„Мајкрософт“ не се обидува да го победи „Гугл“, туку се обидува да го укине пребарувањето

Години наназад, „гуглањето“ беше рефлекс – несвесна навика вградена во секојдневието на милијарди луѓе. Без разлика дали бараме рецепт, истражуваме симптоми на болест, планираме патување или купуваме нов уред, полето за пребарување на Гугл и „десетте сини линкови“ беа вратата кон интернетот и знаењето. Моделот заснован на клучни зборови, оптимизација на содржина и неизбежни кликови со децении доминираше во дигиталниот простор. Но, за само две години се случи нешто што ја менува долгогодишната парадигма: генеративната вештачка интелигенција (ВИ) ја презема улогата на водич низ информации, не само дополнувајќи ја, туку и заменувајќи ја потребата за класично пребарување.

Корисниците сè повеќе поставуваат прашања, разговараат со интелигентни агенти и добиваат контекстуални, прецизни и повеќеслојни одговори без потреба некогаш да посетат веб-страница. Со тоа влегуваме во нова ера на дигитална интеракција – онаа во која помалку пребаруваме, а повеќе комуницираме. Пребарувањето со помош на вештачка интелигенција има потенцијал да ги прераспредели моќите на интернетот и од темел да ја промени индустријата на дигиталното огласување, вредна околу 800 милијарди долари.

Целта на овој текст е да истражи каде денес се наоѓаат главните играчи во областа на ВИ пребарувањето, како изгледа новата архитектура на интернетот и што тоа значи за корисниците, компаниите, издавачите и огласувачите низ светот.

„Опен-еј-ај“ се појави како најтрансформативна сила во ВИ пребарувањето. Со лансирањето на ГПТ-4.5 и пакетот приспособените ГПТ модели, корисниците сега креираат персонализирани ВИ асистенти кои ги паметат поставките, сумираат податоци и се поврзуваат со активни извори преку функцијата за прелистување на Чат ГПТ (поддржана од Бинг). Соработката на „Опен-еј-ај“ со „Мајкрософт“ му овозможи пристап до огромна количина податоци, а интеграциите со деловни алатки – од Slack до Notion – ја вградија вештачката интелигенција во тековите на продуктивноста. Чат ГПТ стана одржлива алтернатива на веб-пребарувањето за сè – од резимеа до препораки за купување и помош при програмирање.

„Гугл“ во овој контекст има најмногу да загуби – и тоа го знае. Иако располага со неспоредлива инфраструктура, сопствени податоци за пребарување и доверба на корисниците, неговиот премин кон генеративна ВИ беше побавен и фрагментиран. Откако Бард беше преименуван во Гемини, компанијата го лансираше Search Generative Experience (SGE) – сега наречен AI Overviews – кој ги вградува ВИ резимеата на врвот на традиционалните резултати од пребарување. Сепак, повратните информации од корисниците за Гемини се мешани, поради недостиг на длабочина во разговорот и контекстуално разбирање, што кај некои предизвикува сомнеж дека „Гугл“ на тој начин можеби го штити приходот од реклами на сметка на вистинска иновација.

Bloomberg

„Мајкрософт“, благодарение на соработката со „Опен-еј-ај“, брзо ја интегрираше генеративната ВИ во Бинг, а подоцна и во Копилот – повеќеплатформски асистент вграден во Виндоус (Windows), Еџ (Edge), Офис (Office) и Азур (Azure). Предноста на „Мајкрософт“ е интеграцијата на ниво на оперативен систем: корисниците сега добиваат интелигентни одговори во ворд, ексел, аутлук, па дури и во рамки на својата работна површина. Иако уделот на Бинг на пазарот останува скромен, стратегијата на „Мајкрософт“ не е да го победи „Гугл“ во пребарувањето, туку целосно да ја елиминира потребата за пребарување.

Компанијата „Антропик“ со својот Claude 3.5 Sonnet, објавен во јуни 2025 година, позитивно ја изненади индустријата со долгорочниот контекст и разбирањето на природниот јазик. Claude е особено популарен меѓу истражувачите, професионалците и компаниите на кои им се потребни одговори богати со факти и без заблуди. Се издвојува со својата доверливост, наведување извори каде што е можно и тестирање во примени од правно пребарување до академско пишување и управување со корпоративно знаење. Силата на „Антропик“ не е во замената на повремените пребарувања на Гугл, туку во обезбедување на информации со висок степен на доверба за професионалците, каде што точноста, сигурноста и објаснувањето се најважни.

Преплексити е „Гугл за напредни корисници на вештачка интелигенција“. Комбинира генеративна ВИ со цитати, прикажувајќи точно од каде доаѓаат одговорите. Брз е, чист и оптимизиран за корисници кои сакаат разговорни резултати, но сепак бараат транспарентност. Со својот „про“ режим и функцијата „фокус“, која овозможува извлекување резултати само од академски трудови или сигурни извори, „Преплексити“ станува алатка по избор за новинари, студенти и консултанти кои сакаат синтеза без губење на оригиналните веб-извори.

„Мета“ не учествува директно во играта на пребарување. Наместо тоа, ја применува својата технологија преку асистенти базирани на Llam 3 на Ватсап, Инстаграм, Месинџер и Тредс. Овие лесни асистенти обработуваат неформални прашања, барања за купување и содржина генерирана од ВИ во поставките на четот. Иако „Мета“ не го заменува „Гугл“, се позиционира така што ќе го преземе пребарувањето во рамките на социјалните мрежи и апликациите за пораки, кои се огромен неискористен простор.

Како ВИ пребарувањето го трансформира однесувањето на корисниците

За просечниот корисник, преминот на ВИ е најмногу поттикнат од практичноста и јасноста. Наместо да скенира линкови, да чита повеќе извори и да составува одговори, корисниците сега едноставно поставуваат цело прашање и добиваат добро структуриран одговор.

Ова посебно добро функционира кај неформални прашања како: „Кој е најдобриот лаптоп под 1000 долари?“, „Што да правам во Берлин два дена?“ или „Сумирај го најновиот закон на ЕУ за вештачка интелигенција“.

ВИ исто така овозможува следење на контекстот, што е нешто што традиционалните пребарувачи никогаш не можеле. Меѓутоа, ова искуство не е без предизвици. Одговорите генерирани од вештачка интелигенција сè уште можат да „халуцинираат“, да ја погрешат намерата на корисникот или да претстават пристрасни информации. Довербата останува проблем бидејќи многу ВИ модели не ги прикажуваат изворите, а дури и кога тоа го прават, не секогаш е јасно како информациите се синтетизирани. Покрај тоа, губењето на видливоста на оригиналниот материјал подига етички и епистемолошки прашања – дали консумираме вистина или само убедливи претпоставки.

Depositphotos

Влијание врз бизнисите и дигиталната видливост

Бизнисите со години ги градеа своите дигитални стратегии според правилата на „Гугл“ преку таргетирање клучни зборови, градење повратни врски, техничка СЕО оптимизација и приспособување на содржината за мобилни уреди. Овие алатки беа основа на онлајн видливоста, директно влијаејќи на сообраќајот и профитабилноста. Меѓутоа, со доаѓањето на генеративната вештачка интелигенција, овој модел губи на значење. ВИ алатките сè почесто одговараат директно на корисничките прашања, без потреба корисникот да ја посети која било веб-страница, дури ни онаа што е на првото место во резултатите од пребарувањето.

Како резултат, има значителен пад на органскиот сообраќај, кој се движи од 20 до 50 проценти во индустрии како туризам, здравство, технолошки рецензии и финансии – токму тие сектори кои традиционално зависеле од силен СЕО. Генеративната ВИ сега станува првата точка на контакт со корисникот, што ги става бизнисите пред предизвикот да го редефинираат своето дигитално присуство од темел.

Некои компании ги приспособуваат своите стратегии преку креирање на структуриран, машински читлива содржина која полесно се интегрира во ВИ модели. Други инвестираат во партнерства со ВИ компании за да обезбедат присуство на своите информации во податоците за обука и одговори. Трети пак развиваат сопствени ВИ агенти директно на веб-сајтовите на фирмите, обидувајќи се да ги задржат корисниците во рамките на својата дигитална средина.

Во новиот екосистем, битката повеќе не е за рангирање на „Гугл“, туку за присуство во одговорите генерирани од ВУ, без јасна атрибуција, без директна монетизација и со правила кои сè уште се поставуваат.

Рекламниот бизнис пред ѕид — крај на кликнувањата, почеток на прашањата

Во транзицијата кон пристап до информации преку вештачка интелигенција, дигиталното огласување станува еден од најзагрозените сектори. Традиционалниот модел, кој се потпираше на монетизација на корисничката намера преку спонзорирани резултати од пребарување, сега се руши пред концептот на единечен ВИ одговор. Наместо листа со линкови и повеќе опции, корисниците добиваат еден концизен и убедлив одговор од ВИ моделот, без потреба од кликнување или понатамошно истражување. Со тоа се губи просторот за рекламирање, а брендови остануваат без директно влијание врз корисничките одлуки, бидејќи корисниците сè поретко ги посетуваат нивните веб-страници.

За да опстанат, огласувачите бараат нови стратегии. Се појавуваат модели како пласирање на производи преку препорака од ВИ (каде што брендови сакаат да станат еден од малкуте избори во ВИ одговорот), спонзорирање на податоци за тренинг на моделите и концептот на разговорна трговија, каде ВИ асистенти директно препорачуваат производи. Меѓутоа, овие пристапи отвораат сериозни етички прашања поврзани со тоа дали корисникот знае дека препораката е спонзорирана и дали постои гаранција за објективност.

Во свет каде довербата и автентичноста се клучни фактори за одлучување, овие предизвици ќе стануваат сè повеќе во центарот на вниманието и за регулаторите и за потрошувачите.

Редефинирање на пристапот кон знаењето

Сето ова води до една неизбежна фактичка состојба: традиционалното пребарување какво што го познаваме исчезнува. Не зборуваме само за префрлување на корисниците кон други алатки, туку за коренита промена на самиот концепт на пребарување.

Наместо корисниците да истражуваат преку хиперлинкови и да отвораат десетици јазичиња, ВИ моделите им нудат сугестивен, контекстуализиран и веродостоен одговор, без потреба да го напуштаат почетниот интерфејс.

За „Гугл“ и сите други пребарувачи, ова сценарио претставува директна закана за основниот деловен модел кој се темели на продажба на огласен простор во традиционалните резултати од пребарување. За новите играчи како „Опен-еј-ај“, „Антропик“ и „Преплексити ВИ“, ова е генерациска можност — шанса да ја преземат контролата врз примарниот начин на кој луѓето бараат, добиваат и користат информации.

Што значи ова за корисниците? Оваа промена носи побрз, персонализиран и поинтуитивен пристап кон знаењето. Наместо пребарување, имате разговор. Наместо линкови, добивате директни одговори. Сепак, цената на овој комфор е сè поголема зависност од затворени системи кои генерираат информации базирани на тренинг податоци што корисниците не можат целосно да ги видат, разберат или контролираат. Транспарентноста, проверливоста и одговорноста ќе бидат клучните фактори во идната регулатива и развојот на ВИ пребарувачите.

На крајот, пребарувањето не исчезнува, туку се трансформира. Интерфејсот се менува, динамиката на моќ се префрла, а чуварите на пристапот до информации повеќе не се традиционалните пребарувачи, туку јазичните модели и нивните творци. Оние што ова ќе го препознаат навреме — корисниците, брендови и креатори на содржина — ќе имаат предност во новата ера на дигитално откривање.

Неџад Пириќ е експерт за дигитализација.

Содржината, ставовите и мислењата изнесени во коментарите објавени на „Блумберг Адрија“ му припаѓаат на авторот и не ги претставуваат нужно ставовите на уредништвото на „Блумберг Адрија“.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар