симбол на луксуз, но и тој почна да губи играчи кон Англија.

Со други зборови: да, постојат клубови кои можат да конкурираат на Ливерпул, Арсенал или Сити на теренот. Но кога ќе се тргне рефлекторот од еден или два кои се на врвот, целата лига останува финансиски инфериорна.

Синџири на снабдување и новиот поредок

Уште еден феномен кој покажува асиметрија е таканаречената „сопственост на повеќе клубови“ (multi-club ownership). Конзорциуми од Англија и САД користат помали лиги како извори за своите гиганти. Пример е компанијата „Блуко“, сопственик на Челси и Стразбур, која купува млади таленти во Франција и потоа ги префрла во Лондон. Лига 1, наместо да биде конкурентна лига, одамна е само инкубатор.

Слична динамика важи и за Холандија, Португалија или Белгија – лиги кои секогаш биле развојни, но денес тоа го прават уште побрзо и под контрола на сопственици поврзани со Премиер лига. Додека порано Серија А или Ла Лига можеле да ги привлечат најголемите ѕвезди, сега и тие сè почесто се во улога на продавачи.

Приходите како корен на разликата

Преодниот рок е само симптом. Причината лежи во приходите. Премиер лига годишно остварува повеќе од седум милијарди евра, речиси двојно повеќе од Ла Лига или Бундеслига. ТВ-правата се продаваат глобално, на пазари од Азија до САД, додека за останатите лиги хоризонтот е речиси исклучиво домашен.

Кога тие приходи се преточуваат во платни капацитети и капитални вложувања, резултатот е логичен: Англија доминира на секој трансфер прозорец. Остатокот од Европа повремено задржува некоја ѕвезда, но системски заостанува.

Нова архитектура на европскиот фудбал може да се опише со едноставна формула: Премиер лигата како единствена вистинска „лига на моќта“, со четири глобални бренда кои надвор од неа опстојуваат благодарение на својата големина и традиција. „Топ 5“ како концепт повеќе нема смисла.

За анализа на пазарот, за следење на капиталот и за предвидување на движењето на играчите, денешната мапа е: Англиската Премиер лига плус Реал, Барса, Баерн и ПСЖ. Сè останато се помали или поголеми „станици за откуп“ на патот кон Англија.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар