Силниот долар направи глобален хаос, а тоа е само почеток

Џорџ Бубурас бил во својот дом во источен Мелбурн, следејќи крикет натпревар, кога телефонот ненадејно му заѕвонил.

Било доцна на 13 јули, околу 22:45 часот, но имало голема итност во пораките и повиците што доаѓале. Еврото штотуку паднало на паритет во однос на доларот, ниво кое некогаш беше речиси незамисливо, и сите - клиенти, менаџери на фондови и трговци, сакале да знаат што им препорачува Бубурас, шеф за истражување во K2 Asset Management. Неговиот одговор бил едноставен: „Не се борете со доларот во моментов“.

Нешто повеќе од еден час подоцна, дошол уште еден потрес. Банката на Канада, која како Европската и другите централни банки се бори да ја одржи својата валута стабилна во однос на доларот, испорачала целосен процентен поен зголемување на каматните стапки. Речиси никој не го очекувал ваквиот потег. Десет часа подоцна, нов шок: Монетарната управа на Сингапур скокна на девизниот пазар, објавувајќи обид да ја истисне својата валута повисоко во однос на доларот.

Bloomberg Mercury

Во овој момент, телефонот на Митул Котеча почнал непрекинато да ѕвони. Стратегот од TD Securities од Сингапур се одморал со својата сопруга во одморалиште во Тајланд. Ја прославувале нивната 25-годишнина и тој лежел на плажа при што целата сцена му се видела малку надреална. „Сето тоа се случуваше во луд краток период. Не можев да верувам во хаосот“, вели тој. 

Доларот, валутата што ја поттикнува глобалната трговија, е на пат што има малку паралели во модерната историја. Нејзиното искачување е резултат првенствено на агресивното зголемување на каматните стапки на Федералните резерви, кои се зголемија за уште 75 базични поени во средата, и остави трага на уништување: зголемување на цената на увозот на храна и продлабочување на сиромаштијата низ поголемиот дел од светот; поттикнувања на неисполнување на долговите и соборување на владата во Шри Ланка; како и огромни загуби кај инвеститорите во акции и обврзници.

Зелената банкнота сега е на највисоко ниво на сите времиња, според некои мерачи. Порасна за 15 отсто во однос на кошницата на валути од средината на 2021 година. И со тоа што ФЕД се решени да продолжат да ги зголемуваат стапките за да ја смират инфлацијата, дури и ако тоа значи потопување на американската и глобалната економија во рецесија, има малку нешта што повеќето долгогодишни набљудувачи на валутите ги посочуваат, а кои можат да го сопрат растот на доларот.

„Не постои криптонит кој веднаш ќе ја разнесе силата на доларот, додека еврозоната е попречена од војната во Украина, а растот на Кина неизвесен“, вели Вишну Варатан, шеф за економија и стратегија во Mizuho Bank Ltd. во Сингапур. „Едноставно, нема алтернатива за доларот, без разлика каде гледате, а како резултат на тоа, тој напаѓа сè друго - економии, други валути, корпоративна заработка“.

Bloomberg

Брзиот подем на американската валута се чувствува во секојдневниот живот ширум светот бидејќи таа е лубрикант за глобалната трговија, приближно 40 отсто од годишната глобална трговија од 28,5 трилиони долари се цени во зелени банкноти. Нејзиниот немилосрден пораст ризикува да создаде самоодржлива „јамка на пропаст“.

„Имате загриженост за рецесија што доведува до зајакнување на доларот, а потоа затегнување на финансиските услови што доведува до поголема загриженост за рецесија“, вели Џои Чу, стратег во HSBC Holdings Plc во Хонгконг. „Нема итно решение околу ова“, категоричен е тој.

Побарувачката за доларот е вжештена од едноставна причина: кога светските пазари полудуваат, инвеститорите бараат безбедно засолниште. И како што посочи Банката за меѓународни порамнувања, таа сигурност сега се исполнува првенствено со американскиот долар. Големината и силата на американската економија остануваат неспоредливи, државните благајни сè уште се еден од најбезбедните начини за складирање пари, а доларот сочинува лавовски дел од девизните резерви.

Некои од врвните мерачи на доларот го откриваат неговиот капацитет за натамошно зголемување. Иако Bloomberg Dollar Spot Index достигна рекорд овој месец, тој се мери само од крајот на 2004 година. Потесниот ICE US Dollar Index, сè уште е далеку под нивото забележано во 80-тите. Ќе биде потребeн раст од 54 отсто за да се врати на својот врв во 1985 година.

Сепак, околностите се поразлични овој пат, смета Брендан Мекена, стратег во Wells Fargo Securities во Њујорк. Јачината на доларот не е толку изразена, барем не сè уште, и ФЕД треба да ги намали стапките во одреден момент следната година кога економијата ќе залади, намалувајќи го притисокот врз зелената банкнота. „Координирана акција за девалвирање на доларот и поддршка на валутите на Г-10 веројатно не е голем приоритет во овој момент“, рече тој.

И покрај тоа, многу од валутите на тие големи економии страдаат. Покрај падот на еврото, јапонскиот јен падна на најниско ниво во последните 24 години, бидејќи инвеститорите се собираат кон повисоки приноси.

За многу пазари во развој штетата е уште полоша. Индиската рупија, чилеанскиот пезос и рупијата на Шри Ланка достигнаа рекордно ниско ниво оваа година и покрај напорите на некои централни банки да се обидат да го забават падот. Монетарната власт на Хонгконг купи локални долари со рекордно темпо за да ја одбрани валутата на градот, додека централната банка на Чиле започна интервенција од 25 милијарди долари откако пезосот потона за повеќе од 20 отсто за пет недели.

„Тоа нема да успее“, вели Лука Паолини, стратег во Pictet Asset Management Ltd. кој надгледува 284 милијарди долари. „Овој пораст на инфлацијата, на доларот, се настани што дефинираат генерации и тоа не е нешто за што централните банки на пазарите во развој можат да направат многу“, смета тој.

Силниот долар го зголемува профитот за производителите на нафта и извозниците на суровини, како и за меѓународните компании како што е „Тојота“ (Toyota Motor Corp.) кои остваруваат голем дел од нивната заработка во САД. Тоа е исто така благослов за американските туристи, како што е 33-годишната учителка од Фресно, Мила Иванова. „Помага кога се има посилна валута, тоа ми го зголемува буџетот“, рече Иванова во Лондон пред да замине за Шкотска и Ирска.

Но, моќната зелена банкнота ги притиска речиси сите останати.

„Само кога инвеститорите се подготвени повторно да ги прифатат средствата со висок ризик, очекуваме доларот да се сврти и тоа можеби нема да се случи додека пазарот не биде убеден дека ФЕД го менува курсот“, рече Џејн Фоли, шеф за девизна стратегија во Rabobank.

И претходно имало вакви налети на јакнење на доларот, како во 2016 или 2018 година кога ФЕД се обиде да ја заостри политиката, но со најновите податоци кои покажуваат дека инфлацијата во САД е на највисоко ниво во последните четири децении, има помалку простор за движење на ФЕД. 

Што може да го прекине циклусот? Инвеститорите од Сингапур до Њујорк теоретизираат за катализатори како што се забавувањето, јасност за тоа кога ФЕД ќе престане да ги зголемува стапките или материјално заживување на економскиот раст на Кина. Но, не е јасно кога ќе се случи нешто од тоа. Индексот на потрошувачките цени во САД се искачи на ново генерациско високо ниво од 9,1 отсто во јуни, а ФЕД не ги зголемувале стапките толку брзо уште од средината на 90-тите.

Bloomberg

Оттогаш, светската економија драматично се промени. За три децении, производствениот подем на Кина ги чуваше цените на милиони произведени добра, дури и кога трошоците за суровините се зголемуваа. Како што понудата на евтина работна сила и капитал на азиската нација конечно почна да пресушува, ценовните притисоци повторно почнаа да се зголемуваат. Потоа дојде трговската војна со САД, пандемијата и инвазијата на Путин на Украина, фрлајќи го во хаос балансираниот глобален трговски систем и предизвикувајќи зголемени цени на енергијата. Со оглед на тоа што втората по големина економија во светот сè уште се држи до својата политика за „нулта ковид“ дури и по цена на побавен раст, враќањето во нормала изгледа далечно.

Со толку многу несигурности, централните банки од Австралија до Канада имаат мал избор освен да ги следат САД и да ги зголемат трошоците за задолжување за да се борат против инфлацијата. Очекувањата за нови покачувања на каматните стапки се ревидираат повисоко од недела во недела. Притоа нема некоја јасност за тоа кога циклусот може да заврши, а малкумина инвеститори се подготвени да се обложуваат против зелената банкнота.

Во моментов нема коментари за веста. Биди прв да коментира...

Остави коментар