Нова парадигма: Цените на златото и акциите се движат во иста насока

Управувањето со пари постојано носи нови моменти, што не е изненадувачки, бидејќи колку и да сакаме да најавиме нова ера и употреба на вештачката интелигенција во финансиите, зад управувањето со пари во секојдневниот живот сè уште стојат човечки одлуки. Така доаѓаме до еден интересен парадокс – цените на акциите и на златото имаат ист правец, односно инвеститорите денес ги третираат златото и акциите како чувари на вредност во свет на фискална експанзија и „отпорна“ инфлација.

Златото е во пораст за повеќе од 60 проценти, додека индексот S&P 500 е во пораст нешто над 13 проценти оваа година. Двете класи на средства достигнуваат рекордни нивоа, па дури и златото изгледа посјајно отколку во времето на златниот стандард.

Оваа конвергенција може да сигнализира преодна фаза на глобалните пазари, каде што традиционалните корелации се распаѓаат и се нагласува важноста на диверзификацијата на средствата, како и насочувањето на вниманието кон макроекономските стратегии.

Во првата четвртина од овој век се чини дека има повеќе неизвесност, бидејќи најпропулзивна класа на средства беше златото, а значаен пресврт се случи во последните две години, со враќањето на сè поголеми количества злато во портфолијата на централните банки.

Историски гледано, златото и акциите имаа тенденција да се движат во спротивни насоки. Златото претставува неризично (risk off) средство, кое расте во периоди на неизвесност, инфлација и опаѓање на каматните стапки. Наспроти тоа, општото мислење е дека акциите се ризични (risk on) средства, кои растат во периоди на економски раст и оптимизам за раст на заработката. Сепак, гледано во целина во овие 25 години, постои висока корелација помеѓу златото и цените на акциите.

 

 

Постојат силни статистички и историски докази за конвергенција меѓу цената на златото и американскиот државен долг, особено во последните пет децении. Овој однос не е совршено линеарен, но е позитивно корелиран, особено во периоди на фискален стрес, инфлациски притисок и геополитичка неизвесност.

Сепак, гледано на годишно ниво во некои минати години, движењето во спротивни насоки беше реалност – не само за златото и акциите, туку и акциите не покажаа позитивен одговор на фискалната експанзија, на пример во 2001 година.

 

 

Економскиот „бум“ по финансиската криза од 2008 година исто така беше обележан со спротивно движење на берзанскиот пазар и побарувачката за злато. На годишно ниво, таквата динамика беше присутна сè до втората половина на 2024 година, кога цената на златото продолжи нагло да расте, а берзанскиот пазар стана сè повеќе поврзан со фискалната експанзија – барем така покажува регресиската анализа, која укажува дека растот на берзанскиот пазар е поврзан со растот на американскиот долг, за разлика од растот на цената на златото.

Ова повторно е видливо и во корелацијата меѓу златото и индексот S&P 500 – во 2025 година постои позитивна корелација, но таа е умерена кога станува збор за златото и акциите, а е висока кога се споредува растот на американскиот долг со растот на берзанскиот пазар.

 

 

Истраживме што ја предизвика таа „преклопна“ динамика што ја „задуши“ постојната дихотомија, односно зошто инвеститорите денес, во услови на фискална експанзија и присутна инфлација, позитивно гледаат и на златото и на акциите.

Во корист на растот на цената на златото оди слабеењето на американскиот долар, кој оваа година е сè уште 12 проценти послаб во однос на еврото од почетокот на годината. Сепак, истовремено тоа ги направи американските акции попривлечни за странски инвеститори. Понатаму, централните банки започнаа да го намалуваат уделот на американскиот долар во своите резерви и се враќаат кон „фиат валутата“ – златото. Овој тренд е особено изразен во Кина и на пазарите во земјите во развој, кои сè поактивно купуваат злато.

Исто така, според податоците од Глобалниот совет за злато (Global Gold Council), побарувачката за инвестициско злато само во вториот квартал (значи пред скокот во август) порасна за 78 отсто и изнесуваше 477,2 тони или 38 проценти од вкупната побарувачка, додека во вториот квартал од минатата година изнесуваше само 11,5 проценти од вкупната побарувачка за злато. Трет аргумент во корист на златото е загриженоста околу стагфлацијата, односно растечката инфлација како резултат на продолжената фискална експанзија и забавениот економски раст.

Сепак, присутен е позитивен сентимент на берзанскиот пазар. Фискалната експанзија во Америка е присутна уште од 2008 година, без оглед на рестриктивната монетарна политика. Тоа е видливо преку растот на државниот долг, а инвестициите на американската администрација во „стратешки“ индустрии дополнително ја поттикнуваат побарувачката за акции.

Понатаму, најавите за намалување на основните каматни стапки во Америка дополнително ги поттикнаа инвеститорите кон акции, со очекување дека „евтиниот“ капитал ќе има уште поголем позитивен придонес за економијата, а со тоа и за берзанските пазари. Поради тоа „очекување“, заканата од инфлација и понатаму ја поддржува побарувачката за злато и ја „задушува“ познатата „дихотомија“ меѓу златото и акциите.

Влошувањето на геополитичките тензии придонесува за зголемена побарувачка за инвестициско злато, но и за американските компании со голема капитализација, бидејќи и двете се третираат како инвестициски „засолништа“.

Иако прочитавте повеќе аргументи во корист на побарувачката за злато отколку за акции, високото ниво на берзанскиот пазар е поддржано од „илузијата на богатство“ и „моментумот“. Високата ликвидност, заедно со ентузијазмот околу примената на вештачката интелигенција, изгледа дека дава примарен тон на пазарот и го одржува оптимизмот.

Ваквото носење инвестициски одлуки, кое предизвикува паралелен раст на акциите и на златото, сугерира дека инвеститорите истовремено се осигуруваат и „од економски раст“ и „од ризици за економијата“ – знак на несигурност, а не на доверба, потсетувајќи нè на раните 70-ти години од минатиот век.

Ако се случи стагфлација или геополитичките ризици ескалираат, златото би можело да продолжи да ги надминува очекувањата. Спротивно, ако растот се стабилизира, а инфлацијата се олади, акциите би можеле повторно да ја преземат доминацијата.