ОПЕК+ ќе паузира: Доаѓа ли период на поевтина нафта?

Цените на нафтата пораснаа минатата недела и продолжија да се стабилизираат на ново ниво откако групата земји ОПЕК+ објави дека ќе го замрзне зголемувањето на производството до првиот квартал од 2026 година, по ограниченото зголемување планирано за следниот месец.

Цената на нафтата Брент скокна над 65 американски долари за барел минатата недела, забележувајќи ја најдолгaта низа на раст од крајот на септември. Се запрашавме дали станува збор само за краткорочна осцилација или дали ова е веќе подготовка за фискалната 2026 година, барем за оние земји каде што цената на нафтата значително го полни буџетот.

Човек би рекол кому му е гајле која е фискалната и производствената гранична цена на нафтата, односно цената на нафтата потребна за „државата“ да го балансира својот буџет (односно приходите да ги покријат расходите). Но, на Блискиот Исток, во Казахстан и Русија, ситуацијата е сосема поинаква. Очекуваниот пад на цената на нафтата би можел да има некои прекршувачки точки, па затоа би било корисно однапред да се знае кои се тие.

Осумте земји од ОПЕК+ на состанокот одржан оваа недела, откако ги разгледаа глобалните и пазарните услови и очекувања, а пред сè нафтените залихи, ја потврдија договорената корекција на производството за дополнителни 137.000 барели дневно, но само за декември.

По декември, поради сезонските влијанија, осумте земји, исто така, одлучија да го паузираат зголемувањето на производството во првиот квартал од 2026 година. Гореспоменатата неделна одлука доаѓа во време кога пазарот се соочува со можноста за растечки глобален вишок на понуда, откако суровата нафта од типот Брент изгуби приближно 10 проценти од својата вредност во текот на изминатите три месеци. Цените се опоравија минатата недела од петмесечните минимуми откако американските санкции врз Русија се заострија, што покрена прашања за идното снабдување од овој голем извозник.

Земјите од ОПЕК+ повторија дека производството од 1,65 милиони барели дневно може делумно или целосно да се обнови, во зависност од развојот на пазарните услови. Одлуката за замрзнување на зголемувањето, почнувајќи од следната година, ги одразува очекувањата за сезонско забавување на побарувачката. Се чини дека пазарот тешко би можел да апсорбира дополнителни количини нафта, особено ако прекините во снабдувањето од Русија се покажат како привремени.

Паузирањето на понатамошното зголемено производство има своја причина во контролата на цените и поради фискалната гранична цена, а секако и производствената гранична цена на нафтата.

Повеќето земји од ОПЕК+, вклучувајќи ја и клучната Саудиска Арабија, имаат потреба од значително повисоки цени на нафтата за да ги покријат буџетските расходи, што укажува на големата зависност на државниот буџет од приходите од нафта, а не на тоа колкави цени на нафтата можеме да очекуваме. Земји како ОАЕ и Оман имаат релативно ниска фискална гранична цена во споредба со другите членови на ОПЕК+, што укажува на подобрена фискална дисциплина и напредок во економската диверзификација.

Државните интервенции се релативно ограничени во сценариото на глобално економско забавување кога доминираат движењата на пазарот. Зголеменото производство надвор од земјите од ОПЕК+ и достапниот капацитет во рамките на ОПЕК+ би можеле да ја одржат понудата стабилна, обезбедувајќи заштита од потенцијални нарушувања. Тоа би го направило зголемувањето на цените на нафтата малку веројатно и би ги охрабрило производителите да се фокусираат на зачувување на готовина, наместо на проширување. Резултатот веројатно ќе биде продолжен циклус на пониски цени што охрабрува порационално работење и разумно трошење - создавајќи услови за закрепнување дури по 2026 година.

 

Со Брент по цена од 50 - 60 американски долари за барел, производителите на нафта би се фокусирале на најпрофитабилните бунари - особено во централниот дел од Пермскиот басен (САД - Тексас, Ново Мексико). Започнувањето нови проекти станува профитабилно само кога цената на нафтата се движи барем во опсег од 60 до 65 американски долари. Потрошувачката веројатно би се намалила, а помалку ветувачките депозити би биле ставени на чекање, додека компаниите би дале приоритет на силните биланси пред брзиот раст. Индустријата би можела да продолжи да се консолидира, потпирајќи се на големите аквизиции во 2024 и 2025 година, како што се спојувањата „Ексон-Пиноир“ (Exxon-Pioneer), „Шеврон-Хес“ (Chevron-Hess) и „Коноко Филипс-Маратон“ (ConocoPhillips-Marathon), со веројатни дополнителни преземања. Поголемите, интегрирани играчи би можеле да се потпрат на профитот од рафинериите колку што им дозволуваат нивните маржи, додека европските нафтени компании дополнително би ги забавиле инвестициите во енергетската транзиција за да ги заштитат парите. Компаниите за услуги за нафтени полиња би можеле да бидат првите што ќе го почувствуваат забавувањето, бидејќи намалувањето на бројот на активни бунари ја намалува побарувачката за опрема.

Кога станува збор за цената на нафтата по која производството на нафта е економски профитабилно за производителот (односно ги покрива трошоците за производство), знаеме дека е приближно 30 американски долари за регионот на Блискиот Исток, а дека е 50 американски долари кога станува збор за „Shale oil“ (нафта од шкрилци). Технолошкиот напредок носи подобри показатели, но според најновите достапни информации за водечките земји од ОПЕК и земјите надвор од ОПЕК, видете ја табелата.

Производителите со ниски трошоци како „Сауди Арамко“ остануваат високо профитабилни дури и за време на пад на цените. Русија има релативно ниски трошоци за производство, но има потреба од значително повисока цена на нафтата за да го балансира својот буџет, особено поради санкциите. Американскиот шкрилец (Shale oil) и новите нафтени полиња го поттикнуваат растот надвор од ОПЕК. Нестабилноста на пазарот на нафта продолжува да биде резултат на одлуките за снабдување и глобалното расположение.

Анализата на фискалната и производствената гранична цена на нафтата покажува дека повеќето земји на ОПЕК+ имаат голема зависност на државниот буџет од приходите од нафта, додека во исто време трошоците за производство остануваат релативно ниски, особено во земјите од Блискиот Исток. Во услови на нестабилност на пазарот и сезонски пад на побарувачката, земјите-членки на ОПЕК+ се стремат да балансираат помеѓу контролата на снабдувањето и фискалната одржливост. Во исто време, производителите кои не се членки на ОПЕК, како што се САД и Канада, се соочуваат со повисоки трошоци за производство, што ги прави поранливи на пад на цените.

Во сценариото со цени на нафтата од типот Брент помеѓу 50 и 60 американски долари за барел, фокусот на производителите се пренасочува кон најпрофитабилните бунари, рационализација на трошоците и зачувување на ликвидноста. Исто така, треба да се има предвид дека американската администрација, исто така, се залага за пониски цени на горивата, па дури и во тој дел предложеното сценарио се чини најверојатно.

Продолжен циклус на пониски цени би можел да поттикне консолидација на индустријата, намалени инвестиции и повнимателен пристап кон развојот на нови проекти, со можност за закрепнување дури по 2026 година.